استامینوفن یا پاراستامول، مسکنی است که در سراسر جهان به صورت گسترده استفاده می‌شود. این دارو که توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان درمان خط اول در شرایط درد توصیه شده است، عمدتاً دارای اثرات تب‌بر می‌باشد. این دارو برای اولین بار در سال 1951 توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شد و پس از آن به شکل‌های مختلف از قبیل شربت، قرص، آمپول و شیاف به بازار عرضه شده است. استامینوفن همچنین با نام تایلانول یا پاراستامول نیز شناخته می‌شود.
موارد استفادهی استامینوفن
استامینوفن، در موارد متنوعی قابلیت استفاده دارد و عوارض جانبی آن بسیار اندک است. کاربردهایی که استامینوفن دارد متعدد هستند و عمدتاً از آن به عنوان تب‌بر، رفع سردرد و کاهش دردهای خفیف استفاده می‌شود. استامینوفن به عنوان یک مسکن، برای رفع دردهای عضلانی، آرتریت، درد کمر، سرماخوردگی و درد دندان نیز استفاده می‌شود. پزشک ممکن است به افرادی که مبتلا به آنفولانزا شده باشند نیز استامینوفن را به عنوان یکی از داروهای نسخه‌ی بیمار تجویز نماید.
عوارض جانبی استامینوفن
استامینوفن در دوز معمولی، عارضه‌ای ندارد. مصرف استامینوفن باعث رقیق شدن خون نمی‌شود و به همین دلیل، اکثر عوارضی که آسپیرین‌ها و دیگر رقیق‌کننده‌های خون دارند را ایجاد نمی‌کند. بنابراین در اکثر موارد می‌توان از استامینوفن به شیوه‌ی مناسب استفاده کرد. از طرفی، این دارو باعث تحریک معده نمی‌شود اما مصرف طولانی مدت آن می‌تواند منجر به ایجاد زخم معده شود. همچنین که پاراستامول می‌تواند در کبد دچار تبلور شده و سبب بروز بیماری‌های کبد گردد. مسمومیت کبدی یکی از رایج‌ترین عوارض مصرف طولانی مدت یا بیش از حد این داروست. یکی از معضلاتی که گریبان‌گیر مصرف کنندگان آن است، زیاده‌روی در مصرف است. همچنین که خطر مسمومیت آن با الکل افزایش می‌یابد.
موارد احتیاط مصرف استامینوفن
یکی از مواردی که در مصرف استامینوفن توصیه می‌شود، مصرف آن به محض مشاهده‌ی درد است. به این معنا که نباید مصرف آن را به تأخیر انداخت و مانع از شدت درد شد. عدم توجه به این نکته می‌تواند باعث بروز عوارض معینی گردد. چراکه داروهای آرام‌بخش در صورت شدت گرفتن درد، تأثیری نخواهند داشت. بنابراین احتمال اینکه فرد دوز دارو را افزایش دهد، وجود خواهد داشت. پاراستامول را لازم است مطابق با آنچه پزشک تجویز کرده است مصرف کنیم. استامینوفن در داروهای مختلفی وجود دارد. از این رو باید توجه کنید که پاراستامول را به همراه ترکیبات دیگری که حاوی آن هستند، استفاده نکنید. چراکه این اتفاق ممکن است باعث اوردوز در فرد شود. در صورت داشتن حساسیت به استامینوفن لازم است این مسأله را با پزشک مطرح کنید.
تداخلات دارویی استامینوفن
هنگام مصرف استامینوفن این امکان وجود دارد که با دیگر داروها ناسازگار باشد. به این ترتیب که تداخل دارویی آن می‌تواند عملکرد و تأثیرات آن را دستخوش تغییر کند. به همین منظور لازم است که داروهای مصرفی و سابقه‌ی پزشکی‌تان را پیش از تجویز پزشک با پزشک مطرح نمایید. همچنین که بدون صلاحدید پزشک متخصص، داروهای قبلی‌تان را برای مصرف پاراستامول قطع نکنید. یکی از داروهایی که می‌تواند باعث تداخل دارویی استامینوفن شود، داروی کتوکونازول است. همچنین که ممکن است باعث اثرگذاری روی تست‌های آزمایشگاهی نیز شود. بنابراین لازم است پیش از اقدام به آزمایش، جزئیات مصرف پاراستامول را با پزشک در میان بگذارید و در مصرف آن موارد احتیاط را رعایت نمایید.
داروهای دیگری که می‌توانند باعث تداخلات دارویی شوند:
- کاربامازپین
- ایزونیازید
- باربیتورات‌ها
- ریفامپین
- کلستیرامین
علائم اوردوز استامینوفن
داروی استامینوفن ممکن است باعث ایجاد آلرژی در بیمار شود. بروز حساسیت‌هایی که فرد به فرد متفاوت هستند، باید همیشه مورد توجه قرار گیرد. قرمز شدن و خارش پوست، گیجی و تنگی نفس از جمله علائمی هستند که نشان از حساسیت به پاراستامول دارند. مصرف طولانی مدت و خودسرانه‌ی استامینوفن می‌تواند باعث ایجاد سرطان خون نیز شود. اوردوز استامینوفن دارای نشانه‌های مشخصی است که می‌توان به راحتی آنها را تشخیص داد. علائم اوردوز پاراستامول به ترتیب زیر هستند:
- تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- تعریق
- تحریک‌پذیری
- درد ناحیه‌ی شکم
- اسهال
- زرد شدن پوست
- نارسایی‌های کبد و کلیه
- مشکلات قلبی
- تشنج
- کما
فراموش کردن مصرف دارو
در بسیاری از موارد، مصرف استامینوفن دارای برنامه‌ی مشخصی نیست. مگر در مواردی که بنا به دلایل مشخصی از بیماری، روند دقیقی برای مصرف آن توسط پزشک تجویز شده باشد. معمولاً توصیه می‌شود که در صورت فراموش کردن مصرف دارو، به محض یادآوری اقدام به مصرف کنید. با این حال در صورتی که ساعت مصرف دوز بعدی نزدیک است، از مصرف دوز پیشین خودداری کنید. همچنین از دو برابر کردن دوز مصرفی در ساعت مصرف پس از فراموشی خودداری نمایید.
نحوه نگهداری استامینوفن
استامینوفن دارویی حساس به شرایط محیطی نیست. با این حال لازم است آن را در دمای اتاق و دور از رطوبت نگهداری کنید. همچنین که پاراستامول را باید از تابش مستقیم نور خورشید دور نگه داشت. اگر از افرادی هستید که داروها را در حمام خانه نگهداری می‌کنند، بهتر است در انجام این کار تجدید نظر کنید. رطوبت حمام می‌تواند باعث تخریب و فاسد شدن این دارو، به خصوص در حالت قرص یا کپسولی آن شود.
