۷ راهکار برای غلبه بر «ترس از رانندگی»
رانندگی یکی از مهارت‌های ضروری زندگی روزمره در دنیای مدرن است. با این حال بسیاری از افراد پشت فرمان و هنگام رانندگی در جاده‌ها مضطرب می‌شوند. ترس از رانندگی چیز عجیبی نیست، اما مهم است که اجازه ندهیم این ترس زندگی روزمره ما را مختل کند. خوشبختانه راهکارها و استراتژی‌های ساده‌ای وجود دارد که به افراد کمک می‌کند تا ترس از رانندگی را کنار بگذارند و لذت نشستن پشت فرمان و رانندگی را تجربه کنند. اگر فردی را می‌شناسید که مدام از رانندگی کردن فرار می‌کند یا اگر خودتان در زمان رانندگی احساس اضطراب و ناراحتی می‌کنید حتما این مطلب را بخوانید تا با راهکارهای مختلف غلبه بر ترس از رانندگی آشنا شوید.
ترس از رانندگی چیست و چه علائمی دارد؟
ترس از رانندگی که به آن آماکسوفوبیا (Amaxophobia) هم می‌گویند یک ترس یا ناراحتی شدید و اغلب طاقت‌فرساست که با رانندگی همراه است. کسی که اضطراب رانندگی دارد به معنای واقعی کلمه از رانندگی کردن می‌ترسد. این ترس البته می‌تواند یک استرس کوچک جزئی باشد یا تجربه حمله پانیک شدید که فرد را اساسا از رانندگی کردن منصرف می‌کند.
اضطراب رانندگی ممکن است در هنگام رانندگی، آماده شدن برای رانندگی یا حتی فکر کردن به رانندگی فرد را درگیر کند. درضمن هر فردی ترس از رانندگی را به روشی منحصر‌به فرد تجربه می‌کند. اما علائم رایج آن می‌تواند شامل ضربان قلب سریع، عرق کردن، لرزش یا احساس خطر قریب‌الوقوع باشد.
چرا برخی از رانندگی کردن می‌ترسند؟
عواملی مانند سابقه سلامت روان، مهارت رانندگی یا تجربیات منفی قبلی، همگی می‌توانند در ترس یک فرد از رانندگی نقش داشته باشند. در واقع ترس از رانندگی یک وضعیت پیچیده است که ریشه در عوامل عاطفی و روانی دارد. درک محرک‌های اضطراب رانندگی، می‌تواند به غلبه راحت‌تر بر این ترس کمک کند. بنابراین مهم است که بدانیم علت ترس از رانندگی در برخی افراد چیست؟
برخی از مهم‌ترین علل ترس از رانندگی عبارتند از:
- سابقه قبلی اضطراب
اگر فرد سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی دارد، احتمال تجربه این اختلال در او هم بیشتر می‌شود. درضمن داشتن اضطراب در دیگر زمینه‌های زندگی هم می‌تواند اضطراب پشت فرمان را تشدید کند.
- نداشتن اعتماد به نفس درباره مهارت رانندگی
کسانی که در حال یادگیری رانندگی هستند یا باور ندارند که مهارت‌های رانندگی کافی دارند، ممکن است در زمان رانندگی دچار اضطراب شوند.
- تجربیات منفی قبلی در رانندگی
تجربه‌های ترسناک یا منفی رانندگی در گذشته هم می‌تواند باعث ایجاد ترس از رانندگی شود.
- ترس از تصادف یا تلفات جانی
حتی بدون تجربه قبلی تصادف، فکربه خطر بالقوه می‌تواند ترس عمیقی را برای برخی افراد ایجاد کند. مخصوصا رانندگی در مکان‌های خطرناک یا در شرایط پرخطر مانند باران و برف شدید، مه، سیل یا رانش زمین همگی دلایلی برای اضطراب هستند، حتی اگر تصادفی واقعاً رخ ندهد.
- مشکلات چشمی و بینایی
مشکلات بینایی می‌تواند رانندگی را برای هرکسی ترسناک کند. ترس از ندیدن به موقع موانع برای واکنش یک اضطراب درست و منطقی است.
- شرایط سلامت روان یا فوبیا
شرایط خاص سلامت روان مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD) یا اختلال پانیک می‌تواند تجربه رانندگی را طاقت‌فرسا و ترسناک کند. همچنین ترس از فضای بسته یک ماشین و نبود اطمینان از راه فرار ممکن است برخی‌ها را دچار حمله پانیک کند.
چگونه می‌توان بر ترس از رانندگی غلبه کرد؟
یکی از مهم‌ترین و بهترین کارهایی که می‌تواند به از بین رفتن ترس از رانندگی کمک کند، تمرین و بالا بردن مهارت رانندگی است. مخصوصا اگر فرد تازه‌کار است و به مهارت رانندگی خود اطمینان ندارد، اولین قدم برای پشت سر گذاشتن ترس از رانندگی در او این است که حتما مهارت‌های مورد نیاز برای رانندگی را در خود تقویت کند.
بهتر است در این شرایط فرد برای تمرین رانندگی مکانی آرام پیدا کند و انواع مهارت رانندگی مثل مانند راندن ماشین در خیابان‌های تنگ یا پارک دوبل و … را بارها و بارها مرور کند. حتی بد نیست از یک همراه با تجربه در رانندگی بخواهد در این تمرین‌ها کنار او باشد یا برای افزایش مهارت‌های رانندگی درخواست آموزش‌های اضافی توسط یک مربی رانندگی بدهد.
جدا از تمرین و بالا بردن مهارت رانندگی، چند نکته کوچک اما کاربردی وجود دارد که توجه به آنها قبل از شروع هر بار رانندگی، احتمال بروز اشتباه و خطر را کمتر می‌کند و اعتماد به نفس فرد را در رانندگی بالا می‌برد. ازجمله:
- مطمئن شوید که ماشین از نظر فنی امن و آماده است. سلامت لاستیک‌ها و روغن ماشین و آب و … را حتما به‌صورت روتین چک کنید.
- کف ماشین و مخصوصا زیر پدال‌ها را چک کنید که اشیا و زباله وجود نداشته باشد تا در زمان رانندگی زیر پای شما گیر کرده و استفاده درست از پدال‌ها را غیرممکن کند.
- چک کنید که آیا صندلی شما راحت است و آیا کمربند ایمنی به‌درستی متصل می‌شود؟
- از رانندگی در زمان اوج ترافیک و شلوغی خیابان‌ها خودداری کنید. اساسا رانندگی کردن در زمان ترافیک و ساعات شلوغی برای هرکسی استرس‌زا است.
- در سفرهای بین شهری و جاده‌ای هم زمان کافی برای رسیدن به مقصد در نظر بگیرید. این کار فشار برای رسیدن سریعتر به مقصد را از بین می‌برد و اجازه می‌دهد با خیال راحت‌تر رانندگی کنید.
- در هوای بد رانندگی نکنید. همیشه قبل از حرکت پیش‌بینی هوا را بررسی کنید و اگر به‌نظر می‌رسد شرایط جوی نامناسب مثل مه و باران و … وجود دارد سفر خود برای زمان دیگری برنامه‌ریزی کنید.
- تا جایی که ممکن است، از جاده‌هایی بروید که با آنها آشنا هستید و به‌خوبی پیچ و خم‌های آنها را می‌شناسید.
درضمن همیشه پشت فرمان فقط روی رانندگی تمرکز کنید. اگر نگرانی‌ها و تنش‌های ذهنی دیگری وجود دارد که حواش شما را پرت می‌کند، بهتر است مکانی امن برای توقف پیدا کنید و تنها زمانی که آماده هستید به رانندگی ادامه دهید. حتما هم با سرعت مناسب رانندگی کنید. سرعت بالا حجم کار ذهنی را افزایش می‌دهد. یعنی هر چه سریعتر رانندگی کنید، اطلاعات بیشتری برای پردازش نیاز دارید.
در ادامه مقاله چند ترفند و راهکار کاربردی برای خلاص شدن از شر ترس از رانندگی را با هم مرور می‌کنیم.
چند راهکار برای خلاصی از اضطراب رانندگی
شاید زمان ببرد و چندان هم راحت به‌نظر نرسد. اما می‌توان بر ترس از رانندگی غلبه کرد. راهکاری زیر می‌تواند به مدیریت ترس رانندگی کمک کند:
- شناسایی کنید که چه چیزی باعث ترس از رانندگی می‌شود
مهم است که فرد عواملی که ترس او از رانندگی را تشدید می‌کنند بشناسد. مثلا ترافیک سنگین، سرعت بالا یا رانندگی به تنهایی، ممکن است برخی‌ها را دچار اضطراب کند. هنگامی که علل ترس شناسایی می‌شود، راحت‌تر می‌توان استراتژی‌هایی برای مقابله موثرتر با آنها پیدا کرد.
- روی رانندگی در لحظه تمرکز کنید
نگرانی بایت چیزهایی مانند ترافیک سنگین پیش رو، عبور از یک جاده پیچ در پیچ و بدون محافظ در ادامه مسیر و … را کنار بگذارید. در عوض، سعی کنید در هر لحظه از سفر فقط روی رانندگی خود تمرکز کنید و همیشه عادات رانندگی ایمن را تمرین کنید.
- تکنیک‌های مختلف آرامش را تمرین کنید
راه دیگر برای غلبه بر اضطراب در حین رانندگی، یادگیری تکنیک‌های آرامش بخش است. مثلا تمرین تنفس عمیق می‌تواند به فرد کمک کند در مواقعی که دچار اضطراب می‌شود دوباره آرام شود. همچنین تکنیک‌های، آرام‌سازی پیشرونده عضلانی (PMR) یا تمرین تمرکز حواس می‌تواند به آرامش بیشتر ذهن فرد و کاهش سطح اضطراب فرد در پشت فرمان کمک کند.
- خارج از منطقه راحتی خود رانندگی کنید
بسیاری از مردم در زمان رانندگی در جاده‌های ناآشنا مضطرب می‌شوند. بنابراین هرچه بیشتر مرزهای امن خود را برای رانندگی گسترش بدهید، ترس از رانندگی هم از شما دورتر می‌شود. درواقع با کسب تجربیات مثبت رانندگی در مکان‌های جدید، اعتماد به نفس و مهارت‌های رانندگی فرد بالا می‌رود و راحت‌تر می‌تواند بر ترس از رانندگی غلبه کند.
- درمان شناختی رفتاری را امتحان کنید
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوع خاصی از درمان روانشناختی است که به کمک به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی کمک می‌کند تا ترس‌های خود را مدیریت کنند. CBT الگوهای فکر و رفتار فرد را ارزیابی می‌کند و به او کمک می‌کند تا کنترل ذهن خود را دوباره به دست بگیرد و بر ترس‌هایش غلبه کند.
- از جملات تاکیدی مثبت استفاده کنید
جملات تاکیدی جملات مثبت کوتاهی هستند که به فرد یادآوری می‌کنند می‌تواند از پس کاری که بابت آن نگران است بربیاید. مثلا فردی که ترس از رانندگی دارد برای مدیریت اضطراب خود می‌تواند جمله‌های زیر را استفاده کند:
- من با احتیاط و با سرعت مجاز رانندگی می‌کنم.
- رانندگی یک فعالیت معمول و روزمره است.
- من یک راننده هوشیار هستم که با احتیاط و امن رانندگی می‌کنم.
- من مجبور نیستم با سرعت بالا رانندگی کنم. اگر بخواهم کندتر از ماشین های دیگر حرکت کنم، می‌توانم در لاین سمت راست رانندگی کنم.
اگر هنگام رانندگی در بزرگراه دچار اضطراب شدید، تکرار کردن این جملات با صدای بلند می‌تواند به کاهش اضطراب شما کمک کند.
- از یک متخصص کمک بگیرید
اگر اضطراب فرد در زمان رانندگی شدید است و عملا روال زندگی روزمره او را مختل کرده، بهتر است با یک متخصص سلامت روان مشورت کند. بسته به ژنتیک و سایر عوامل، ترس از رانندگی ممکن است ناشی از یک مشکل سلامت بزرگتر مانند اختلال اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه یا فوبیا باشد. بنابراین بهتر است از یک متخصص گرفته شود تا این استرس‌ها کاملا درمان شود.
اگر پشت فرمان دچار اضطراب شدیم چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
گاهی با وجود همه تمام تلاش‌‌ها ممکن است فرد در زمان رانندگی و درست زمانی که پشت فرمان است دچار استرس شود. اگر این اتفاق افتاد تکنیک‌های زیر به آرام کردن او کمک می‌کند:
- در صورت امکان، با توقف در مکانی امن، برای چند دقیقه از جاده فاصله بگیرد. نفس عمیق بکشد. این کار را ۱۰ بار تکرار کند و در هر بازدم از ده برعکس بشمارید.
- یک خوراکی سبک مثل یک لقمه نان و پنیر بخورد.
- اگر امکانش هست یک پارکینگ یا خیابان خالی برای رانندگی پیدا کند و با تمرین چند مانور ساده رانندگی دوباره اعتماد به نفس خود را به دست بیاورد.
جمع‌بندی و نتیجه‌‌گیری
ترس از رانندگی و مضطرب شدن پشت فرمان اصلا موضوع عجیب و غریبی نیست. درصد بالایی از مردم چنین چیزی را تجربه می‌کنند. منتها در اکثر موارد بعد از مدتی یاد می‌گیرند که مهارت رانندگی خود را بالا ببرند و بر این ترس‌ها غلبه کنند.
فراموش هم نکنید هدف از بین بردن کامل ترس از رانندگی نیست، بلکه مدیریت موثر آن، تجهیز فرد به ابزارهایی برای غلبه بر ترس‌ها، بهبود اعتماد به نفس و در نهایت احساس راحتی بیشتر پشت فرمان و در جاده است. راهکارهایی که در این مقاله گفته شد تا حدود زیادی می‌تواند کمک کند تا فردی که ترس از رانندگی دارد بتواند یک تجربه لذت بخش‌تر از رانندگی داشته باشد. با این حال بد نیست در صورت نیاز از یک متخصص حوزه روان‌درمانی کمک گرفته شود.
