چطور وزوز گوش را درمان کنیم؟

به احساس صدای زنگ زدن گوش وزوز گوش گفته می‌شود. این وضعیت شایع اغلب حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وزوز گوش بیماری نیست بلکه علامت بیماری زمینه‌ای مانند از دست دادن شنوایی به خاطر کهولت سن، آسیب گوش یا اختلال سیستم گردش محسوب می‌شود.

اگرچه وزوز گوش آزاردهنده است ولی معمولا نشانه وضعیت جدی نیست. با این که وزوز گوش با افزایش سن تشدید می‌شود، بسیاری از افراد می‌توانند از طریق درمان آن را بهبود بخشند. گاهی درمان بیماری زمینه‌ای موثر است. سایر روش‌های درمان باعث کاهش یا از بین رفتن صدا می‌شود به طوری که فرد کمتر متوجه وزوز خواهد شد.

علائم وزوز گوش

در این وضعیت زمانی که هیچ صدای خارجی وجود ندارد، فرد احساس می‌کند صدا می‌شنود. علائم وزوز گوش شامل شنیدن این نوع صداهای کاذب در گوش است:

• زنگ
• ویبره
• غرش
• کلیک
• فشفش
• زمزمه

درجه صدای خیالی از غرش آرام تا صدای بلند متغیر است و ممکن است فرد صدا را در یک یا هر دو گوش بشنود. در بعضی از موارد، صدا آنقدر بلند است که در توانایی تمرکز یا شنیدن صداهای بیرونی اختلال ایجاد می‌کند. ممکن است وزوز گوش همیشگی باشد یا عود و فروکش کند.

انواع وزوز گوش

وزوز گوش دو نوع دارد:

۱. وزوز ذهنی: وزوزی که فقط خود فرد می‌شنود و شایعترین نوع وزوز گوش است. ممکن است در اثر بروز مشکل در گوش خارجی، میانی یا داخلی رخ دهد. همچنین اگر اعصاب شنوایی یا بخشی از مغز که سیگنال‌های عصبی را به عنوان صدا تفسیر می‌کند (مسیر شنوایی) دچار مشکل شود، این عارضه رخ می‌دهد.

۲. وزوز عینی: در این حالت، وقتی پزشک متخصص گوش و حلق و بینی شما را معاینه می‌کند، او هم میتواند صدای وزوز را بشنود. این نوع نادر وزوز گوش در اثر اختلال در عروق، بروز مشکل در استخوان گوش میانی یا انقباضات عضلانی رخ می‌دهد.

چه زمان باید به پزشک گوش، حلق و بینی مراجعه کرد؟

در شرایط زیر وقت دکتر بگیرید:

• اگر دچار وزوز گوش هستید که اذیتتان می‌کند، به پزشک مراجعه کنید.
• بعد از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، مانند سرماخوردگی، دچار وزوز گوش شدید و وزوز گوش ظرف یک هفته خوب نشده است.
• وزوز گوش به صورت ناگهانی یا بدون علت مشخص رخ داده است.
• همراه با وزوز گوش دچار گیجی شده‌اید یا شنوایی خود را از دست داده‌اید.

علل وزوز گوش

تعدادی از بیماری‌ها منجر به بروز وزوز گوش یا تشدید آن می‌شوند. در بسیاری از موارد، علت دقیق قابل تشخیص نیست.

یکی از علت‌های شایع بروز وزوز گوش آسیب به سلول موی گوش میانی است. موهای کوچک و ظریف گوش میانی متناسب با فشار موج صدا حرکت میکنند. این حرکت باعث تحریک سلول‌ها برای فرستادن سیگنال الکتریکی از عصب شنوایی به مغز می‌شود. مغز این سیگنال را به عنوان صدا می‌شناسد. اگر موهای گوش میانی خم شود یا بشکند، سیگنال الکتریکی را به صورت تصادفی به مغز می‌فرستد و باعث وزوز گوش می‌شود.

ازجمله دیگر عوامل بروز وزوز گوش می‌توان به اختلال شنوایی، بیماری‌های مزمن و آسیب یا مشکلاتی که روی اعصاب گوش یا مرکز شنوایی مغز تاثیر میگذارد اشاره کرد.

علل شایع وزوز گوش

وزوز گوش در بسیاری از افراد به دلایل زیر رخ می‌دهد:

از دست دادن شنوایی به خاطر بالا رفتن سن: شنوایی بسیاری از افراد با افزایش سن، معمولا از ۶۰ سالگی، ضعیف می‌شود. از دست دادن شنوایی می‌تواند منجر به بروز وزوز گوش شود. اصطلاح پزشکی این نوع ناشنوایی پیرگوشی است.

قرار گرفتن در معرض صدای بلند: صداهای بلند مانند صدای تجهیزات سنگین، اره برقی و سلاح‌های گرم از جمله عوامل شایع در بروز ناشنوایی هستند. دستگاه‌های موسیقی قابل حمل، مانند MP3 پلیر یا iPod، نیز اگر در طولانی مدت با صدای بلند از آن‌ها استفاده شود باعث از دست دادن شنوایی می‌شوند. اگر فرد در کوتاه مدت در معرض صدای بلند قرار بگیرد، مثلا در کنسرت حضور داشته باشد، و دچار وزوز گوش شود، معمولا زود خوب می‌شود

انسداد جرم گوش: جرم گوش با گیر انداختن گردوخاک و کند کردن رشد باکتری از مجرای گوش محافظت میکند. اگر مقدار زیادی از جرم گوش جمع شود، تمیز شدن آن به صورت طبیعی مشکل می‌شود درنتیجه شنوایی فرد مختل می‌شود یا پرده‌ی گوش آسیب میبیند که وزوز گوش را به دنبال دارد.
تغییرات استخوان گوش: خشک شدن استخوان‌های گوش میانی (اتواسکلرز) روی شنوایی تاثیر می‌گذارد و منجر به وزوز گوش می‌شود. معمولا این وضعیت، که در اثر رشد غیرعادی استخوان رخ می‌دهد، ارثی است.

سایر علل وزوز گوش

بعضی از عوامل بروز وزوز گوش کمتر شایع است. مانند:

• بیماری منییر: ممکن است وزوز گوش ازجمله علائم اولیه‌ی بیماری منییر، نوعی اختلال گوش میانی که در اثر فشار غیرعادی مایع گوش میانی رخ می‌دهد، باشد
• اختلال TMJ: اختلال در مفصل گیجگاهی (مفصلی که در دو طرف سر و روبه روی گوش، جاییکه فک به جمجمه می‌رسد، قرار دارد) می‌تواند عامل بروز وزوز گوش باشد.
• جراحت سر یا گردن: ترومای سر یا گردن می‌تواند گوش میانی، اعصاب شنوایی یا عملکرد شنوایی مغز را تحت الشعاع قرار دهد. معمولا این گونه آسیبها باعث بروز وزوز گوش در یک گوش می‌شود.
• تومور بافت عصبی گوش: این تومور غیرسرطانی (خوشخیم) در عصب جمجم‌های که از مغز تا گوش میانی کشیده شده و تعادل و شنوایی را کنترل میکند، تشکیل می‌شود. معمولا این وضعیت که شوانومای وستیبولار نیز نامیده می‌شود، فقط در یک گوش وزوز ایجاد می‌کند.
• اختلال لوله استاش: در این وضعیت، لوله‌ی گوش که گوش میانی را به حلق فوقانی وصل میکند همیشه منبسط باقی میماند به طوری که گوش احساس پر بودن می‌کند. گاهی کاهش وزن زیاد، حاملگی و رادیوتراپی باعث بروز این اختلال می‌شود.
• گرفتگی عضلانی در گوش میانی: گاهی عضلات گوش میانی منقبض میشود که وزوز گوش، از دست دادن شنوایی و احساس پر بودن گوش را به دنبال دارد. گاهی این وضعیت بدون دلیل مشخص رخ م یدهد اما بعضی بیماری‌های عصبی شامل اسکلروز چندگانه نیز می‌تواند عامل بروز آن باشد.

اختلالات عروقی مربوط به وزوز گوش

در موارد نادر، وزوز گوش در اثر اختلالات عروقی رخ می‌دهد. به این نوع از وزوز گوش، وزوز گوش تپشی می‌گویند. از جمله دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آترواسکلروزیس: با افزایش سن و تشکیل کلسترول و سایر رسوبات، عروق اصلی نزدیک به گوش میانی و داخلی تاحدی قابلیت ارتجاعی خود (توانایی منقبض و منبسط شدن با هر تپش قلب) را از دست می‌دهند. بدین ترتیب، جریان خون با فشار بیشتری حرکت می‌کند و گوش راحت‌تر صدای تپش را می‌شنود. معمولا این نوع وزوز گوش در هر دو گوش شنیده می‌شود.

تومور سر و گردن: توموری که به عروق سر یا گردن فشار می‌آورد (نئوپلاسم عروقی) باعث بروز وزوز گوش و سایر علائم می‌شود.
فشار خون بالا: فشار خون بالا و عواملی که باعث افزایش فشار خون می‌شود، مانند استرس، الکل و کافئین، به وزوز گوش دامن می‌زند.
جریان خون آشفته: باریک شدن یا پیچ خوردن رگ گردن (سرخرگ کاروتید) یا سیاهرگ گردن باعث آشفتگی و نامنظم شدن جریان خون می‌شود که وزوز گوش را به دنبال دارد.

بدشکلی مویرگ: بدشکلی شریانی وریدی (AVM)، پیوند غیرعادی بین شریان و رگ، منجر به بروز وزوز گوش می‌شود. معمولا این نوع وزوز فقط در یک گوش شنیده می‌شود.

داروهایی که باعث وزوز گوش می‌شود

تعدادی از داروها باعث بروز یا تشدید وزوز گوش می‌شوند. معمولا هرچه دوز دارو بیشتر باشد، وزوز گوش شدیدتر می‌شود. اغلب بعد از قطع مصرف دارو صدا از بین می‌رود. ازجمله داروهایی که باعث بروز یا تشدید وزوز گوش می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آنتی بیوتیک‌ها شامل پلی مکسین B، اریترومایسین، وانکومایسین (وانکوسین HCL، Firvanq) و نئومایسین
• داروهای سرطان شامل متوتروکسات (ترکسال) و سیسپلاتین
• مسهل مانند بومتانیید (بومکس)، اسید اتاکرینیک (ادکرین) یا فوروزماید (لاسیکس)
• کنین که برای درمان مالاریا یا سایر بیماری‌ها به کار می‌رود
• بعضی داروهای ضد افسردگی که وزوز گوش را تشدید می‌کند
• آسپرین اگر با دوز بالا مصرف شود (معمولا روزی ۱۲ عدد یا بیشتر)

به علاوه، برخی مکمل‌های گیاهی، نیکوتین و کافئین باعث بروز وزوز گوش می‌شود.

عوامل پرخطر وزوز گوش

ممکن است وزوز گوش برای هر کسی اتفاق بیفتد اما عوامل زیر خطر بروز آن را افزایش می‌دهد:

قرار گرفتن در معرض صدای بلند: اگر به مدت طولانی در معرض صدای بلند قرار بگیرید، سلول‌های حسی مو در گوش که صدا را به مغز می‌رساند آسیب می‌بیند. به خصوص کسانی که در محیط‌های پرسروصدا کار می‌کنند (مانند کارگر کارخانه و ساختمان، آهنگساز و سرباز) در معرض خطر قرار دارند.
سن: با افزایش سن، تعداد فیبرهای عصبی گوش کم می‌شود و احتمال بروز مشکلات شنوایی از جمله وزوز گوش را بالا می‌رود.
جنسیت: احتمال بروز وزوز گوش در مردان بیشتر است.
مصرف سیگار: افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر ابتلا به وزوز گوش قرار دارند. (اثر سیگار بر روی بدن)
بیماری قلب و عروق: وضعیت‌هایی مانند فشار خون یا باریک شدن عروق (آرترواسکلرز) که روی گردش خون تاثیر می‌گذارد خطر بروز وزوز گوش را بالا می‌برد.

عوارض وزوز گوش

وزوز گوش تاثیر چشمگیری روی کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. اگرچه این وضعیت از فردی به فرد دیگر متفاوت است، درصورت ابتلا به وزوز گوش ممکن است عوارض زیر را نیز تجربه کنید:
خستگی مفرط

• استرس
• اختلال خواب
• اختلال تمرکز
• اختلال حافظه
• افسردگی
• اضطراب و کج خلقی

شاید درمان این مشکلات فرعی مستقیما روی وزوز گوش تاثیر نگذارد اما به احساس بهتر فرد کمک می‌کند.

پیشگیری از وزوز گوش

در بسیاری از موارد، وزوز گوش نتیجه وضعیتی است که قابل پیشگیری نیست. با این حال، برخی اقدامات به پیشگیری از بروز انواع خاصی از وزوز گوش کمک می‌کند.

استفاده از محافظ گوش: قرار گرفتن در معرض صدای بلند به مرور زمان به اعصاب گوش آسیب می‌زند و منجر به از دست دادن شنوایی و وزوز گوش می‌شود. اگر از اره برقی استفاده می‌کنید، آهنگساز هستید، در صنعتی کار می‌کنید که با ماشین آلات پر سروصدا سر و کار دارید یا از سلاح گرم (به خصوص تپانچه یا تفنگ ساچمه ای) استفاده می‌کنید، همیشه از محافظ گوش استفاده کنید.
کم کردن صدا: اگر در بلندمدت بدون محافظ گوش در معرض صدای بلند موسیقی قرار بگیرید یا با صدای بلند هدفون موزیک گوش کنید، شنوایی خود را از دست می‌دهید و دچار وزوز گوش می‌شوید.
مراقبت از سلامت قلب و عروق: ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و انجام سایر اقدامات برای سالم نگه داشتن عروق به پیشگیری از بروز وزوز گوش ناشی از اختلالات عروقی کمک می‌کند.

درمان وزوز گوش

۱. درمان بیماری زمینه ای

پزشک برای درمان وزوز گوش ابتدا سعی می کند هرگونه بیماری زمینه ای و قابل درمان را که به علائمتان مربوط است را معالجه کند. اگر وزوز گوش در اثر بیماری رخ داده باشد، پزشک می تواند اقداماتی برای کاهش صدا انجام دهد. از جمله:

• جرم گیری گوش: جرم گیری می تواند علائم وزوز گوش را کاهش دهد.
• درمان بیماری عروق: ممکن است برای درمان بیماری عروق به دارو، جراحی یا سایر روش ها نیاز باشد.
• تغییر دارو: اگر دارویی که مصرف می کنید علت بروز وزوز گوش است، پزشک مصرف دارو را قطع می کند، کاهش می دهد یا داروی دیگری تجویز می کند.

۲. سرکوب صدا

در بعضی از موارد، صدای سفید به سرکوب سروصدا کمک می‌کند تا کمتر آزاردهنده باشد. ممکن است پزشک برای سرکوب صدا استفاده از دستگاه الکترونیکی را پیشنهاد دهد. ازجمله‌ی این دستگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ماشین آلات صدای سفید: این دستگاه ها، که صداهای طبیعی مانند باران یا موج را بازسازی می‌کنند، اغلب روش موثری برای درمان وزوز گوش هستند. بهتر است از این دستگاه در بالشت استفاده کنید تا راحت‌تر به خواب روید. صدای پنکه، تهویه و کولر نیز در اتاق خواب صدای وزوز گوش را پوشش می‌دهد.
سمعک: به خصوص اگر در کنار وزوز گوش ناشنوا هستید موثر واقع می‌شود.
دستگاه‌های پوشش دهنده: این دستگاه که مانند سمعک در گوش قرار داده می‌شود، صدای سفید ممتد و زیر تولید می‌کند و علائم وزوز گوش را سرکوب می‌سازد.
بازآموزی وزوز گوش: این دستگاه در گوش قرار می‌گیرد و بسته به سلیقه شخصی موزیک پخش می‌کند تا بسامد وزوز را پوشش دهد. ممکن است این روش باعث شود به مرور زمان به وزوز گوش عادت کنید بنابراین حواستان از وزوز پرت می‌شود. مشاوره یکی از مولفه‌های بازآموزی وزوز گوش است.

۳. دارو

دارو باعث درمان وزوز گوش نمی‌شود اما در برخی موارد به کاهش شدت علائم یا عوارض کمک می‌کند. ازجمله داروهای احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در برخی موارد، استفاده از داروهای ضد افسردگی تریسایکلیک مانند آمیتریپتیلین و نورتریپتیلین موثر واقع شده است. با این حال، عموما تنها در موارد شدید وزوز گوش از این داروها استفاده می‌شود زیرا اثرات جانبی آزاردهنده مانند خشکی دهان، تار شدن دید، یبوست و مشکل قلب را به دنبال دارند.
آلپرازولام (زاناکس) به کاهش علائم وزوز گوش کمک می‌کند اما خواب آلودگی و حالت تهوع از اثرات جانبی آن است. همچنین می‌تواند اعتیادآور باشد.