سندرم نفروتیک چیست؟

سندرم نفروتیک هنگامی که صدمه به کلیه‌ها باعث می‌شود این اندام‌ها پروتئین زیادی در ادرار دفع کنند رخ می‌دهد. سندرم نفروتیک خود یک بیماری محسوب نمی‌شود بلکه بیماری‌هایی که به عروق خونی کلیه آسیب می‌رسانند باعث ایجاد این سندرم می‌شوند. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر بیشتر درباره علل و عوامل ابتلا به این سندرم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

علائم سندرم نفروتیک

به گزارش هلث لاین، سندرم نفروتیک با علائم زیر مشخص می‌شود:

• مقدار بالای پروتئین موجود در ادرار (پروتئینوری)
• سطح کلسترول بالا و‌تری گلیسیرید در خون (چربی خون بالا)
• سطح پایین پروتئینی به نام آلبومین در خون (هیپوآلبومینمی)
• تورم (ادم) به ویژه در مچ پا، پا و اطراف چشم‌ها

علاوه بر علائم فوق، افراد مبتلا به سندرم نفروتیک نیز ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• ادرار کف دار
• افزایش وزن در اثر تجمع مایعات در بدن
• خستگی
• از دست دادن اشت‌ها

علل بروز سندرم نفروتیک

کلیه‌ها سرشار از رگ‌های خونی کوچک به نام گلومرول است. هنگام حرکت خون از طریق این عروق آب اضافی و مواد زائد در ادرار فیلتر می‌شود. پروتئین و سایر مواد مورد نیاز بدن در جریان خون باقی می‌مانند. سندرم نفروتیک هنگام آسیب دیدگی گلومرول‌ها وعدم فیلتر خون به درستی رخ می‌دهد. آسیب به این عروق خونی باعث نشت پروتئین به ادرار می‌شود.

آلبومین یکی از پروتئین‌های از دست رفته در ادرار است. آلبومین به بیرون کشیدن مایعات اضافی از بدن به کلیه‌ها کمک می‌کند سپس این مایع از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. بدون آلبومین بدن مایع اضافی را نگه می‌دارد که همین امر باعث تورم (ادم) در پاها، مچ پا و صورت می‌شود.

علل اولیه سندرم نفروتیک

برخی از شرایطی که باعث بروز سندرم نفروتیک می‌شوند فقط بر کلیه‌ها تاثیر می‌گذارند. اینها را علل اولیه سندرم نفروتیک می‌نامند. این شرایط عبارتند از:

ﮔﻠﻮﻣﺮوﻟﻮاﺳﮑﻠﺮوز ﻓﻮﮐﺎل و ﺳﮕﻤﻨﺘﺎل (FSGS): این وضعیتی است که در آن گلومرول‌ها از بیماری، نقص ژنتیکی یا علت ناشناخته زخم می‌شوند.

نفروپاتی غشایی: در این بیماری غشاهای گلومرول ضخیم می‌شوند. علت ضخیم شدن مشخص نیست، اما ممکن است همراه با لوپوس، هپاتیت B، مالاریا یا سرطان رخ دهد.

بیماری حداقل تغییرات: برای افراد مبتلا به این بیماری بافت کلیه زیر میکروسکوپ طبیعی به نظر می‌رسد، اما به دلایلی نامعلوم به درستی فیلتر نمی‌شود.

ترومبوز سیاهرگ کلیوی: در این اختلال لخته خون ورید خارج کننده خون از کلیه را مسدود می‌کند.

علل ثانویه سندرم نفروتیک

سایر بیماری‌هایی که باعث سندرم نفروتیک می‌شوند کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اینها علل ثانویه سندرم نفروتیک نامیده می‌شوند. چنین بیماری‌هایی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

دیابت: در این بیماری قند خون کنترل نشده می‌تواند به رگ‌های خونی در سراسر بدن از جمله به کلیه‌ها آسیب برساند.

لوپوس: لوپوس به عنوان یک بیماری خود ایمنی باعث التهاب در مفاصل، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها می‌شود.

آمیلوئیدوز: این بیماری نادر در اثر تجمع پروتئین آمیلوئید در اندام‌ها ایجاد می‌شود. آمیلوئید می‌تواند در کلیه‌ها تجمع کرده و به احتمال زیاد منجر به آسیب کلیه می‌شود.

برخی از داروها از جمله داروهای مبارزه با عفونت و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نیز با سندرم نفروتیک مرتبط هستند.

رژیم غذایی سندرم نفروتیک

رژیم غذایی برای مدیریت سندرم نفروتیک گزینه مهمی محسوب می‌شود. برای جلوگیری از تورم و کنترل فشار خون مقدار نمک مصرفی خود را محدود کنید، همچنین ممکن است پزشک برای کاهش تورم مایعات نوشیدن کمتر را توصیه کند.

سندرم نفروتیک می‌تواند سطح کلسترول وتری گلیسیرید را افزایش دهد، بنابراین بهتر است رژیم غذایی کم چربی اشباع و کلسترول داشته باشید، همچنین می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز کمک کند. اگرچه این شرایط باعث از دست دادن پروتئین در ادرار می‌شود، اما مصرف پروتئین اضافی هم در این شرایط توصیه نمی‌شود. رژیم غذایی حاوی پروتئین بالا می‌تواند باعث تشدید سندرم نفروتیک شود.

درمان سندرم نفروتیک

پزشک می‌تواند شرایطی را که باعث سندرم نفروتیک شده همچنین علائم این سندرم را درمان کند. برای این منظور می‌توان از داروهای مختلفی استفاده کرد:

داروهای فشار خون: اینها می‌توانند به کاهش فشار خون و میزان پروتئین از دست رفته در ادرار کمک کنند. این داروها شامل (بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین هستند.

ادرار آورها: دیورتیک‌ها باعث دفع مایع اضافی توسط کلیه هاو کاهش تورم می‌شوند. این داروها شامل مواردی مانند فوروزماید و اسپیرونولاکتون است.

استاتین‌ها: این داروها سطح کلسترول را کاهش می‌دهند. برخی از نمونه‌های آن شامل آتورواستاتین و لوواستاتین است.

رقیق کننده‌های خون: این داروها توانایی لخته شدن خون را کاهش می‌دهند و در صورت لخته شدن خون در کلیه تجویز می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان به هپارین و وارفارین اشاره کرد.

سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی: این داروها به کنترل سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند و می‌توانند برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند لوپوس مفید باشند. نمونه‌ای از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی کورتیکواستروئیدها هستند.

همچنین ممکن است پزشک بخواهد برای کاهش خطر ابتلا به عفونت اقداماتی را انجام دهد. برای انجام این کار وی ممکن است تزریق واکسن پنوموکوک و آنفولانزا سالانه را تجویز کند.

سندرم نفروتیک در کودکان

سندرم نفروتیک اولیه و ثانویه می‌تواند در کودکان رخ دهد. سندرم نفروتیک اولیه شایع‌ترین نوع در کودکان است. برخی از کودکان ممکن است دچار سندرم نفروتیک مادرزادی شوند که در سه ماه نخست زندگی اتفاق می‌افتد. این امر می‌تواند ناشی از نقص ژنتیکی ارثی یا عفونت کمی پس از تولد باشد. کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است در نهایت به پیوند کلیه نیاز داشته باشند. در کودکان سندرم نفروتیک علائم زیر را ایجاد می‌کند:

• تب، خستگی، تحریک‌پذیری و سایر علائم عفونت
• از دست دادن اشت‌ها
• مشاهده خون در ادرار
• اسهال
• فشار خون بالا

کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک در دوران کودکی خود بیش از حد معمول به عفونت مبتلا می‌شوند زیرا پروتئین‌هایی که به طور معمول آن‌ها را در برابر عفونت محافظت می‌کنند با ادرار دفع می‌شوند، همچنین ممکن است از کلسترول بالا در خون رنج ببرند.

سندرم نفروتیک در بزرگسالان

سندرم نفروتیک در بزرگسالان مانند کودکان می‌تواند علل اولیه و ثانویه داشته باشد. در بزرگسالان شایع‌ترین علت اصلی سندرم نفروتیک، گلومرولواسکلروز فوکال و سگمنتال محسوب می‌شود. این وضعیت با چشم‌انداز ضعیف‌تری همراه است. میزان پروتئین موجود در ادرار عامل مهمی در تعیین آن در این افراد است. حدود نیمی از افراد مبتلا به گلومرولواسکلروز فوکال و سگمنتال و سندرم نفروتیک در پنج تا ۱۰ سال به مرحله نهایی بیماری کلیه مبتلا می‌شوند.

با این حال، علل ثانویه سندرم نفروتیک نیز نقش مهمی در بزرگسالان ایفا می‌کند. تخمین زده می‌شود بیش از ۵۰ درصد موارد سندرم نفروتیک در بزرگسالان دارای علت ثانویه مانند دیابت یا لوپوس هستند.

تشخیص سندرم نفروتیک

برای تشخیص سندرم نفروتیک پزشک نخست سابقه پزشکی را بررسی می‌کند. از شما در مورد علائم، هرگونه داروی مصرفی و بیماری زمینه‌ای سوال می‌پرسد. پزشک معاینه فیزیکی شامل مواردی مانند اندازه گیری فشار خون و گوش دادن به قلب را انجام می‌دهد. چندین آزمایش برای کمک به تشخیص سندرم نفروتیک استفاده می‌شود، عبارتند از:

آزمایش ادرار: این نوع آزمایش برای تشخیص مقدار زیادی پروتئین در ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی موارد ممکن است از شما خواسته شود تا ادرار را در یک دوره ۲۴ساعته جمع آوری کنید.

آزمایش خون: در این آزمایش‌ها نمونه خون را می‌توان برای بررسی نشانگرهای خونی عملکرد کلی کلیه، سطح آلبومین خون و سطح کلسترول و‌تری گلیسیرید مورد بررسی قرار داد.

سونوگرافی: سونوگرافی برای ارزیابی ساختار کلیه‌ها استفاده می‌شود.

بیوپسی: طی بیوپسی نمونه کوچکی از بافت کلیه جمع آوری می‌شود که برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌شود که می‌تواند به تعیین علت بیماری کمک کند.

عوارض سندرم نفروتیک

از دست دادن پروتئین از خون و آسیب به کلیه‌ها می‌تواند منجر به بروز عوارض مختلفی شود. برخی از نمونه‌های عوارض احتمالی که فرد مبتلا به سندرم نفروتیک ممکن است تجربه کند عبارتند از:

• لخته شدن خون: پروتئین‌هایی که از لخته شدن جلوگیری می‌کنند می‌توانند از بین بروند و خطر لخته شدن خون افزایش یابد.
• کلسترول بالا و‌تری گلیسیرید: کلسترول و‌تری گلیسیرید بیشتری می‌تواند در خون آزاد شود. این امر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
• فشار خون بالا: آسیب کلیه می‌تواند ضمن افزایش میزان مواد زائد در خون باعث بالا رفتن فشار خون شود.
• سوء تغذیه: از دست دادن پروتئین در خون می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.
• کم خونی: کمبود گلبول قرمز برای حمل اکسیژن به اندام‌ها و بافت‌های بدن رخ می‌دهد.
• بیماری مزمن کلیوی: کلیه‌ها ممکن است با گذشت زمان عملکرد خود را از دست بدهند و به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشند.
• نارسایی حاد کلیه: آسیب کلیوی می‌تواند باعث توقف فیلتر مواد زائد کلیه شود که این امر نیاز به مداخله اضطراری از طریق دیالیز دارد.
• عفونت‌ها: افراد مبتلا به سندرم نفروتیک بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌هایی مانند ذات الریه و مننژیت هستند.
• غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید): تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
• بیماری عروق کرونر: تنگ شدن عروق باعث محدود شدن جریان خون به قلب می‌شود.

عوامل خطر سندرم نفروتیک

مواردی وجود دارد که می‌تواند شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به سندرم نفروتیک قرار دهد، آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

یک بیماری زمینه‌ای که می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود: نمونه‌هایی از چنین شرایطی شامل مواردی مانند دیابت، لوپوس یا سایر بیماری‌های کلیوی است.

عفونت‌های خاص: برخی از عفونت‌ها از جمله اچ آی وی، هپاتیت B و C و مالاریا خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می‌دهند.

داروها: مصرف برخی از داروهای مبارزه با عفونت و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی می‌توانند خطر سندرم نفروتیک را افزایش دهند.

به خاطر داشته باشید داشتن یکی از این عوامل خطر به این معنا نیست دچار سندرم نفروتیک می‌شوید. با این حال، باید ضمن کنترل وضعیت سلامت خود در صورت مشاهده علائم مطابق با سندرم نفروتیک به پزشک مراجعه کنید.

چشم‌انداز سندرم نفروتیک

چشم‌انداز سندرم نفروتیک می‌تواند متفاوت باشد، در واقع به علت ایجاد آن و وضعیت کلی سلامت بستگی دارد. برخی از بیماری‌هایی که باعث سندرم نفروتیک می‌شوند، خود به خود یا با درمان بهتر می‌شوند. پس از درمان بیماری زمینه‌ای سندرم نفروتیک نیز باید بهبود یابد.

با این حال، سایر شرایط حتی در صورت درمان در نهایت می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. هنگام وقوع آن دیالیز و به احتمال زیاد پیوند کلیه مورد نیاز است. در صورت وجود علائم نگران کننده یا مشکوک شدن برای ابتلا به سندرم نفروتیک برای مشورت با پزشک خود وقت بگیرید.