کاپ قاعدگی چیست و چطور از آن استفاده کنیم؟
کاپ قاعدگی محفظه‌ای به شکل زنگوله و از جنس سیلیکون است که در طول دوران قاعدگی برای جمع‌آوری خون، در واژن (مهبل) قرار می‌گیرد. کاپ‌های قاعدگی به عنوان جایگزینی مقرون به صرفه و سازگار با محیط‌زیست می‌تواند به جای تامپون یا پد (نوار بهداشتی) مورد استفاده بانوان قرار گیرد. کاپ قاعدگی در اشکال و اندازه‌های مختلفی در دسترس هستند. در این مقاله سعی می‌کنیم تمام نکات ضروری را که در مورد کاپ قاعدگی باید بدانید شامل روش صحیح استفاده از کاپ، فواید و خطرات احتمالی استفاده از آن، نحوه انتخاب شکل کاپ و اندازه مناسب و همچنین نکات بهداشتی نظافت کاپ توضیح دهیم.
نحوه استفاده از کاپ قاعدگی
یادگیری شیوه استفاده از کاپ قاعدگی نیازمند زمان و تمرین است و همینطور برای پیدا کردن شکل کاپ مناسب با آناتومی بدن، تحقیق و جست‌وجو لازم است. کاپ‌های قاعدگی برای اشکال مختلف اندام‌ها، سایزهای متفاوتی دارند. شکل، اندازه و نحوه قرارگیری کاپ قاعدگی برای هر شخص با در نظر گرفتن موقعیت دهانه رحم (Cervix) (برای مثال بالا یا پایین بودن دهانه رحم)، وضعیت ارتجاعی واژن، سوابق زایمان و شرایط خونریزی تعیین می‌شود.
جهت آماده شدن برای گذاشتن کاپ قاعدگی، قرار گرفتن در یک موقعیت بدنی راحت مثل نشستن روی توالت، ایستادن و قرار دادن یک پا روی لبه توالت فرنگی و یا چمباتمه زدن می‌تواند کار را راحت‌تر کند. مرطوب کردن کاپ با آب یا با لوبریکانت‌های (روان‌کننده) بر پایه آب نیز می‌تواند باعث سهولت در جایگذاری کاپ شود.
مراحل استفاده و روش‌های تا کردن کاپ قاعدگی
استفاده از کاپ قاعدگی برای اولین بار ممکن است کمی سخت باشد، ولی با تمرین و آمادگی راحت‌تر می‌شود. همیشه قبل از استفاده از کاپ قاعدگی دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. روش‌های مختلف تا کردن کاپ را امتحان کرده تا ساده‌ترین روش را پیدا کنید. در ادامه چند تکنیک تا کردن کاپ را بررسی می‌کنیم:
· روش C یا U: کاپ را بین انگشتان خود تخت کرده و سپس با فشار انگشتان، آن را از وسط تا کنید تا به شکل C یا U دربیاید.
· روش تا رو به داخل (Punch down): با استفاده از انگشت اشاره، لبه یک طرف کاپ را در جهت طول و رو به داخل و به سمت پایین فشار دهید.
· روش 7: کاپ را با فشار دست تخت کنید و سپس یک طرف آن را (دو لبه با هم) رو به پایین خم کنید تا به شکل 7 شود.
· روش رول تامپون: کاپ را صاف کرده و در امتداد عرض رول کنید.
کاپ بعد از ورود به واژن باز می‌شود. با کمک دنباله کاپ آن را به طرفین بچرخانید تا حالت مکش ایجاد شود. فاصله ته کاپ تا دهانه واژن باید حدود نیم انگشت باشد. اگر دنباله کاپ بلند است، آن را به اندازه مناسب ببرید.
کاپ قاعدگی نباید باعث ناراحتی یا اذیت شدن شما شود. بسته به میزان خونریزی، بعضی از کاپ‌های قاعدگی را می‌توان تا ۱۲ ساعت نگه داشت. در صورت بروز دائم نشتی خون قاعدگی، احتمالا کاپ بزرگتری باید جایگزین شود.
نحوه درآوردن کاپ قاعدگی
برای خارج کردن کاپ قاعدگی، بعد از شستن دست‌ها، در یک موقعیت راحت (مثل حالت چمباتمه) قرار بگیرید. از دنباله کاپ برای خارج کردن آن کمک بگیرید. در نظر داشته باشید که بیرون کشیدن دنباله کاپ، به علت مکش ممکن است دردناک باشد یا باعث گیر کردن کاپ شود. بنابراین برای درآوردن کاپ قاعدگی باید بعد از پیدا کردن دنباله، با انگشت اشاره و شست پایین کاپ را فشار دهید تا مکش آزاد شود. سپس به آرامی کاپ را چرخانده و از واژن خارج کنید و بعد آن را در توالت خالی کنید. درآوردن کاپ قاعدگی در ابتدا ممکن است با کثیف کردن اطراف همراه باشد ولی با تمرین و تکرار این مسئله برطرف خواهد شد.
نحوه شست‌وشو و ضدعفونی کردن کاپ قاعدگی
شستن و استریل کردن کاپ قاعدگی را قبل از قرار دادن کاپ در واژن خود جدی بگیرید. مراقبت اصولی از کاپ قاعدگی باعث طول عمر بیشتر آن می‌شود. برخی از کاپ‌های قاعدگی در صورت مراقبت صحیح تا ۱۰ سال ماندگاری دارند. بعد از دوران پریود، کاپ را در ظرف دربسته نگهداری نکنید، زیرا احتمال رشد باکتری و عفونت افزایش می‌یابد.
شست‌وشوی کاپ قاعدگی در محیط عمومی
اگر مجبورید در محیط عمومی کاپ را خالی کنید، قبل از رفتن به توالت دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. برای بیرون آوردن کاپ از دستمال توالت یا پد الکلی استفاده کنید. برخی از افراد ترجیح می‌دهند یک بطری آب با خود به توالت ببرند تا قبل از قرار دادن دوباره کاپ، آن را بشویند.
شست‌وشوی کاپ قاعدگی در محیط خانه
جهت جلوگیری از ایجاد بوی نامطبوع و لک روی کاپ قاعدگی، از آب سرد برای شست‌وشوی آن استفاده کنید. سپس برای ضدعفونی کردن کاپ، آن را با آب گرم و صابون بشویید. در هر سیکل قاعدگی لازم است فقط یک بار کاپ را در شروع یا اتمام دوره استریل کنید. برای استریل کردن کاپ توصیه می‌شود آن را چند دقیقه در آب در حال جوش قرار دهید.
مزایا و چالش‌های استفاده از کاپ قاعدگی
استفاده از کاپ قاعدگی مزایا و خطرهایی را به همراه دارد. این وسیله برای همه مناسب نیست. اما در صورت استفاده صحیح و اصولی می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
مزایای کاپ قاعدگی عبارت‌اند از:
· به صرفه بودن به لحاظ قیمت
· کمک به حفظ محیط زیست
· قابلیت استفاده طولانی‌مدت (در مواردی تا ۱۲ ساعت)
· استفاده ایمن در صورت نگهداری و نظافت صحیح
· ظرفیت بیشتر نگهداری خون نسبت به پد یا تامپون
· مخفی بودن
· جایگزین مناسب برای اشخاصی که به پد یا تامپون دسترسی ندارند.
چالش‌های استفاده از کاپ قاعدگی:
· می‌تواند باعث کثیف کردن محیط اطراف شود.
· برای استفاده راحت‌تر از کاپ لازم است که از طریق لمس کردن، با بدن خود آشنا باشید.
· پیدا کردن کاپ مناسب برای هر شخص ممکن است دشوار باشد.
· احتمال نشان دادن حساسیت به محصول وجود دارد.
· بعضی از ناراحتی‌های واژن و لگن ممکن است مانع استفاده از کاپ شوند.
· در مواردی جراحت‌های واژینال گزارش شده است.
در چه شرایطی استفاده از کاپ قاعدگی دردناک خواهد بود؟
مشکلات افتادگی یا در رفتگی لگن، واژینیسموس یا اندومتریوز می‌توانند استفاده از کاپ قاعدگی را دردناک یا غیرممکن کنند. در صورت داشتن هر کدام از این مشکلات، قبل از استفاده از کاپ قاعدگی با دکتر خود مشورت کنید.
سایز کاپ قاعدگی
جهت تعیین سایز کاپ مناسب خود می‌توانید با پزشک مشورت کنید. همینطور برای اندازه‌گیری ارتفاع دهانه رحم خود، طبق روش زیر پیش بروید:
دستان خود را با آب و صابون بشویید. انگشت اشاره خود را وارد واژن کنید و آنقدر پیش بروید که بافتی مشابه بافت بینی خود را (که همان دهانه رحم است) لمس کنید. اگر قبل از وارد کردن یک بند انگشت کامل بافت را حس کردید، ممکن است افتادگی دهانه رحم داشته باشید.
بررسی ارتفاع دهانه رحم در بازه‌های زمانی مختلف در طول چرخه قاعدگی کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری سایز مناسب خود را پیدا کنید.
