علت بوی بد واژن
محصولات بسیاری در داروخانه‌ها برای از بین بردن بوی بد واژن وجود دارد. اما آیا این محصولات کاربردی دارند؟ در واقع واژن به طور طبیعی هم قرار نیست خوشبو باشد و در اکثر موارد بوی نامطبوع واژن طبیعی است. این محصولات خودشان می‌توانند به جای تمیز کردن واژن، عامل بر هم خوردن تعادل فلور واژن شده و باعث ابتلا به عفونت باکتریایی یا قارچی واژن شوند.
حقیقت این است که واژن محل زندگی میلیاردها باکتری است و ترکیب دقیق این باکتری‌ها روزانه یا حتی ساعتی تغییر می‌کند. این تغییرات طبیعی است و بوی نامطبوع واژن می‌تواند بر اثر چرخه قاعدگی، عادات بهداشتی یا حتی حالات طبیعی بدن شما اتفاق بیفتد.
علاوه‌براین، با وجود غده‌های عرق روی کشاله‌های ران، جای تعجب نیست که واژن بوی خوبی نداشته باشد. در ادامه مقاله به دلایل بوی بد واژن و روش‌های درمان و پیشگیری پرداخته‌ایم.
علت بوی بد واژن چیست؟
بوی واژن اغلب به سطح pH یا میزان اسیدی بودن محیط واژن بستگی دارد. انواع مختلفی از باکتری‌ها در واژن شما زندگی می‌کنند. آنها میزان اسیدی بودن واژن را تنظیم کرده و به حفظ فلور طبیعی واژن کمک می‌کنند. این تعادل از ایجاد بوی بد واژن جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر، عدم تعادل فلور واژن ممکن است منجر به ایجاد بویی شبیه به ماهی یا کپک شود که در مواردی بسیار ناخوشایند است.
بوی بد واژن می‌تواند طبیعی باشد و بدون نیاز به درمان بر طرف شود. اما در مواردی ممکن است نشان‌دهنده مشکلی خاص در بدن باشد. در ادامه به هر دو این موارد پرداخته‌ایم.
بوی طبیعی واژن
همانطور که گفتیم واژن به طور طبیعی قرار نیست بوی خوبی داشته باشد. بوی بد واژن می‌تواند بر اثر تغییرات pH بدن ایجاد شود که کاملا اجتناب‌ناپذیر است. این عدم تعادل می‌تواند انواع مختلفی از بو را در واژن ایجاد کند که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.
بوی تند و ترش
برخی این بو را با بوی غذاهای تخمیرشده مانند ماست و نان خمیر ترش مقایسه می‌کنند. این مواد غذایی حاوی باکتری خوب لاکتوباسیلوس (lactobacillus) هستند که برای واژن سالم مورد نیاز است. باکتری لاکتوباسیلوس واژن را اسیدی نگه می‌دارد و عامل بوی تند و ترش واژن است. این باکتری با اسیدی کردن محیط واژن، از رشد بیش از حد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کند.
بوی شیرین
باز هم باکتری‌ها مقصر بوی بد واژن هستند. pH واژن شما یک اکوسیستم باکتریایی است که مرتب در حال تغییر است. به همین دلیل ممکن است گاهی این بوی عجیب را داشته باشد.
بوی فلزی و مسی
بسیاری از افراد از بوی مسی و فلزی واژن شکایت دارند. این نوع بوی بد واژن نیز معمولا جای نگرانی ندارد و به ندرت می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی باشد. دلایل بوی فلزی واژن عبارتند از:
- خون: خون حاوی آهن است و به همین دلیل بوی فلز می‌دهد. در طول دوران قاعدگی، خون و بافت دیواره رحم از کانال واژن خارج می‌شود و به همین دلیل ممکن است منجر به بوی نامطبوع شود.
- رابطه جنسی: خون‌ریزی خفیف بعد از رابطه جنسی رایج است. این امر معمولا به دلیل خشکی واژن یا رابطه جنسی خشن اتفاق می‌افتد. برای جلوگیری از این اتفاق از روان‌کننده‌های بر پایه آب استفاده کنید.
رایحه متالیک یا فلزی نباید مدت زیادی پس از پایان قاعدگی باقی بماند. در موارد نادر، بوی فلزی ناشی از خون‌ریزی واژن می‌تواند دلایل جدی داشته باشد. اگر واژن با مایع منی تماس داشته باشد، ممکن است pH آن تغییر کرده و بوی فلزی ایجاد کند.
اگر خون‌ریزی غیرمرتبط به قاعدگی را تجربه می‌کنید و یا بوی فلزی واژن با خارش و ترشح همراه است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
بوی مواد شیمیایی
تجمع ادرار در لباس زیر یا اطراف واژن می‌تواند منجر به بوی شیمیایی شود. توجه داشته باشید که بوی تند آمونیاک یکی از دلایل کم‌آبی بدن است.
بوی گیاهان دارویی
در بسیاری از موارد، واژن بویی شبیه به ماریجوانا می‌دهد. دلیل علمی خوبی برای این موضوع وجود ندارد. اما به لطف وجود غدد عرق در واژن و کشاله‌های ران، می‌توانیم دلیل این نوع بوی بد واژن را درک کنیم. استرس و اضطراب هم می‌توانند در ایجاد این بوی نامطبوع نقش داشته باشند.
در واقع بدن شما دارای دو نوع غده عرق آپوکرین (apocrine) و آکرین (eccrine) است. غدد اکرین برای خنک ساختن بدن، عرق تولید می‌کنند و غدد آپوکرین به احساسات شما پاسخ می‌دهند. این غدد آپوکرین، زیر بغل و کشاله‌های ران شما قرار دارند.
وقتی دچار استرس یا اضطراب می‌شوید، غدد آپوکرین مایعی شیری تولید می‌کنند. این مایع به خودی خود بی‌بو است. اما در تماس با باکتری‌های فراوان، می‌تواند بوی تندی ایجاد کنند.
علاوه بر موارد بالا، تغییرات هورمونی یا رژیم غذایی نیز از دیگر علل بوی بد واژن هستند. برای مثال، غذاهایی که بوی تندی دارند مانند سیر و ماهی، می‌توانند منجر به تغییراتی در بوی واژن شوند.
با این حال، بوی بدی که به هیچ عنوان از بین نمی‌رود، ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. در این شرایط حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
بوی غیرطبیعی واژن
عدم تعادل باکتری‌های بدن می‌تواند منجر به عفونت و التهاب شود. به این بیماری واژینیت (Vaginitis) می‌گویند. شایع‌ترین انواع واژینیت علاوه بر ایجاد بوی بد واژن، علائم دیگری مانند ترشحات غیرطبیعی نیز دارند. رایج‌ترین دلایل بوی نامطبوع بدن عبارتند از:
واژینوز باکتریال (Bacterial Vaginosis-BV)
عفونتی است که بر اثر عدم تعادل فلور واژن ایجاد می‌شود. BV مسئول ایجاد بویی نامطبوع است که با نام بوی ماهی شناخته می‌شود. بوی ماهی به ویژه ممکن است بعد از رابطه جنسی شدیدتر باشد. ترشحات نازک خاکستری یا سفید-خاکستری نیز نشانه رایج دیگر واژینوز باکتریایی است.
تریکومونیازیس (Trichomoniasis)
یک عفونت مقاربتی ناشی از انگل است که در اغلب موارد هیچ علائمی ندارد. اما در صورت بروز علائم، می‌تواند مانند واژینوز باکتریایی منجر به بوی نامطبوع شود. ترشحات زرد مایل به سبز نیز از دیگر علائم این بیماری است.
بوی بد واژن در موارد نادر می‌تواند دلایل زیر را داشته باشد:
- فیستول رکتوواژینال (Rectovaginal fistula): نوعی اتصال غیرعادی بین بخش انتهایی روده بزرگ و واژن است و می‌تواند منجر به خروج گاز یا مدفوع از واژن شود. این مشکل منجر به ترشحات بدبو می‌شود.
- سرطان واژن: علائم این بیماری شامل ترشحات قوی و بدبو است.
- سرطان دهانه رحم: علائم این بیماری شامل ترشحات سنگین با بوی نامطبوع است.
- تامپون فراموش‌شده در داخل واژن نیز می‌تواند منجر به بوی نامطبوعی مانند گوشت فاسد شود. این بو با برداشتن تامپون از بین می‌رود.
دلیل بوی بد واژن در بارداری
واژینیت از دلایل رایج بوی بد واژن در دوران بارداری است. اما هنوز عوامل دیگری نیز ممکن است دخیل باشند. بسیاری از افراد افزایش حس بویایی را در دوران بارداری دلیل این مشکل می‌دانند. ویارهای دوران بارداری ممکن است باعث شود که غذاهای مختلفی بخورید و این باعث تغییر بوی واژن شود.
همچنین افزایش جریان خون در واژن و تغییر سطوح هورمون‌های بارداری مانند استروژن، پروژسترون و پرولاکتین می‌تواند بر سطح pH بدن شما اثر گذاشته و باعث ایجاد بوی نامطبوع شود.
بوی بد واژن پس از زایمان، مشکلی رایج است. با برگشت رحم به حالت پیش از بارداری، مخاط و مواد زائدی به نام لوچیا (Lochia) از واژن ترشح می‌شود. لوچیا مانند خون قاعدگی، بویی شبیه به ترکیب کپک و فلز دارد.
بوی غیرطبیعی واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص علل واژینیت، پزشک از ترشحات واژن شما نمونه‌برداری می‌کند. رایج‌ترین دلیل بوی بد واژن، باکتری گاردنرلا واژینالیس (Gardnerella vaginalis) است که باعث بوی بد ماهی ناشی از عفونت باکتریایی می‌شود. پزشک ممکن است برای تشخیص، اقدامات دیگری را نیز انجام دهد که عبارتند از:
- گرفتن سابقه پزشکی و پرسیدن علائم
- معاینه واژن
- بررسی pH واژن
بوی بد واژن چگونه درمان می‌شود؟
در یک‌سوم موارد، بوی بد واژن خود‌به‌خود و بدون درمان از بین می‌رود. اما اگر این بو برای مدتی باقی بماند، پزشک برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای، آنتی‌بیوتیک (به‌صورت قرص یا پماد واژینال) تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که اغلب تجویز می‌شوند، عبارتند از:
- کلیندامایسین (Clindamycin)
- مترونیدازول (Metronidazole)
- تینیدازول (Tinidazole)
چگونه از بوی بد واژن پیشگیری کنیم؟
شما می‌توانید عادات سالمی را برای تمیز نگه داشتن و محافظت از واژن در برابر عفونت‌ها ایجاد کنید. در ادامه به این اقدامات می‌پردازیم.
رعایت بهداشت
مرتب دوش بگیرید و از صابون‌های ملایم و بدون بو برای تمیز کردن واژن استفاده کنید. هر چه سریع‌تر پس از ورزش حمام کنید. به این ترتیب مجبور نیستید مدت زمان طولانی را روی لباس داغ و خیس از عرق خود بنشینید. محیط‌های گرم و مرطوب، برای رشد باکتری‌های مضر، کاملا ایده‌آل هستند.
دوش واژینال نگیرید
دوش واژینال می‌تواند سطح pH واژن را تغییر داده و شما را مستعد دریافت عفونت کند. اگر در حال حاضر به عفونت واژن مبتلا هستید، دوش واژینال می‌تواند باکتری‌ها را به عمق بدن شما منتقل کرده و منجر به عفونت‌های شدیدتری مانند بیماری التهاب لگن (pelvic inflammatory disease-PID) شود. PID عفونتی شدید است که می‌تواند باعث ناباروری شود.
لباس زیر نخی سبک و آزاد بپوشید
از پوشیدن لباس زیر تنگ پرهیز کنید. به جای آن، لباس زیر نخی بپوشید که گرما و رطوبت را در خود نگه نمی‌دارد.
آب فراوان بنوشید
واژن شما ممکن است به دلیل کم‌آبی بدن، بوی تند آمونیک دهد. بدون آب کافی، مواد زائد درون ادرار شما غلیظ و بدبو می‌شود. نوشیدن آب به آب‌رسانی بدن کمک کرده و از بوی بد واژن جلوگیری می‌کند.
رابطه جنسی امن و محافظت‌شده داشته باشید
برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی (STIs) و سایر عفونت‌ها مانند عفونت باکتریایی که تعادل pH بدن را به هم می‌زنند، از کاندوم استفاده کنید. اگر از روان‌کننده‌ها استفاده می‌کنید، برای پیشگیری از تحریک واژن، فقط نوع بدون بو و طعم آن را انتخاب کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر برای مدت طولانی بوی غیرطبیعی واژن را تجربه می‌کنید یا بوی بد واژن با ترشح، خارش و سوزش همراه است، باید به پزشک مراجعه کنید. واژینیت درمان‌نشده می‌تواند به عفونت‌های واژینال تبدیل شود که می‌توانند به رحم یا لوله‌های فالوپ شما سرایت کنند. واژینیت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را افزایش دهد.
اگر باردار هستید، حتما باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. افراد باردار مبتلا به واژینیت یا بوی بد واژن، بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد، عفونت مایع آمنیوتیک (Amniotic Fluid Infection) هستند.
در نهایت اغلب افراد مشکلاتی مانند بوی بد واژن را نادیده می‌گیرند. حال آن‌که در موارد خاص این مشکلات هم می‌توانند جدی باشند. امروزه با وجود امکاناتی مانند مشاوره پزشکی آنلاین، می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز با یک پزشک متخصص در ارتباط باشید. بنابراین دیگر بهانه‌ای برای عدم مراجعه به پزشک باقی نمی‌ماند.
به یاد داشته باشید که بیماری‌های سختی مانند سرطان دهانه رحم، سرطان واژن و سرطان سینه در مراحل اولیه بیماری کاملا قابل پیشگیری هستند. پس با مراجعه منظم و مداوم (شش ماه یک بار) و انجام تست‌های مورد نیاز، سلامت خود را تضمین کنید.
