خواب رفتن دست و پا نشانه چیست؟
همه ما هنگام خوابیدن روی دست یا نشستن روی پاها برای مدت طولانی، یک احساس موقت «سوزن سوزن شدن» را در دست‌ها یا پاهای خود تجربه کرده‌ایم. در بیشتر موارد این مشكل موقتی است و معمولاً بی‌ضرر است و می‌تواند ناشی از وارد شدن فشار بر اعصاب باشد. احساس بی‌حسی و گزگز به زودی با از بین بردن فشار برطرف می‌شود. با این حال در برخی موارد دیگر، گزگز یا خواب رفتن دست و پا می‌تواند شدید و مزمن باشد که نشان دهنده یک بیماری جدی‌تر است. در این مقاله از اسنپ‌دکتر شما را با دلایل خواب رفتن دست و پا و بیماری‌های احتمالی که باعث این اتفاق می‌شود، آشنا خواهیم کرد.
در این مقاله 14 علت احتمالی شایع خواب رفتن دست و پا مورد بحث قرار خواهد گرفت. این مقاله می‌تواند به شما کمک کند تا دلایل اساسی این مشکل را شناسایی کنید. علاوه بر این، مراجعه به پزشک برای یافتن دلیل خواب رفتن یا گزگز مداوم دست و پای شما مهم است. شناسایی آسیب عصبی و درمان زود هنگام عواقب ناشی از آن را کاهش می‌دهد.
14 علت متداول خواب رفتن دست یا پا
دیابت
دیابت یکی از علل شایع خواب رفتن دست و پا است. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که خون، گلوکز بیش از حد داشته باشد. این مشکل باعث نوروپاتی محیطی می‌شود. عارضه‌ای که بواسطه دیابت رخ داده است.
این وضعیت ممکن است هنگامی که مواد مغذی و خون لازم برای اعصاب دست و پا وجود ندارد، به رگ‌های خونی کوچک و اعصاب آنها آسیب برساند و در نتیجه احساس درد یا بی‌حسی، سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا ایجاد می‌شود. گاهی احساس سوزن سوزن شدن از کف دست به سمت بازوها بالا می‌رود.
آسیب
برخی از آسیب‌ها مانند شکستگی استخوان می‌توانند به انتهای عصب انگشتان پا آسیب برسانند و منجر به گزگز اندام‌ها شوند. آسیب به برخی از اعصاب ممکن است در افرادی که اغلب از ابزار ارتعاشی استفاده می‌کنند، ایجاد شود.
گیرافتادگی اعصاب
گیرافتادگی عصب چیست؟ اعصاب تحت فشار یا گیر افتاده ناشی از لیز خوردن دیسک یا عصب به دام افتاده در گردن است که می‌تواند باعث خواب رفتن دست و پا یا سوزن سوزن شدن انگشتان شود. این احساس همچنین می‌تواند در گردن، پایین بازوها و پاها ظاهر شود.
سندرم تونل کارپال به وضعیت عصب تحت فشار در مچ دست اشاره دارد. این مورد یکی از بیشترین بیماری‌هایی است که اندام فوقانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم تونل کارپال منجر به تحریک، درد، سوزن سوزن شدن دست و باعث از دست دادن قدرت می‌شود.
بیماری‌هایی که به اعصاب آسیب می‌رسانند
برخی از بیماری‌ها می‌توانند به سیستم عصبی بدن آسیب برسانند که باعث خواب رفتن دست و پا خواهند شد. این بیماری‌ها شامل بیماری‌های کبدی، کم کاری تیروئید، اختلالات کلیه، بیماری‌های خونی، عدم تعادل هورمونی، سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس و تومورهای مغزی هستند. اگرچه این بیماری‌ها جدی هستند اما کمتر اتفاق می‌افتند و اغلب با علائم دیگری همراه هستند.
کمبود ویتامین
اعصاب بدن برای کارکرد صحیح به مقدار مشخصی از مواد مغذی نیاز دارند. کمبود ویتامین می‌تواند باعث کم خونی، آسیب عصبی و منجر به پارستزی و خواب رفتن دست و پا شود.
نیاسین و ویتامین‌های B6، B12 ،E ،B1 برای سلامت اعصاب شما مهم هستند. کمبود ویتامین B12 و ویتامین B6 می‌تواند منجر به کم‌خونی و آسیب عصبی شود که یکی از دلایل مهم نوروپاتی محیطی است. این مشکل در میان گیاهخواران، افراد مسن و افراد مبتلا به کم‌خونی شدید رایج است. با این حال ویتامین B6 بیش از حد نیز خوب نیست زیرا می‌تواند باعث خواب رفتن و گزگز دست و پا شود.
استفاده از دارو
برخی از داروها ممکن است به عصب آسیب برسانند و باعث خواب رفتن دست و پا شوند. این مشکل معمولاً عارضه جانبی داروهایی است که برای درمان اچ آی وی/ ایدز، سرطان پستان و لنفوم استفاده می‌شوند. برخی از داروهای دیگر که ممکن است باعث خواب رفتن دست و پا شوند شامل داروهای ضد تشنج، داروهای ضد عفونت و داروهای فشار خون یا قلب هستند.
قبل از مصرف این داروها مانند آمیودارون، هیدرالازین، مترونیدازول، داپسون و مترونیدازول حتما با پزشک مشورت کنید.
سموم
برخی از سموم و مواد شیمیایی مانند جیوه، سرب، آرسنیک و تالیوم برای سیستم عصبی شما مضر هستند. قرار گرفتن در معرض این سموم می‌تواند منجر به گزگز شدن دست یا پایتان شود. برخی از این مواد شیمیایی رایج صنعتی و زیست محیطی شامل فلزات سنگین، اکریل آمید، اتیلن گلیکول و هگزاکربنیل هستند.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما به جای مهاجمان خارجی به اشتباه به سلول‌های بدن شما حمله می‌کند. آرتریت روماتوئید اغلب در مچ دست، دست، مچ پا و پا بروز می‌کند. التهاب می‌تواند به اعصاب آسیب برساند و منجر به گزگز مفاصل یا خواب رفتن دست و پا شود.
اسپوندیلوز گردنی
اسپوندیلوز گردنی معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که دیسک نخاعی گردن شما به مرور زمان و در اثر افزایش سن دچار ساییدگی شود. این اتفاق ممکن است به نخاع فشار وارد کند و منجر به خواب رفتن دست و پا شود. اسپوندیلوز گردنی به قدری شایع است که بیش از 60٪ افراد بالای 60 سال تحت تأثیر اسپوندیلوز گردنی قرار می‌گیرند.
گیرافتادگی عصب
گیرافتادگی عصب زمانی اتفاق می‌افتد که فشار زیادی از طرف بافت‌های اطراف عصب مانند عضلات، تاندون‌ها یا غضروف به عصب وارد شود. برخی مشکلات مانند التهاب، آسیب و حرکات تکراری شایع‌ترین دلایل گیرافتادگی عصب بشمار می‌روند.
این فشار بر عملکرد عصب تأثیر می‌گذارد و منجر به سوزن سوزن شدن، بی‌حسی، ضعف و درد در بدن شما می‌شود. اگر گیرافتادگی عصب در قسمت پایین ستون فقرات شما اتفاق بیفتد، این علائم به پایین ساق پای شما منتقل می‌شوند. به همین ترتیب ممکن است احساس درد و بی‌حسی در دستان خود داشته باشید که به دلیل گیرافتادگی عصب در مچ دست شما ایجاد می‌شود.
سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپ یک بیماری است که در اثر فشرده شدن عصب مدیان در مچ دست در تونل کارپال ایجاد می‌شود. حرکات تکراری، آسیب دیدگی یا بیماری‌های التهابی دلایل شایع این مشکل هستند. سندرم تونل کارپال می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن، خواب رفتن، درد، و گزگز در انگشتان شود. همچنین ممکن است فقط در چهار انگشت اول دست خود احساس بی‌حسی و گزگز کنید.
گاهی اوقات ممکن است علائم درد بازو را نیز تجربه کنید. درد، بی‌حسی و گزگز معمولاً به تدریج طی چند هفته بروز می‌کنند.
بارداری
بسیاری از زنان باردار در دوران بارداری از خواب رفتن دست و پا رنج می‌برند. این امر به دلیل بزرگ شدن تدریجی جنین یا تورم بدن مادر است که باعث ایجاد فشار بر روی اعصاب می‌شود. این علائم معمولاً پس از تولد نوزاد خود به خود از بین می‌روند.
عفونت
عفونت زمانی رخ می‌دهد که ارگانیسم دیگری به بدن شما حمله کرده و باعث بیماری شود. انواع عفونت شامل عفونت‌های قارچی، ویروسی، تک یاخته‌ای، باکتریایی و انگلی هستند.
- بیماری لایم: بیماری لایم نوعی عفونت باکتریایی است که از طریق گزش کنه آلوده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری توسط باکتری Borrelia burgdorferi ایجاد می‌شود. این عفونت می‌تواند سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و منجر به گزگز دست و پا شود.
- زونا: زونا یک عفونت ویروسی است که در اثر فعال شدن مجدد ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث ایجاد بثورات دردناک و گزگز یا بی‌حسی در ناحیه آسیب دیده شود. اگرچه زونا می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، اما معمولاً قسمت کوچکی از یک طرف بدن شما مانند دست‌ها، بازوها یا پاها را درگیر می‌کند.
- هپاتیت B و C: هپاتیت B و C توسط ویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که می‌توانند به یک عفونت مزمن یا مادام العمر تبدیل شوند. این بیماری منجر به التهاب کبد، سیروز یا حتی سرطان کبد می‌شود. علاوه بر این، عفونت ممکن است سایر مشکلات سلامتی مانند نوروپاتی محیطی را نیز ایجاد کند که ممکن است به بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا منجر شود.
- ایدز یا اچ آی وی: ایدز یا اچ آی وی یک بیماری مزمن تهدید کننده زندگی است که توسط ویروس نقص ایمنی انسانی ایجاد می‌شود. HIV می‌تواند به سیستم ایمنی بدن و سیستم عصبی شما آسیب برساند. این امر باعث سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و درد در دست‌ها و پاها می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند خطر ابتلا به انواع سرطان را افزایش دهد.
- جذام: جذام که بیماری هانسن نیز نامیده می‌شود، نوعی عفونت باکتریایی است که توسط باسیل جذام ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند بر اعصاب محیطی، پوست، مجاری تنفسی و غشاهای مخاطی بینی، گلو و چشم تأثیر بگذارد. وقتی عفونت به سیستم عصبی محیطی پوست آسیب می‌رساند، می‌توانید احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی را در دست‌ها یا پاهای خود تجربه کنید.
سایر دلایل احتمالی خواب رفتن دست و پا
برخی دیگر از دلایل احتمالی خواب رفتن دست و پا شامل:
- بارداری
- مالتیپل اسکلروزیس
- لوپوس
- بیماری سلیاک
- کم کاری تیروئید
- فیبرومیالژیا
- کیست گانگلیون
- پدیده رینود
- واسکولیت
- سندرم گیلن باره
- بیماری Charcot-Marie-Tooth (CMT)
تشخیص
اگر برای معاینه به بیمارستان مراجعه کنید، متخصصان پزشکی اقدامات زیر را انجام می‌دهند:
- بررسی می‌کنند که آیا در معرض سموم، مصرف مواد مخدر، سیگار یا مصرف زیادی الکل بوده‌اید.
- بررسی می‌کنند که آیا سابقه خانوادگی بیماری‌های مرتبط و خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را دارید.
- از آزمایش خون برای تشخیص عملکرد کبد و کلیه شما استفاده می‌کنند تا تعیین کنند که آیا خطر کمبود ویتامین یا دیابت در شما وجود دارد یا خیر.
- برای آزمایش عملکرد عصب و مشاهده عملکرد رفلکس‌های شما، از تست سرعت هدایت عصبی یا الکترومیوگرافی استفاده می‌کنند.
- از برخی روش‌های دیگر از جمله اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)، سرعت هدایت عصب (NCV)، الکترومیوگرافی (EMG) و MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی برای تشخیص علت مشکل شما استفاده می‌کنند.
چگونه از خواب رفتن دست و پا خلاص شویم
تغییرات سبک زندگی
در ادامه به تغییرات شیوه زندگی برای مقابله با خواب رفتن دست و پا اشاره کرده‌ایم:
- رژیم غذایی خود را کنترل کنید تا وزن مطلوب شما حفظ شود.
- به طور منظم ورزش کنید و یک برنامه ورزشی مناسب را با راهنمایی پزشک خود دنبال کنید.
- رژیم متعادل داشته باشید، سیگار را ترک کنید و از مصرف الکل خودداری کنید. مکمل‌های ویتامین مناسب را برای اصلاح نوروپاتی محیطی ناشی از کمبود ویتامین مصرف کنید.
- از پوشیدن هرگونه لباس تنگ، جوراب، دستکش یا کفشی که می‌تواند به اعصاب شما آسیب برساند، خودداری کنید.
- پاسچر خوبی داشته باشید، از نشستن طولانی مدت خودداری کنید، گردن و پشت را به درستی حرکت دهید و از اسپوندیلوز گردنی جلوگیری کنید. علاوه بر این سعی کنید از بلند کردن اجسام سنگین و حرکات تکراری خودداری کنید.
دارو
در زیر موارد احتیاط دارویی برای جلوگیری یا درمان خواب رفتن دست و پا آورده شده است:
- قند خون خود را کنترل کنید، سرعت نوروپاتی دیابتی را کاهش دهید و بازسازی عصب را تقویت کنید.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا عفونت‌ها را از بین ببرید تا علت اصلی به طور کامل از بین برود.
- داروهای خود را با راهنمایی پزشک مصرف کنید تا خواب رفتن و سایر علائم نوروپاتی محیطی کاهش یابد.
- در موارد شدید می‌توان گیرافتادگی عصب را با جراحی برای اصلاح گیرافتادگی عصب، برداشتن کیست‌ها یا فیزیوتراپی برای کاهش فشار بر اعصاب بیمار اصلاح کرد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر خواب رفتن دست و پا گاه به گاه باشد و در عرض چند دقیقه خود به خود ناپدید شود، معمولاً عصبی، موقتی و بی‌ضرر است.
اما اگر متوجه شدید که سوزن سوزن شدن دست و پای شما اغلب عود می‌کند و تکنیک‌های بالا اثری در بهبود مشکل شما ندارند، بهتر است به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. زیرا این وضعیت می‌تواند نشانه بیماری دیگری باشد.
اگر مشکل شما بدتر شد، به عنوان مثال احساس یا قدرت خود را در قسمتی از بدن از دست داده‌اید یا در راه رفتن مشکل پیدا کرده‌اید، باید در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
