آیا خود ارضایی ضرر دارد؟ + ۷ راهکار برای کنترل خودارضایی

عادت به خودارضایی ریشه در عوامل بیولوژیکی و روانی دارد و تاثیرات مخرب جدی روی زندگی و شغل و حتی سلامت فرد می‌گذارد. اما پرسش اصلی این است که خود ارضایی چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود و در چه شرایطی توقف خود ارضایی ضروری است؟ اصلا چگونه می‌توان عادت به خود ارضایی را کنترل کرد؟ در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌‌دکتر ابتدا بررسی می‌کنیم که تبدیل شدن خود ارضایی به یک عادت اجباری چه عوارض فیزیکی و روانی می‌تواند داشته باشد و سپس راه‌های درمانی و دارویی و همچنین راه‌کارهای مختلف برای کنترل خود ارضایی را مرور می‌کنیم. 

آیا واقعا خود ارضایی برای سلامتی جسمی و روانی مضر است؟

منظور از خود ارضایی، تحریک اندام تناسلی خود برای رسیدن به لذت جنسی است. خود ارضایی علاوه بر رفع موقت نیاز جنسی، باعث تسکین استرس، کشف تمایلات جنسی خود یا خودآگاهی در مورد پاسخ‌های بدن به لذت می‌شود. با این حال، در برخی موارد که کنترل دفعات خود ارضایی از دست فرد خارج می‌شود می‌تواند تاثیرات منفی و مخربی روی سلامت جنسی و حتی زندگی فرد داشته باشد و برای او مشکل‌ساز شود.

اگرچه خود ارضایی به اندازه یک ماده مخدر از نظر جسمی و روانی اعتیادآور نیست، اما به دلیل فرآیند بیوشیمیایی آن، که شامل فعال شدن سیستم پاداش مغز و آزاد شدن انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین می‌شود، می‌تواند مغز را وادار کند تا به‌صورت بیمارگونه مدام به دنبال تکرار خود ارضایی و رسیدن به این لذت باشد. 

عوارض خود ارضایی چیست؟

زمانی که خود ارضایی از کنترل خارج می‌شود و شکل اعتیاد و عادت اجباری را به خود می‌گیرد، عوارض و اثرات جانبی مضری روی سلامت و زندگی فرد خواهد داشت. مثلا: 

• پریشانی عاطفی و روانی
• تحریک شدن پوست در ناحیه تناسلی یا اطراف آن
• تورم آلت تناسلی در مردان
• مختل شدن عملکرد در رابطه جنسی 
• ناتوانی در رسیدن به ارگاسم به‌دلیل از دست دادن حساسیت دستگاه تناسلی
• بروز مشکلات در روابط عاطفی

برای برخی از افرادی که از نظر اخلاقی یا مذهبی مخالف خود ارضایی هستند، انجام خود ارضایی می‌تواند باعث شرمساری و کاهش عزت نفس شود. در این موارد حتی اگر خود ارضایی فقط گاهی اوقات اتفاق بیفتد، منجر به احساس گناه شدید می‌شود و اثرات روانی بدی روی فرد دارد.

چه زمانی عادت به خود ارضایی نیاز به درمان دارد؟

حدود ۲۰ درصد از مردان اظهار داشته‌اند که دو تا سه بار در هفته و کمتر از ۲۰ درصد از آن‌ها هم بیش از چهار بار در هفته خود ارضایی می‌کنند. زنان هم معمولا یک بار در هفته یا کمتر خود ارضایی می‌کنند. هرچند خود ارضایی بیشتر از این تعداد لزوما به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد. به‌طور کلی تعداد دفعاتی که نشان می‌دهد یک فرد درگیر عدم کنترل روی خود ارضایی شده، در بین افراد متفاوت است.

اگر خود ارضایی روی سلامت روانی یا عملکرد جنسی فرد تأثیر منفی بگذارد یا سایر بخش‌های زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد حتما باید کنترل شود. برای مثال، اگر خود ارضایی باعث ناتوانی برای رسیدن ارگاسم یا داشتن روابط جنسی باکیفیت با شریک زندگی فرد می‌شود، لازم است که او عادت به خودارضایی را کنار بگذارد.

علائمی که نشان می‌دهد عادت به خود ارضایی باید درمان شود عبارتند از:

• کنترل تعداد نوبت‌های خود ارضایی یا محدود کردن و توقف آن برای فرد مشکل است. یعنی حتی با وجود آگاهی بر تاثیر منفی این عادت روی زندگی فردی و سلامت، نمی‌تواند آن را محدود کند.
• زمان و انرژی بیش از حدی برای خود ارضایی گذاشته می‌شود. تا جایی که این مشغله در فعالیت‌های روزانه، کار و روابط فرد تداخل ایجاد می‌‌کند.
• فرد از خود ارضایی به‌عنوان پاسخی به موقعیت‌های استرس‌زا یا ناراحتی عاطفی استفاده می‌کند.

به‌طور کلی، اگر خود ارضایی برای فرد تبدیل به یک عادت وسواسی شود، نیاز به درمان دارد.

چگونه می‌توان عادت نادرست خود ارضایی را درمان کرد؟

استراتژی‌های موثر برای درمان خود ارضایی معمولا یک رویکرد چند بعدی است که روی جنبه‌های فیزیکی و روانی فرد درگیر اختلال عادت به خودارضایی تمرکز می‌کند. علاوه بر تغییر سبک زندگی، گزینه‌های تراپی‌‌ و درمانی رایج برای درمان عادت به خود ارضایی شامل موارد زیر می‌شود:

• درمان شناختی-رفتاری CBT: 

این روش به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای مرتبط با اعتیاد را در خود شناسایی کرده و تغییر دهند. درمان CBT همچنین راه ایجاد مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم در موارد خاص را به افراد یاد می‌دهد.

• مشاوره فردی: 

جلسات مشاوره انفرادی فضای امنی را برای افراد فراهم می‌کند تا علل ریشه‌ای اعتیادشان را به خود ارضایی کشف کنند، اهداف مشخصی را برای بهبودی تعیین کنند و استراتژی‌هایی را برای مدیریت محرک‌ها داشته باشند.

مشاوره همچنین می‌تواند به فرد کمک کند تا احساساتش را پردازش کند، علت اصلی رفتار اجباری خود (مثل دیدگاه‌های محدودکننده در مورد تمایلات جنسی، ارتباط جنسی ضعیف یا نداشتن مهارت‌ حل تعارض در رابطه عاطفی یا تفاوت‌های فرهنگی در بیان نیازهای جنسی) را کشف کرده و در نهایت راهی برای متوقف کردن یا کاهش این رفتار پیدا کند.

• گروه‌درمانی:

عضویت در گروه‌های حمایتی و شرکت در جلسات درمانی این گروه‌ها و بودن در کنار افرادی که آن‌ها هم با اعتیاد به خودارضایی درگیر هستند، می‌تواند حس درک مشترک ایجاد کند. اساسا گروه‌درمانی بستری مفید برای به اشتراک گذاشتن تجربیات بد و دریافت تشویق برای عبور از بحران‌ها ارائه می‌دهد.

• مداخله پزشکی و دارویی:

اعتیاد به خود ارضایی یک اختلال رفتاری است و درک علل زمینه‌ای این اختلال می‌تواند کمک بزرگی برای انتخاب استراتژی درمانی موثر و غلبه بر اعتیاد به خود ارضایی و جلوگیری از عود این رفتار باشد. مثلا رفتارهای جنسی اجباری گاهی به مشکلات زمینه‌ای سلامت روان مرتبط است، مانند:

• افسردگی
• اختلال دوقطبی
• اختلال اضطراب

در این موارد، داروهای تجویزی می‌تواند به از بین بردن رفتارهای اجباری مثل عادت به خود ارضایی کمک کند. داروهایی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین نیز ممکن است طبق صلاحدید پزشک، برای رفع مشکلات روانی همزمان، مانند افسردگی یا اضطراب، که ممکن است باعث اعتیاد به خود ارضایی شوند، تجویز شود.

• ذهن‌آگاهی و مدیتیشن:

تمرین‌هایی که ذهن‌آگاهی و خودآگاهی را تقویت می‌کنند می‌توانند به افراد کمک کنند تا کنترل رفتارهای تکانشی را دوباره به دست آورند و استرس را به‌طور موثرتری مدیریت کنند.

۷ راهکار برای کنار گذاشتن عادت خود ارضایی

در کنار کمک گرفتن از تراپی و مشاوره، کارهای ساده و مفیدی هم وجود دارد که می‌تواند به فرد برای کاهش تعداد خودارضایی کمک کند. 

• اجتناب از محرک‌هایی مانند تماشای پورنوگرافی

قرار گرفتن در معرض تماشای پورنوگرافی ممکن است میل به خودارضایی را تحریک کند. افرادی که می‌خواهند خودارضایی را متوقف کنند باید از فیلم‌ها، تصاویر و وب‌سایت‌های پورنوگرافیک دوری کنند. اگر فرد بتواند بین خود و پورنوگرافی مانعی ایجاد کند، راحت‌تر می‌تواند عادت به خود ارضایی را کنار بگذارد.

بهتر است فرد هر فیلم، تصویر یا محتوای اروتیک دیگر را نیز دور بریزد. بد نیست کامپیوتر هم به یک اتاق عمومی در خانه منتقل شود تا فرد نتواند هنگام استفاده از آن تنها باشد. همچنین افراد می‌توانند با استفاده از فیلترهایی روی دستگاه‌های الکترونیکی و استفاده از روش‌هایی که انواع خاصی از محتوا را مسدود می‌کنند، دسترسی خود را به پورنوگرافی محدود کنند.

• شرکت در فعالیت‌های مختلف و پیدا کردن سرگرمی‌های جدید

پیدا کردن فعالیت‌های جدید و جذاب برای گذراندن وقت‌های آزاد و زمان‌هایی که فرد تمایلی به خود ارضایی احساس می‌‌کند، می‌تواند برای کنترل این عادت مفید باشد. ایجاد اهداف جدید می‌تواند به فرد کمک کند در چیزهای غیر از خود ارضایی هم احساس هیجان و رضایت پیدا کند.

انجام فعالیت‌های مختلف برای تخلیه انرژی می‌تواند جایگزین زمان صرف شده برای خود ارضایی شود. مثلا فرد می‌تواند سرگرمی جدید یا یادگیری یک مهارت مثل زدن یک ساز موسیقی یا امتحان کردن یک ورزش جدید را شروع کند.

• ورزش 

ورزش کردن روشی موثر برای کاهش تنش و تمرکز مثبت در سوزاندن انرژی است. فعالیت‌های بدنی مثل دویدن، شنا کردن و وزنه‌برداری می‌توانند بدن را تقویت کرده و اندورفین آزاد کنند و باعث ایجاد احساس خوب در فرد شوند. در نتیجه احساس شادی و آرامش بیشتر میل به خود ارضایی مکرر هم کمتر می‌شود.

• گذراندن زمان بیشتر با دیگران

برخی از افراد ممکن است خود ارضایی کنند زیرا احساس تنهایی می‌کنند یا فعالیت دیگری برای پر کردن وقت خود ندارند. کمتر تنها بودن یعنی کاهش فرصت فرد برای خود ارضایی. گذراندن وقت با دیگران نه تنها فرد را مشغول می‌کند، بلکه ممکن است تمرکز او را از روی خود ارضایی به حضور در جمع تغییر دهد.

• محدود کردن زمان تنها بودن

زمان استراحت برای افرادی که سعی در تغییر شکل رفتار دارند می‌تواند دشوار باشد. در این شرایط بد نیست فعالیت‌هایی که معمولا فرد به تنهایی انجام می‌دهد هم به فضای عمومی‌تری منتقل شود.

به‌عنوان مثال، اگر فرد به تماشای مسابقه فوتبال علاقه دارد، می‌تواند به جای ماندن در خانه، به یک کافه یا حتی استادیوم ورزشی برود. یا اگر دیدن سریال و فیلم را دوست دارد، یک مهمانی دورهمی برگزار کند و در کنار دوستانش قسمت جدید سریال را ببیند.

• داشتن سبک زندگی سالم و مراقبت از بدن

یک رژیم غذایی سالم به همراه ورزش از بسیاری جهات برای بدن مفید است. برای افرادی که سعی می‌کنند خود ارضایی را متوقف کنند، تأکید بر مراقبت از خود ممکن است باعث کاهش هوس یا ایجاد انگیزه برای مقاومت در مقابل میل به خود ارضایی شود.

• پوشیدن لباس اضافی در شب لباس 

لمس کردن خود در شب ممکن است فرد را به خود ارضایی تشویق کند. به همین دلیل، پوشیدن یک یا دو لایه اضافی لباس زیر می‌تواند یک مانع فیزیکی جزئی بین فرد و اندام تناسلی‌‌اش ایجاد کند و میل به خود ارضایی را کاهش دهد.

از همه مهم‌تر نباید فراموش کرد رفتاری که از کنترل خارج شده یک شبه شکل نگرفته است و یک شبه هم کاملا از بین نمی‌رود و باید برای درمان آن صبور بود.

جمع‌بندی

خود ارضایی یا خود تحریکی بخشی جدایی‌ناپذیر از تمایلات جنسی انسان است و راهی طبیعی برای تجربه لذت، کشف بدن و ارضای میل جنسی فراهم می‌کند. با این حال انجام مکرر و بدون کنترل خود ارضایی می‌تواند اثرات منفی مختلفی روی زندگی و سلامت جسمی و جنسی فرد بگذارد. مخصوصا که رفتارهای اجباری مثل عادت به خود ارضایی در صورت درمان نشدن، می‌تواند روابط عاطفی و حتی شغل فرد را هم مختل کند. این عادت در نهایت می‌تواند منجر به کاهش رضایت جنسی و عزت نفس شود.

یادگیری کنترل خودارضایی هم یک فرآیند است. یعنی فرد باید بر عادت‌ها و رفتارهایی که ماه‌ها یا حتی سال‌ها انجام داده، غلبه کند. پس درمان عادت به خودارضایی ممکن نیاز به زمان و انگیزه و همچنین یک استراتژی درست و اصولی دارد. کمک گرفتن از متخصصین سلامت روان و اصلاح رفتار به‌عنوان مشاور می‌تواند روند درمان را سریع‌تر کند. اگر امکان مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید در محیط امن خانه با استفاده از اپلیکیشن اسنپ‌‌دکتر با مشاوران متخصص مشورت کنید و راهکارهایی برای کنترل خود ارضایی بیابید.