از آن جایی که شیوا نبودن کلام به عنوان یکی از مشکلات گفتاری شناخته می‌شود، در این بخش از بلاگ پزشکی اسنپ دکتر به راهکارهایی برای سلیس و روان صحبت کردن میپردازیم. همچنین آگاهی از دلایل بروز این اختلال باعث می‌شود افراد به دنبال رفع و حل مشکلات موجود در چنین مواقعی باشند. در این مطلب به بررسی عوامل مؤثر در عدم تسلط بر کلام و سپس به معرفی راهکارهای بهبود آن میپردازیم.
زمانی که دچار اختلال تسلط هستید، به این معنی است که در مکالمه به صورت روان مشکل دارید. شما ممکن است بیش از یک بار کل کلمه یا قسمت‌های مختلف یک کلمه را تکرار کرده یا بین کلمات ناخوشایند مکث کنید. این مشکل به عنوان لکنت زبان شناخته می‌شود. در این حالت ممکن است سریع صحبت کنید و کلمات را پشت سر هم بدون فاصله بیان کنید. در واقع این حالت نیز نوعی اختلال به حساب می‌آید.
علائم اختلال تسلط
یک اختلال تسلط باعث اختلال در تکلم روان، ریتم و سرعت گفتار می‌شود. در مواقعی که با لکنت روبرو شوید، ممکن است صحبت شما قطع شود. گویی که قصد دارید کلامی را بیان کنید، اما توانایی بیان کامل را ندارید. این اتفاق زمانی می‌افتد که کلمه یا بخشی از آن را تکرار کنید. ممکن است هجاها را کشیده تلفظ نمایید. همچنین ممکن است در هنگام تلاش برای صحبت بر تمرکز خود به تنفس توجه کنید که به نظر عصبانی خواهید آمد. شرایط نامتعادل روحی مانند ناراحتی موجب افزایش سرعت تکلم و ادغام کلمات می‌شود. برخی از اوقات این فشار عصبی باعث قطع کلام یا مکث خواهد شد.
بعضی از افراد به لکنت و پریده‌گویی دچار هستند. همچنین ممکن است رفتارهایی داشته باشند که به عنوان رفتارهای جانبی یا ثانویه شناخته می‌شوند. روش‌های زیر شاید یادآور لحظاتی باشند که تلاش کرده‌اید این اختلال را پنهان نمایید:
- پوشاندن دهان یا تظاهر به سرفه یا خمیازه
- عدم صحبت در شرایط نیاز به بیان نظر یا اعلام نیاز
- عدم استفاده از کلمات خاص و جدید در کاهش لکنت
- تظاهر به فراموش کردن حرف
- تنظیم مجدد کلمات و جملات
- استفاده از اصوات در هنگام قطع کلام بین کلمات جهت نشان گفتار طبیعی
در كودكان مبتلا به اختلالات تسلط نیز ممكن است عقایدی ایجاد شود كه بعداً باعث مشکلاتی در آینده‌ی آنها شود. به عنوان مثال كودكی كه لكنت دارد، ممكن است تصور کند كه تکلم ذاتاً دشوار است. ترس، اضطراب، عصبانیت و شرم در زمان صحبت نیز در میان کودکان شایع است.
چه عاملی باعث اختلال تسلط در بیان می‌شود؟
دلایل دقیق اختلالات روان‌شناختی مشخص نیست. ممکن است ژنتیکی باشد و در خانواده این رفتار شکل گیرد. همچنین می‌تواند هم‌زمان با یک اختلال گفتاری دیگر رخ دهد. علائم اختلال تسلط یا همان عدم توانایی روان صحبت کردن با احساساتی مانند استرس یا اضطراب شدت می‌یابد.
تشخیص و درمان اختلالات در بیان
کارشناسان بر این باورند ارزیابی و رسیدگی به موقع اختلالات گفتاری اهمیت زیادی دارد. کودکانی که مشکلات گفتاری یا همان عدم توانایی روان صحبت کردن دارند، فعالیت‌های مدرسه و جامعه برای آنها سخت خواهد شد. زیرا قادر به انتقال افکار خود نیستند. این اختلال در کودکان موجب دوری از جمع‌های دوستانه و کاهش روابط آنها نیز می‌شود.
از این رو بهتر است در زمان آگاهی از این اختلال در کودک خود با مراجعه به مراکز توانبخشی معتبر جهت رفع این مشکل اقدام نمایید. اختلال تسلط بر کلام را آسیب‌شناس گفتار و زبان (SLP) تشخیص می‌دهد. یک (SLP) در مورد سابقه‌ی پزشکی شما سؤال می‌کند و به صحبت‌های شما گوش می‌دهد. ممکن است یک آزمون شفاهی و مهارت‌های گفتار زبان نیز جهت تشخیص صحیح در این مرحله لازم شود.
به محض تشخیص عدم توانایی روان صحبت کردن توسط یک متخصص در این زمینه از تمرینات و راهکارهایی برای کمک به شما برای روان صحبت کردن استفاده می‌کند. اختلال روان به طور معمول موضوعی نیست که قابل درمان باشد، اما یک (SLP) از روش‌های مختلفی برای کمک به شما در مدیریت گفتار روزمره استفاده می‌نماید. این روش‌ها می‌توانند تعداد دفعات بروز لکنت یا پریده‌گویی را در صحبت شما کاهش دهند.
(SLP) به شما کمک خواهد کرد تا استرس خود را در لحظه‌ای کاهش دهید. (SLP) روی تغییر احساسات، افکار و عقاید منفی شما در مورد گفتار شما کار خواهد کرد. او به شما کمک می‌کند تا بروز علایم شایع و جانبی از اختلال تکلم را کاهش دهید. شما استراتژی‌هایی مانند صحبت به صورت جملات کوتاه‌تر را یاد خواهید گرفت و تنفس و گفتار خود را کنترل خواهید کرد. اغلب اوقات با خانواده، پرستاران و معلمان در مورد این اختلال و چگونگی کمک آنها صحبت می‌شود.
اگر شخصی را می‌شناسید که دارای اختلال تسلط بیان است:
منابع کمک را پیدا کنید
از منابع موجود معتبر جهت کمک به او استفاده کنید. مدارس دولتی موظفند کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی را شناسایی کنند و اگر کودک شرایط خاصی دارد، خدمات درمانی را برای او ارائه دهند. اگر کودکی در سن 3 سالگی دارای مشکلات ارتباطی باشد، مدیر مهدکودک می‌تواند در این زمینه شما را راهنمایی نماید.
صبور باشید و حمایت کنید
همانطور که این اختلال برای شما ناراحت‌کننده است، اگر قصد دارید فرد دارای این اختلال را درک کنید، لازم است بدانید این موضوع برای وی سخت‌تر است. در صورتی که شاهد تلاش وی برای پیشرفت هستید، می‌توانید او را با صبوری همراهی نمایید.
مهربانی را جایگزین تمسخر کنید
تمسخر این افراد باعث تشدید و عدم تمایل به تلاش جهت بهبودی می‌شود. بنابراین اگر سلامت روحی و پیشرفت این فرد برای شما مهم است، به جای تمسخر و عصبانیت به او کمک کنید تا در آرامش این مسیر را طی کند.
یافتن گروه‌های مشابه جهت کمک به اختلالات بیان
بسیاری از افراد دارای اختلالات تسلط بر کلام مانند لکنت، گروه‌های پشتیبانی تشکیل می‌دهند. گذراندن وقت با خانواده‌های دیگر در کنار آمدن با اختلالات تسلط مفید و همراه با تجارب جدید است. از آن جایی که ممکن است شما تا کنون از روش‌های فوق نتایج دلخواه را نگرفته باشید، در ادامه با راهکارهای جدید و قابل تعمیم به انواع افراد آشنا خواهید شد.
نکاتی جهت افزایش مهارت تسلط بر کلام
آیا تا کنون می‌دانستید افرادی که در سخنرانی‌های بزرگ سخنوری میکنند، قادر به تکلم به صورت عادی نیستند؟ دلیل این امر در بسیاری از سخنرانان این است که آنها یک ابزار همراه برای کمک به سخنرانی در همایش و گردهمایی‌های بزرگ دارند. اصلاح گفتار راهی برای درمان لکنت و یک استراتژی اساسی و مفید جهت کاهش آن است.
بر اساس شواهد، متخصصان این زمینه شروع آسان و ادامه به صورت روان را از جمله ابزارهای افزایش تسلط می‌دانند. در برخی شرایط افراد صاحب نام در سخنرانی خود به انواع شوخی روی می‌آورند تا تسلط خود را پنهان نمایند. این یک ترفند است که شاید آموختن آن برای بسیاری از افراد زمان‌بر باشد. اهمیت سخن گفتن برای کودکان مبتلا به لکنت یا پریده‌گویی باید توصیف شود. به این معنی که این اختلال در آنها نقصی به حساب نمی‌آید. بهتر است آنها را آزاد بگذارید و تنها راهکارهای کمک به آنها را بیاموزید.
لکنت زبان و نکاتی برای گفتار روان
در صورتی که در تا این لحظه مجبور به حضور در یکی از همایش‌ها یا دفاعیه‌های خود شده‌اید، حتماً این استرس ناشی از صحبت برای جمع را تجربه کرده‌اید. پس اگر اکنون نیز نیاز به چنین مهارتی جهت صحبت دارید، ادامۀ مطلب را مطالعه نمایید. درست مانند یادگیری مهارت‌های جدید مانند شنا یا نواختن پیانو، یادگیری روش‌های جدید گفتار نیز تمرین زیادی را نیاز دارد تا این کار را با تسلط انجام دهید. لازم به ذکر است تنها دانستن این نکات تا زمانی که اقدام به انجام آنها در شرایط لازم نکنید، اهمیتی ندارد.
چگونه می توان لکنت زبان را متوقف کرد؟
برای شنا به صورت حرفه‌ای یا دوچرخه‌سواری خوب یا نواختن پیانو به شکل حرفه‌ای، بیشتر به تمرین نیاز دارید تا این تسلط در شما خودبه‌خودی صورت گیرد. این بدان معناست که شما مجبور نیستید در مورد محل قرارگیری هر انگشت در نواختن ساز یا پا در هنگام شنا فکر کنید. بلکه می‌توانید این کار را به سرعت و به صورت حرفه‌ای انجام دهید.
آیا هنگام لکنت احساس ناامیدی، ناراحتی یا شرم دارید؟
اگر قصد دارید بدون لکنت زبان به راحتی و روان با دوستان، خانواده و معلمان خود صحبت کنید، به تمرینات زیادی نیز نیاز خواهید داشت. آیا می‌دانید هنگام مکالمه با سرعت مناسب باید تارهای صوتی، زبان و لب‌های خود را حرکت دهید؟ از آن جایی که حجم بی‌شماری از کلمات در هر دقیقه بیان می‌شوند، شما قادر به ارزیابی و تشخیص تکتک آنها نخواهید بود. بنابراین افزایش مهارت تکلم به صورت خوبه‌خودی پدیدار می‌شود.
در اینجا چند یادآوری در مورد چگونگی جلوگیری از لکنت و ارتقاء مهارت گفتاری روان که از گفتار درمانگر ها آورده شده‌اند، خواهید دید:
توصیه‌های عمومی برای چگونگی جلوگیری از لکنت در ادامه بیان خواهد شد. عجله نکنید که صحبت کنید. در زمانی که برای انجام کاری عجله دارید، دشوار است که آن کار را به خوبی انجام دهید. تنفس راحت و طبیعی را تمرین کنید تا هنگام صحبت کمبود هوا نداشته باشید. گاهی اوقات افراد سعی دارند به شما کمک کنند و از این رو تنفس عمیق را به شما پیشنهاد می‌دهند. لازم است در این مورد از دفعات کم با تمرکز بیشتر استفاده نمایید تا اثرات سوء این کار بروز نکند.
اگر تاکنون متوجه شدید لکنت دارید، به یاد داشته باشید:
- لحن صحبت خود را آرام کنید.
- حرکت آهسته را تمرین کنید (سرعت حرکت لب‌ها یا زبان خود را کاهش دهید.)
- در شرایطی که یکی از کلمات در متن سخنرانی شما طولانی است، می‌توانید بر یک هجای خاص تأکید کنید یا یک کلمه‌ی دیگر به متن خود اضافه کنید تا بیان آن آسان شود.
- افرادی مانند خوانندگان و بازیکنان فوتبال تمرینات گرم کردن را به طور منظم انجام می‌دهند، که به آنها کمک زیادی خواهد کرد. در اینجا چند پیشنهاد برای گرم کردن صدا وجود دارد.
تمرینات گرم کردن صدا برای روان صحبت کردن
مشخص کنید «مصوت بلند» برای شما چند بار به آرامی برای مدت 1 دقیقه بیان می‌شود. یک داستان یا شعر مورد علاقه را با صدای بلند روخوانی کنید. نفس طبیعی و راحت را پیش از شروع به خواندن و پس از گذشت مدتی از زمان مطالعه‌ی خود داشته باشید. هر جمله یا خط را با صدای آرام خود شروع کنید. صدای خود را در یک جمله یا خط بدون تغییر در شیوه‌ی کلام خود ادامه دهید. هنگام انجام تمرینات فوق به گفتار خود گوش کنید.
آیا این روشی است که دوست دارید با معلم، خانواده و دوستان خود صحبت کنید؟ روان، راحت و با اطمینان. اطرافیان می‌توانند به شما کمک کنند. اگر هر کلمه یا موقعیتی را مشاهده کردید که در آن شرایط همیشه با مشکل روبرو هستید، با والدین، دوستان، همسر یا گفتاردرمانگر خود مطرح کنید تا آنها شما را یاری نمایند. در مسیر یادگیری این مهارت خلاقیت خود را به کار ببرید. از هر شیوه‌ای که برای شما لذت بخش است استفاده نمایید.
خانم «مگان چن» نویسنده‌ای است که بیش از 26 سال تجربه‌ی گفتاردرمانی و زبان درمانی را در دو بیمارستان خصوصی و مراکز درمانی دارد.
این فرد به درک جدیدی از نیازهای درمانی و خدمات دولتی در مدارس اشاره می‌کند. او به بیش از 1500 نفر کمک کرد تا مشکلات ارتباطی همچون عدم توانایی روان صحبت کردن یا یادگیری خود را حل نمایند. خانم «مگان چن» در لندن و در شهر انگلیس کارشناسی ارشد ارتباطات انسانی و در سیدنی آسیب‌شناسی گفتار را به صورت تخصصی مطالعه کرده است.
«مگان» یک متخصص آسیب شناسی زبان گفتاری (CPSP) با گواهینامه‌ی تمرین مجاز (Speech Pathology Australia) است. وی همچنین رئیس مؤسسۀ فاند و عضو انجمن گفتار زبان و شنوایی سنگاپور (نهاد حرفه‌ای نمایندگی درمانگران گفتار زبان در سنگاپور) است. با «مگان» در روزنامه و مجلات مختلف مانند مجله‌ی والدین جوان، استریت تایمز و روزنامۀ جدید مصاحبه و نمایش مصاحبه شده است. بخشی از مطالبی که در این بخش مطالعه کردید، نظرات مگان چن را نشان می‌دهند.
