داروی کوئتیاپین – ترانکوپین چیست؟
کوئتیاپین (Quetiapine) یک داروی ضد روان‌پریشی است که برای کنترل علائم اسکیزوفرنی، دوره‌های شیدایی و افسردگی در اختلال دوقطبی و افسردگی اساسی تجویز می‌شود. این دارو با تاثیر بر مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و سروتونین عمل می‌کند.
کوئتیاپین را با نام‌های تجاری زیر می‌شناسند:
- Atrolak
- Biquelle
- Seroquel
- Sondate
- Zaluron
- Tranqopine
کوئتیاپین برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟
کوئتیاپین به‌تنهایی یا همراه با سایر داروها، برای درمان بیماری‌های زیر تجویز می‌شود:
- اسکیزوفرنی: در این بیماری، فرد ممکن است چیزهایی را ببیند، بشنود یا احساس کند، که وجود ندارند یا چیزهایی را باور کند که درست نیستند، یا به‌طور غیرعادی دچار سوءظن شود یا افکاری پریشان داشته باشد.
- علائم شیدایی در اختلال دوقطبی: در حالت شیدایی، خلق‌وخوی فرد بین احساس هیجان شدید (شیدایی) و بسیار پایین (افسردگی) تغییر می‌کند.
- علائم افسردگی در اختلال دوقطبی
- افسردگی اساسی: در این شرایط، کوئتیاپین فقط همراه با سایر داروهای افسردگی تجویز می‌شود.
این دارو می‌تواند توهمات را کاهش دهد و تمرکز را بهبود بخشد. این امر به بیمار کمک می‌کند تا در مورد خود واضح‌تر و مثبت‌تر فکر کند، کمتر مضطرب شود و در زندگی روزمره مشارکت فعال‌تری داشته باشد. همچنین ممکن است خلق‌وخو، خواب، اشتها و سطح انرژی بیمار را بهبود بخشد. کوئتیاپین می‌تواند به جلوگیری از نوسانات خلقی شدید یا کاهش تعداد دفعات وقوع نوسانات خلقی کمک کند.
نکات کلیدی در مورد کوئتیاپین | ترانکوپین
- کوئتیاپین فوری اثر نمی‌کند. تجویز دارو، معمولا با مقدار مصرف کم شروع می‌شود و احتمالا چندین روز یا هفته طول می‌کشد تا به دوز مناسب خود برسید و علائم بیماری شروع به بهبود کنند.
- می‌توانید قرص کوئتیاپین را با یا بدون غذا مصرف کنید. قرص‌های آهسته‌رهش را با معده خالی، یعنی یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا مصرف کنید.
- عوارض جانبی رایج کوئتیاپین عبارتند از: احساس خواب‌آلودگی، مشکلات حرکتی و سردرد.
- کوئتیاپین می‌تواند احساس گرسنگی‌ای بیش از حد معمول در شما ایجاد کند، بنابراین ممکن است وزن اضافه کنید. داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل به کنترل این وضعیت کمک می‌کند.
- بهتر است در چند روز اول درمان، الکل ننوشید تا زمانی که مطمئن شوید دارو بر شما تاثیر می‌گذارد.
- هنگام مصرف این دارو گریپ فروت یا آب گریپ فروت نخورید، زیرا خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
اشکال دارویی کوئتیاپین | ترانکوپین
این دارو، به اشکال زیر فقط با نسخه در دسترس است:
- قرص رهش فوری (IR)
- قرص آهسته‌رش (ER)
برخی شرکت‌ها، شربت کوئتیاپین را نیز عرضه می‌کنند.
میزان مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین
کوئتیاپین، در دوزهای زیر عرضه می‌شود:
- قرص رهش فوری در دوزهای 25، 100، 150، 200 و 300 میلی‌گرم
- قرص آهسته‌رش در دوزهای 50، 150، 200، 300،400 و 600 میلی‌گرم
- شربت حاوی 20 میلی‌گرم کوئتیاپین در 1 میلی‌لیتر
میزان مصرف کوئتیاپین به علت مصرف آن بستگی دارد. احتمالا پزشک دوز مصرفی شما را بسته به اینکه کوئتیاپین چقدر روی شما اثر می‌کند، تغییر می‌دهد تا به دوزی که برایتان بهتر است برسید. این فرایند می‌تواند تا چند هفته طول بکشد.
دوز مصرف کوئتیاپین، برای افراد مسن و افراد مبتلا به مشکلات کبدی، ممکن است کمتر باشد.
نحوه مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین
قرص‌های رهش فوری را به‌طور کامل با یک لیوان آب ببلعید. قرص را می‌توانید با غذا یا بدون غذا مصرف کنید.
قرص‌های آهسته‌رهش را به‌طور کامل با یک لیوان آب بدون غذا ببلعید. بهتر است قرص‌ها را حداقل یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا مصرف کنید. قرص‌ها را نشکنید، نجوید یا خرد نکنید.
مدت زمان مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین
اگر کوئتیاپین را برای اسکیزوفرنی یا افسردگی مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد مصرف آن را برای مدت طولانی، شاید چندین سال ادامه دهید.
اگر آن را برای شیدایی یا افسردگی در اختلال دوقطبی مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد آن را برای چند هفته یا چند ماه مصرف کنید. ضمن اینکه شاید پزشک به شما توصیه کند مصرف دارو را برای مدت طولانی، مثلا چندین سال، ادامه دهید تا از عود کردن علائم جلوگیری کنید.
فراموشی مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین
اگر مصرف یک نوبت کوئتیاپین را فراموش کردید و معمولا آن را یک بار در روز مصرف می‌کنید، به‌محض یادآوری دوز فراموش‌شده را مصرف کنید، مگر اینکه کمتر از 12 ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده باشد. در این صورت، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول مصرف کنید.
اگر یک نوبت را فراموش کردید و معمولا دارو را دو بار در روز مصرف می‌کنید، به‌محض یادآوری نوبت فراموش‌شده را مصرف کنید، مگر اینکه کمتر از هشت ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده باشد. در این صورت، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول مصرف کنید.
برای جبران دوز فراموش‌شده، دو دوز را همزمان مصرف نکنید.
اگر دو دوز یا بیشتر را فراموش کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.
نحوه متوقف کردن مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین
بدون دستور پزشک، مصرف کوئتیاپین را قطع نکنید، زیرا ممکن است باعث عود علائم شود. اگر هنگام کاهش دوز یا قطع مصرف دارو مشکلی داشتید با پزشک خود صحبت کنید.
برای قطع مصرف دارو، احتمالا پزشک از شما بخواهد دوز مصرفی را به‌آرامی طی چند روز کاهش دهید. اگر دوز دارو را خیلی سریع کاهش دهید، ممکن است علائم ترک دارو مانند حالت تهوع یا استفراغ، عرق کردن و مشکلات خواب در شما بروز کند.
مصرف زیاد کوئتیاپین | ترانکوپین
مصرف بیش از حد کوئتیاپین می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند.
اگر احساس خواب‌آلودگی یا خستگی، سرگیجه یا تغییراتی در ضربان قلب خود دارید، با پزشک تماس بگیرید.
اگر دچار تشنج یا غش شدید، به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید. در طول مسیر، خودتان رانندگی نکنید. از شخص دیگری بخواهید شما را برساند یا با اورژانس تماس بگیرید.
عوارض مصرف کوئتیاپین | ترانکوپین چیست؟
مانند همه داروها، مصرف کوئتیاپین نیز می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد، اگرچه همه افراد دچار آن نمی‌شوند.
عوارض جانبی رایج کوئتیاپین
عوارض جانبی رایج کوئتیاپین در بیش از یک نفر از هر 10 نفر رخ می‌دهد و شامل موارد زیر است:
- احساس خواب‌آلودگی در طول روز
- مشکل در حرکت
- سردرد
- سرگیجه
- ضعف
- اضطراب و تحریک‌پذیری
- افزایش وزن یا تغییر در اشتها
- یبوست
- خشکی دهان
- ناراحتی معده یا استفراغ
- کمردرد
- سینه‌های متورم، درد در سینه‌ها یا نشت شیر مادر
- پریودهای نامنظم یا قطع قاعدگی
- افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن
- ضربان سریع قلب
عوارض جانبی جدی
عوارض جانبی جدی، شایع نیستند و ممکن است از هر 100 نفر در یک نفر رخ دهد. در صورت مشاهده این عوارض، با پزشک خود صحبت کنید:
- انقباض ناگهانی عضله یا پرش در صورت، زبان یا سایر قسمت‌های بدن که نمی‌توانید آن را کنترل کنید
- عفونت‌ها مانند علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا، دمای بالا، عفونت گوش، چشم، مثانه یا قفسه سینه
- تورم، درد و قرمزی در پا، که ممکن است نشانه لخته شدن خون باشد
مصرف کوئتیاپین در دوران بارداری
شواهد مناسبی مبنی بر اینکه مصرف کوئتیاپین در اوایل بارداری بر جنین تاثیر می‌گذارد وجود ندارد. اما مصرف آن در هفته‌های منتهی به زایمان می‌تواند باعث بروز علائم ترک دارو در نوزاد نورسیده شود. با این حال، این علائم برای مدت طولانی باقی نمی‌ماند. نوزاد پس از تولد معاینه و در صورت نیاز، مراقبت‌های بیشتری انجام می‌شود.
در صورت مصرف کوئتیاپین در دوران بارداری ممکن است احتمال ابتلا به دیابت بارداری افزایش یابد. به همین دلیل، شاید لازم باشد سطح قند خون خود را بررسی کنید.
مهم است که پیش از بارداری، مشکلات روانی خود را به‌خوبی درمان کنید، زیرا ممکن است بر سلامت شما و کودکتان تاثیر بگذارند. گاهی اوقات علائم یک اختلال روانی، در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد بدتر می‌شود.
اگر باردار شدید با پزشک خود صحبت کنید. او به شما کمک خواهد کرد که بهترین درمان را برای خود و کودکتان انتخاب کنید.
مصرف کوئتیاپین در دوران شیردهی
کوئتیاپین در مقادیر ناچیز وارد شیر مادر می‌شود و بعید است در کودک عوارض جانبی ایجاد کند. اگر پزشک سلامت کودک شما را تایید کرد، می‌توانید کوئتیاپین را در دوران شیردهی مصرف کنید.
چنانچه متوجه شدید کودکتان مثل همیشه خوب تغذیه نمی‌کند، به‌طور غیرمعمول خواب‌آلود یا تحریک‌پذیر به نظر می‌رسد، یا هر نگرانی دیگری در مورد کودکتان دارید، در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کنید.
تاثیر کوئتیاپین در باروری
کوئتیاپین می‌تواند روی هورمون‌های زنان (از هر ۱۰ زن یک نفر) تاثیر بگذارد که گاهی اوقات باعث بروز مشکلاتی در پریود می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جنسی در مردان و زنان شود، اگرچه این امر شایع نیست و کمتر از یک نفر از هر 100 نفر را مبتلا می‌کند.
اگر در حال تلاش برای بچه‌دار شدن هستید و هر یک از این مشکلات را دارید یا در این خصوص نگرانید، با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف کوئتیاپین در چه مواردی ممکن است خطرناک باشد؟
کوئتیاپین برای برخی افراد مناسب نیست. اگر شرایط زیر را دارید، به‌منظور اطمینان از بی‌خطر بودن آن برای خود، با پزشکتان مشورت کنید:
- تا به حال به کوئتیاپین یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته‌اید
- یک مشکل قلبی مانند ضربان قلب نامنظم (آریتمی) دارید
- فشار خون پایین دارید
- سکته کرده‌اید یا در معرض خطر زیاد سکته هستید
- تاکنون در کنترل حرکات زبان، دهان و صورت خود مشکل داشته‌اید
- سابقه سندرم نورولپتیک بدخیم داشته‌اید (علائم آن عبارتند از: افزایش دمای بدن، سفتی عضلانی، تعریق، اضطراب و…)
- مبتلا به بیماری پارکینسون یا زوال عقل هستید
- سابقه سطوح پایین گلبول سفید دارید
- دیابت دارید
- صرع دارید یا تا به حال دچار تشنج یا غش شده‌اید
- مشکلات کبدی دارید
- شما یا فرد دیگری در خانواده‌تان سابقه لخته شدن خون داشته‌اید
- تا به حال دچار آپنه خواب شده‌اید، که در آن برای مدت کوتاهی تنفس‌تان در خواب قطع می‌شود
- سابقه احتباس ادرار دارید (شرایطی که در آن فرد نمی‌تواند مثانه خود را به‌طور کامل تخلیه کند)
- پروستات بزرگ‌شده (بزرگی خوش‌خیم پروستات) دارید
- مشکلات چشمی مانند گلوکوم (آب‌سیاه) دارید
کوئتیاپین نباید برای بیماران مسنی که زوال عقل یا آلزایمر دارند تجویز شود. همچنین این دارو را به کودکان کمتر از 10 سال ندهید.
تداخلات دارویی کوئتیاپین | ترانکوپین
برخی از داروها ممکن است بر نحوه عملکرد کوئتیاپین تاثیر بگذارند. از جمله:
- داروهای عفونت‌های قارچی مانند کتوکونازول یا فلوکونازول
- داروهای صرع مانند کاربامازپین یا فنی‌توئین
البته اینها همه داروهایی نیستند که با کوئتیاپین تداخل دارند. برای آگاهی از فهرست کامل، به بروشور داخل بسته دارو مراجعه کنید.
ممکن است مصرف همزمان کوئتیاپین با برخی داروهای گیاهی و مکمل‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که باعث خواب‌آلودگی یا سرگیجه می‌شوند نیز مشکل داشته باشد.
سوالات متداول در مورد کوئتیاپین | ترانکوپین
کوئتیاپین چگونه عمل می‌کند؟
کوئتیاپین متعلق به گروهی از داروها به نام ضد روان‌پریشی است. این دارو بیماری شما را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. کوئتیاپین با تاثیر بر مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و سروتونین عمل می‌کند.
دوپامین بیش از حد، باعث می‌شود چیزهایی را ببینید که وجود ندارند (توهم) یا به چیزهایی فکر کنید که درست نیستند (هذیان). همچنین دوپامین در حرکات ماهیچه‌ای نقش دارد، بنابراین مقدار زیاد آن می‌تواند بر عضلات شما تاثیر بگذارد.
سروتونین در طیف وسیعی از عملکردهای بدن نقش دارد و به‌عنوان یک تثبیت‌کننده خلق‌وخو عمل می‌کند. تصور می‌شود که نداشتن سروتونین کافی به بروز افسردگی، اضطراب و شیدایی کمک می‌کند.
پس از مصرف کوئتیاپین، چقدر طول می‌کشد تا حالم بهتر شود؟
کوئتیاپین فوری اثر نمی‌کند. ممکن است چند روز یا حتی هفته‌ها طول بکشد تا برخی علائم بهبود یابند. همچنین، احتمال دارد چند هفته طول بکشد تا به دوز مناسب خود برسید. وقتی مصرف کوئتیاپین را شروع کردید، به آن زمان بدهید تا به‌درستی عمل کند.
مصرف کوئتیاپین چه حسی به من خواهد داد؟
با مصرف کوئتیاپین، ممکن است:
- احساس آرامش کنید و کمتر مضطرب شوید
- متمرکزتر و واضح‌تر فکر کنید
- نسبت به واقعی بودن و نبودن چیزها، وقوف بیشتری داشته باشید
- دیگر صدایی نشنوید
- چیزها را راحت‌تر به خاطر بسپارید
- از داشتن افکار یا باورهای آزاردهنده‌ای که توسط دیگران پذیرفته نمی‌شود دست بردارید
- با دیگران احساس راحتی بیشتری کنید و با آنها بهتر کنار بیایید
مصرف کوئتیاپین شخصیت شما را تغییر نمی‌دهد و اعتیادآور نیست.
آیا با مصرف کوئتیاپین، کاهش یا افزایش وزن پیدا می‌کنم؟
کوئتیاپین می‌تواند بیش از حد معمول در شما احساس گرسنگی ایجاد کند، بنابراین ممکن است وزن اضافه کنید.
سعی کنید رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید. از خوردن غذاهای پرکالری مانند چیپس، کیک، بیسکویت و شیرینی بپرهیزید. اگر بین وعده‌های غذایی گرسنه شدید، میوه، سبزیجات و غذاهای کم‌کالری مصرف کنید.
آیا کوئتیاپین می‌تواند باعث مشکلات جنسی شود؟
اکثر داروهای ضد روان‌پریشی مانند کوئتیاپین می‌توانند مشکلات جنسی ایجاد کنند، اما برخی از آنها بیشتر از سایرین باعث ایجاد این مشکلات می‌شوند.
اگر احساس می‌کنید در حین مصرف کوئتیاپین دچار مشکلات جنسی شده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است داروی شما را تغییر دهد.
آیا کوئتیاپین می‌تواند باعث دیابت یا بدتر شدن دیابت شود؟
کوئتیاپین می‌تواند میزان قند خون شما را افزایش دهد که گاهی اوقات منجر به دیابت می‌شود. این یک عارضه جانبی غیرمعمول است و در کمتر از یک نفر از هر 100 نفر رخ می‌دهد.
معمولا قبل از شروع مصرف کوئتیاپین آزمایش خون می‌دهید تا میزان قند خون خود را بسنجید. چند هفته پس از شروع مصرف دارو نیز آزمایش دیگری می‌دهید تا ببینید آیا نتایج تغییر کرده است یا خیر. اگر نتایج شما خوب باشد، سالی یک بار آزمایش را تکرار می‌کنید.
اما چنانچه از قبل دیابت داشته باشید، با دقت بیشتری تحت نظر خواهید بود و می‌بایست قند خون خود را بیشتر چک کنید.
در صورتی که علائمی مانند احساس تشنگی، نیاز به دفع بیشتر ادرار یا افزایش اشتها دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
آیا کوئتیاپین بر پیشگیری از بارداری تاثیرگذار است؟
کوئتیاپین روی هیچ نوع پیشگیری از بارداری از جمله قرص‌های ترکیبی و پیشگیری اضطراری تاثیر نمی‌گذارد.
آیا بعد از مصرف کوئتیاپین، می‌توانم رانندگی یا دوچرخه‌سواری کنم؟
کوئتیاپین می‌تواند باعث ایجاد خواب‌آلودگی در برخی افراد شود و تمرکز آنها را مختل کند. وقتی مصرف کوئتیاپین را شروع می‌کنید، بهتر است در چند روز اول رانندگی و دوچرخه‌سواری را کنار بگذارید.
آیا می‌توانم در حین مصرف کوئتیاپین الکل مصرف کنم؟
نوشیدن الکل در حین مصرف کوئتیاپین، می‌تواند باعث خواب‌آلودگی و بی‌ثباتی در پاها شود. از طرفی، نوشیدن زیاد و همه‌روزه الکل ممکن است علائم شما را بدتر و عملکرد صحیح کوئتیاپین را دشوارتر کند.
آیا هنگام مصرف کوئتیاپین، می‌بایست از غذا یا نوشیدنی خاصی اجتناب کنم؟
گریپ فروت نخورید و آب گریپ فروت ننوشید، زیرا می‌تواند عوارض جانبی کوئتیاپین را افزایش دهد. جدای از این، خوردن و آشامیدن مواد غذایی دیگر به‌طور معمول هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.
