اختلال شخصیت وابسته چیست؟
اختلال شخصیت وابسته، به عنوان یکی از اختلالات شخصیتی، موجب می‌شود که فرد مبتلا در یکی یا هر دو دسته نیازهای جسمی و روحی خود، بیش از حد عادی و طبیعی، به دیگران وابسته باشد.
با پیشرفت این اختلال، فرد قادر به تصمیم‌گیری شخصی نبوده و بدون حمایت اطرافیان، کاملا ناتوان و درمانده خواهد شد. به این ترتیب رفته‌رفته، افسردگی، عدم اعتمادبه‌نفس و از دست دادن مدیریت امور زندگی شخصی و اجتماعی خود را تجربه می‌کند.
این اختلال ممکن است در سطوح ابتدایی و بسیار کمرنگ تا جدی و شدید در فردی پیدا شده و او را از سنین نوجوانی تا بزرگسالی مبتلا سازد. تشخیص به موقع و شروع به درمان زودرس، از پیشروی اختلال و تاثیرپذیری بیشتر شخص، جلوگیری موثری به عمل می‌آورد.
در زیر نگاهی به این اختلال و نشانه‌های آن خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
تعریف اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته یا Dependent Personality Disorder، در گروه اختلالات شخصیتی قرار داشته و ممکن است کودکان یا بزرگسالان را به خود مبتلا سازد. افراد مبتلا به این اختلال، از نوعی درماندگی شخصی رنج برده و برای هر چیزی در طیف کارهای فیزیکی یا روحی و عاطفی، خود نیازمند دیگران هستند.
این تکیه کردن به سایرین، ممکن است به یک شخص از اطرافیان محدود شده یا این که فرد مبتلا به اختلال، به اشخاص گوناگونی وابستگی داشته باشد.
دلایل ابتلا به اختلال شخصیت وابسته یا DPD
شرایط محیطی و المان‌های وراثتی در شکل‌گیری این اختلال موثر هستند؛ اما هنوز علم روانشناسی دلیل قاطعانه‌ای برای ابتلا به این اختلال شخصیتی پیدا نکرده است. البته برخی از اتفاقات گذشته ممکن است تاثیرپذیری شخص را برجسته‌تر ساخته باشند.
مانند اتفاقات ناگوار در دوران کودکی که تجربه و تحمل آنها برای فرد ناممکن بوده و برای گریز از این تحمل‌ناپذیری، روح او دست یاری برای کمک از دیگران دراز کرده و این دست هرگز به جای خود بازنگشته است.
همین طور سبک تربیتی در خانواده و به کار بردن شیوه‌های بیش از اندازه توأم با سختگیری و خشونت، ممکن است ریسک ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
نشانه‌های اختلال شخصیت وابسته
افراد مبتلا به این اختلال، ممکن است به هیچ روی علائم رفتاری ظاهری نداشته باشند و تنها اشخاص بسیار نزدیک به فرد، متوجه چنین علائمی در او شوند. اما در کل می‌توان نشانه‌های رفتاری و عملکردی وابسته به این اختلال را مطابق زیر دسته‌بندی کرد:
- نداشتن حس قطعی تصمیم‌گیری شخصی از امور بزرگ تا کوچک
- آسیب‌پذیری زیاد در صورت عدم تائید از سوی اطرافیان
- اتکا و وابستگی زیاد به دوستان یا اعضای خانواده
- درخواست تائید مکرر از سوی اطرافیان
- ترس از رها شدن
- ترس از طرد شدن
- عدم انتقادپذیری و آسیب دیدن شدید از آن
- زودباوری
- بیش از حد اطاعت‌پذیر بودن
- ترس از تنهایی و فرار از خلوت
- تجربه حس شدید اضطراب و افکار ناگوار در ساعات تنهایی
- عدم اعتمادبه‌نفس در اظهارنظر پیرامون مسائل مختلف
- نداشتن مدیریت شخصی در امور زندگی
متاسفانه گاهی اوقات این وابستگی به اشکال بدتری از وابستگی به افراد سوق پیدا کرده و شخص مبتلا، دچار سوء مصرف مواد مخدر شده یا حتی به یک شیء وابستگی غریبی پیدا می‌کند. این علائم ممکن است فرد را از سنین کودکی تا بزرگسالی مبتلا کند، اما آمار حاکی از آن است که بیشترین فراوانی این اختلال در دوره 16 تا 29 سالگی، دیده می‌شود.
آسیب پذیری بزرگ افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته
اگر یکی از نزدیکان شما علائمی شبیه به آن چه گفتیم دارد، این هشدار بزرگ را در نظر داشته باشید که چنین افرادی به شدت در جامعه آسیب‌پذیر بوده و ممکن است به دلیل حفره روحی بزرگ خود، مورد سوءاستفاده قرار بگیرند.
از این رو بسیار مهم است که خیلی زود، نسبت به شروع درمان و دریافت مشاوره روانشناسی، اقدام لازم صورت گرفته و رفتارهای مراقبتی و حمایتی برای جلوگیری از آسیب دیدن شخص، برنامه‌ریزی شوند.
تشخیص اختلال شخصیت وابسته
برای تشخیص این اختلال شخصیتی، نیاز است که حتما سوابق خانوادگی و پزشکی فرد از سوی روانپزشک یا روانشناس، بررسی شوند. همین طور مطالعه رفتارهای بالینی، گفتگو با فرد در جلسات مختلف و حتی برخی آزمایشات، به روانشناس کمک می‌کند تا تشخیص قطعی خود را داشته و مسیر درمانی نیز مشخص شود.
از آن جایی که مرور زمان باعث شدت پیدا کردن این اختلال شده و ممکن است شخص مبتلا، وارد فازهای پیچیده و بدتری شود؛ لازم است که پس از حدس کمترین علائم، مراجعه به مشاور و روانشناس، جهت تشخیص ابتدایی صورت بگیرد. در این صورت به راحتی و در همان اوایل دوران اختلال، می‌توان از شدت پیدا کردن و وخامت اوضاع به حد زیادی کاست.
درمان اختلال شخصیت وابسته
درمان dependent personality disorder، شامل درمان فردی و گروه‌درمانی است. همین طور ممکن است بسته به شدت ابتلا به اختلال، روانپزشک، دارودرمانی را نیز با داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب، آغاز کرده و در کمک به درمان‌های روانشناسی، به کار بگیرد.
غالبا در صورتی که اختلال در سطح پیشرفته‌ای باشد، نمی‌توان انتظار داشت که در مدت زمانی کوتاه، فرد به کلی رفتارها و افکار وابسته خود را کنار گذاشته و کاملا عادی باشد؛ بلکه می‌توان از شدت علائم و نشانه‌ها کاسته و کیفیت زندگی بهتری برای او به وجود آورد.
جلسات درمان شناختی-رفتاری، به ایجاد حس اعتمادبه‌نفس در فرد و همین طور بهبود روابط مثبت و سالم، بدون وابستگی عجیب و غلوشده، کمک می‌کند. فرد رفته رفته یاد می‌گیرد که چطور خود قائم به تصمیمات خویش بوده و برای تعامل در محیط زندگی شخصی و اجتماعی، بدون نیاز به دیگران، بتواند رفتار کند.
سخن پایانی
اختلال شخصیت وابسته، یکی از غم‌انگیزترین اختلالات شخصیتی بوده، اما دلسوزی برای فردی که دچار این عارضه شده است؛ به هیچ وجه کارآمد نیست. شخص نیاز به مراجعه به مشاور و روانشناس و شروع به دریافت درمان‌های دوسویه مشاوره‌ای و دارویی دارد. تنها در این صورت است که می‌توان او را از وابستگی کاذب رخ داده، نجات داده و به مسیر طبیعی زندگی بازگرداند.
پیشنهاد می‌کنیم که جهت دریافت مشاوره تلفنی یا آنلاین از سرویس پزشک و مشاور اسنپ، بهره ببرید.
