دلایل اصلی التهاب سینوس‌ها و راه‌های پیشگیری و درمان
فضاهای موجود در پیشانی، گونه‌ها و بینی ما معمولا پر از هوا هستند، اما گاهی اوقات به واسطه عوامل مختلف دچار التهاب و با مخاط پر می‌شوند که در نتیجه آن سینوزیت به همراه درد صورت، گرفتگی یا آبریزش بینی، تب و علائم دیگر بروز می‌کند. اگر می‌خواهید با علت التهاب سینوس‌ها و راهکارهای درمان سریع آن آشنا شوید با ما تا انتهای این مطلب از وبلاگ اسنپ دکتر همراه باشید.
سینوزیت چیست؟
سینوس‌ها که در اصل چهار حفره در سر شما هستند و به واسطه معابر باریکی به یکدیگر متصل شده‌اند، در حالت عادی مخاطی را می‌سازند که از مجرای بینی خارج می‌شود و به این ترتیب به تمیز و پاک شدن آن از اثر هرگونه باکتری، آلرژن و سایر میکروب‌های بیماری‌زا کمک می‌کنند.
گاهی اوقات به واسطه عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا انواع آلرژی‌ها، سینوس‌ها تحریک و پر از مایع می‌شون که با فشار و درد در صورت و همچنین گرفتگی بینی و علائم دیگر همراه است.
بررسی انواع مختلف سینوزیت
انواع مختلفی از سینوزیت وجود دارند که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند و پزشک نوع آنها را با توجه به مدت زمانی که علائم را از خود نشان می‌دادید، مشخص می‌کند.
۱. سینوزیت حاد (Acute sinusitis)
علائم سینوزیت حاد معمولا در اثر سرماخوردگی یا عفونت ویروسی خود را نشان می‌دهند. با وجود اینکه عمده افراد پس از ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کنند، اما گاهی خود این وضعیت و بروز نشانه‌ها تا چهار هفته به صورت زیر ادامه پیدا خواهد کرد:
- گرفتگی بینی و مشکل در تنفس از طریق آن
- مخاط سبز یا زرد غلیظ
- احساس درد، فشار، تورم و حساسیت در اطراف مجرای بینی
- بروز سردرد، فشار در گوش، سرفه و سایر علائم ناخوشایند
۲. سینوزیت مزمن (Chronic sinusitis)
تمامی نشانه‌های ناخوشایند سینوزیت حاد در حالت مزمن هم دیده می‌شوند، با این حال مدت زمان طولانی‌تری (حداقل ۳ ماه) باقی می‌مانند. اما علت اصلی این وضعیت چیست؟ با وجود اینکه دلیل خاصی برای ابتلا به سینوزیت مزمن وجود ندارد اما مواردی هستند که خطر ابتلای افراد را به این بیماری افزایش می‌دهند از جمله:
- پولیپ بینی یا وجود زائده‌های کوچک درون آن
- انحراف تیغه بینی
- آلرژی
- عفونت‌های تنفسی مکرر
- بیماری‌های تاثیرگذار بر روی سیستم ایمنی از قبیل فیبروز کیستیک و HIV
گاهی اوقات در حالت سینوزیت مزمن فرد علائم و نشانه‌های دیگر از قبیل خستگی، درد دندان، تنگی نفس، گلو درد و… را هم تجربه می‌کند.
۳. سینوزیت نیمه حاد (Subacute sinusitis)
این نوع سینوزیت بین حالت‌های حاد و مزمن قرار دارد؛ بنابراین در صورتی که بیماری بیشتر از ۴ و کمتر از ۱۲ هفته طول بکشد، پزشک برای شما سینوزیت نیمه حاد را تشخیص می‌دهد که علائم آن در مقایسه با افراد مبتلا به سینوزیت حاد ضعیف‌تر است.
۴. سینوزیت عود کننده (Subacute sinusitis)
ابتلا به سینوزیت حاد در بازه‌های زمانی مشخص، غیرعادی نیست؛ با این حال بعضی از افراد به صورت مداوم این وضعیت را تجربه می‌کنند؛ به همین دلیل اگر شخصی در سال چهار بار یا بیشتر به سینوزیت حاد مبتلا شود، می‌گویند که دچار سینوزیت عود کننده شده است.
تعدادی از عوامل خطر سینوزیت مزمن احتمال بروز سینوزیت عود کننده را افزایش می‌دهند؛ علاوه‌براین استعمال منظم دود تنباکو و سایر محرک‌های موجود در هوا هم همین نقش را در التهاب سینوس‌ها ایفا می‌کند.
۵. سینوزیت قارچی (Fungal sinusitis)
گاهی اوقات ورود قارچ‌های ریز به دستگاه تنفس می‌تواند منجر به بروز عفونت قارچی در سینوس‌ها شود که به دو شکل زیر خود را نشان می‌دهند:
- سینوزیت قارچی مهاجم: این نوع عفونت به چشم، مغز و سایر قسمت‌ها سرایت می‌کند و در مواردی اثر کشندگی هم به همراه دارد.
- سینوزیت قارچی غیرمهاجم: این مدل عفونت شایع‌تر است و صرفا بینی و ناحیه سینوس را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
یکی از شایع‌ترین سینوزیت‌های قارچی با نام رینوسینوزیت قارچی آلرژیک در افراد با سیستم ایمنی ضعیف علائم زیر را به همراه دارد:
- تغییر در رفتار و عملکرد مغز
- تغییر رنگ پوست
- بی‌حس شدن صورت
- بیرون زدن کره چشم‌ها و بروز پروپتوز
- تورم شدید در چشم و گونه‌ها
- بروز تغییر در وضعیت بینایی از جمله تضعیف یا از دست دادن کامل آن
۶. سینوزیت آلرژیک (Allergic sinusitis)
گرد‌و و غبار، دوده و سایر محرک‌های موجود در محیط می‌توانند منجر به تحریک سینوس‌ها شوند و علائمی مشابه با سایر سینوزیت‌ها ایجاد کنند؛ با این حال علامت منحصربه‌فرد این وضعیت خارش بینی، چشم‌ها و گلو است. در طول فصول مختلف میزان آلرژن‌های موجود در هوا تغییر و به این ترتیب علائم سینوزیت هم ظاهر می‌شود یا اینکه به صورت کلی از بین می‌رود.
۷. پان سینوزیت (Pansinusitis)
به طور معمول عفونت‌های گوناگون نمی‌توانند هر چهار جفت سینوس را تحت تاثیر قرار دهند و در هر بار صرفا یک یا دو عدد از آنها را درگیر می‌کنند؛ با این حال گاهی اوقات به دلایل گوناگون هر چهار عدد آنها به صورت همزمان با یکدیگر آلوده می‌شوند که این وضعیت به پان سینوزیت معروف است.
در هر دو حالت عفونت باکتریایی و ویروسی علائم مشابهی بروز می‌کنند با این حال از آنجایی که عوامل ایجاد کننده این دو وضعیت با یکدیگر تفاوت دارند، درمان‌های مجزایی هم برای آنها تجویز خواهد شد. معمولاً در بیشتر موارد سینوزیت به واسطه سرماخوردگی حاصل از یک ویروس بروز می‌کند و درمان مشخصی هم برای آن وجود ندارد. در چنین شرایطی باید بین ۵ روز تا یک هفته صبر کنید تا علائم شما از بین بروند.
با این حال نشانه‌های مربوط به سینوزیت باکتریایی بین یک هفته تا ۱۰ روز باقی می‌مانند و گاهی اوقات پس از ۷ روز حتی بدتر از قبل می‌شوند؛ در اینصورت باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز آنتی‌بیوتیک به درمان سریع‌تر بیماری کمک کند.
گاهی اوقات افراد یک یا دو هفته پس از ابتلا به عفونت ویروسی دچار عفونت باکتریایی هم می‌شوند؛ چرا که در این شرایط موکوس قادر نیست عوامل بیماری‌زا تهدید‌کننده سلامت شما از قبیل باکتری‌ها را فیلتر و حذف کند.
علائم و نشانه‌های التهاب سینوس‌ها
شایع‌ترین علائمی که در انواع مختلف عفونت سینوسی خود را نشان می‌دهند شامل موارد زیر هستند:
- فشار یا درد در گوش
- بوی بد یا احساس طعم بد در دهان
- احساس فشار در صورت به ویژه در اطراف بینی، چشم و پیشانی (تشدید علائم با خم شدن یا حرکت دادن سر به اطراف)
- فشار و احساس درد در دندان‌ها
- خستگی، سرفه و سردرد
- آبریزش بینی
عوامل خطر ابتلا به سینوزیت چیست؟
داشتن یکی از وضعیت‌ها و مشکلات زیر می‌تواند احتمال ابتلای شما را به انواع مختلف سینوزیت افزایش دهد:
- آلرژی بینی
- ابتلا به آسم
- پولیپ بینی
- سیستم ایمنی ضعیف ناشی از بیماری‌ها یا داروهای مختلف
- زندگی در مکان‌هایی با میزان آلودگی بالا
- حساسیت به ترکیباتی مثل گرد و غبار، گرده گل و موی حیوانات
- داشتن انحراف در سپتوم (استخوان و غضروف جداکننده دو سوراخ بینی)
- کشیدن سیگار
راهکارهای درمان سینوزیت
با وجود اینکه سینوزیت در بیشتر موارد به صورت خود به خود بهبود پیدا می‌کند، می‌توانید با استفاده از راهکارهای زیر به درمان سریع‌تر علائم و نشانه‌های خود کمک کنید:
| درمان سینوزیت | |
| داروهای ضد آلرژی | در صورتی که به واسطه‌ی آلرژی به سینوزیت مبتلا شده‌اید می‌توانید با مصرف انواع داروها و قرص‌های ضد آلرژی از قبیل ایبوپروفن، آسپرین و استامینوفن علائم خود را بهبود ببخشید. |
| آنتی بیوتیک | در صورتی که پزشک تشخیص دهد که دچار سینوزیت باکتریایی شده‌اید، برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند تا از بازگشت علائم شدید و پایدار بیماری جلوگیری کند. |
| استفاده از مایعات گرم | استفاده از انواع مایعات گرم نظیر شیر و آب جوش به همراه عسل می‌تواند روند بهبود بیماران را تسریع کند. |
| استراحت | با استراحت در منزل از اثر انواع فاکتورهای تحریک و تشدید کننده بیماری دور می‌مانید و به بهتر شدن وضعیت خود کمک می‌کنید. |
| داروهای ضد احتقان | در سینوزیت پوشش داخلی حفره‌های بینی دچار التهاب و تورم می‌شوند که نتیجه‌ی نهایی آن گرفتگی و سخت شدن تنفس است؛ به همین جهت انواع داروی ضد احتقان به شکل قرص و اسپری بینی برای بیمار تجویز خواهد شد. |
| مسکن | ایبوپروفن و استامینوفن مسکن‌هایی قوی هستند که برای برطرف کردن سردردهای سینوسی و سایر دردهای ناشی از التهاب سینوس‌ها با تشخیص پزشک برای بیمار تجویز می‌شوند. |
| جراحی | زمانی که هیچ یک از راهکارها برای درمان سینوزیت موثر واقع نشوند، پزشک به ناچار به سراغ جراحی آنها می‌رود و با برداشتن پولیت یا بافت آسیب دیده سینوس‌ها به تخلیه‌ی آنها کمک می‌کند. |
آیا امکان پیشگیری از سینوزیت وجود دارد؟
با وجود اینکه راهکارهای کاملا قطعی به منظور پیشگیری از ابتلا به سینوزیت حاد یا مزمن وجود ندارد، اما با پیگیری نکات زیر می‌توان تا جایی که امکان دارد احتمال آلودگی سینوس‌ها را کاهش داد:
- با استفاده از انواع آنتی‌هیستامین به درمان آلرژی و سرماخوردگی‌های خود کمک کنید.
- به منظور ممانعت از ابتلا به عفونت سینوسی در بخش سر، بهتر است هر سال در زمان مقرر واکسن آنفولانزا بزنید.
- با استفاده از اسپری نمک و مرطوب کننده داخل بینی سینوس‌های خود را همواره مرطوب نگه دارید.
- نزدیک افرادی که مبتلا به عفونت‌های تنفسی و ویروسی هستند نروید.
- حتما به صورت روزانه مقادیر کافی میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید.
- تا جایی که امکان دارد در معرض ترکیبات آلرژن از قبیل گرده گل و مواد شیمیایی قرار نگیرید.
- از حضور در محیط‌های بسیار خشک بپرهیزید.
- بینی خود را با آب نمک شست‌و‌شو دهید.
- حتما دست‌های خود را بشویید تا احتمال ابتلای خود را به عفونت و سایر بیماری‌ها به حداقل برسانید.
- برای حفظ سلامتی خود مصرف سیگار را کم یا برای همیشه ترک کنید.
چه زمانی به بیمارستان مراجعه کنیم؟
معمولا افراد می‌توانند علائم سینوزیت را در خانه مدیریت کنند؛ با این حال در صورتی که دچار تب بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد، سردرگمی یا تغییرات ذهنی، اختلال در بینایی، تشنج، تب بیشتر از ۳۸.۶ درجه سانتی‌گراد به مدت ۳ تا ۴ روز، تورم چشم‌ها و سفت شدن گردن شدید یا اینکه علائم شما به مدت ۱۰ روز بدون تغییر باقی ماندند، باید هرچه سریع‌تر به نزدیک‌ترین بیمارستان یا پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم را برای بهبودی شما انجام دهند.
سخن پایانی
همان‌طور که ملاحظه کردید التهاب سینوس‌ها مشکلی به نسبت جدی است که می‌تواند افراد را در بازه‌های زمانی مختلف در طول زندگی درگیر کند. معمولا علائم و نشانه‌های این وضعیت به صورت خودکار بعد از چند روز از بین می‌روند، اما در صورت ادامه‌دار بودن آن باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم را برای بهبودی سریع‌تر شما انجام دهد. پزشکان و متخصصان اسنپ دکتر آماده پاسخگویی به پرسش‌های شما در این زمینه هستند و راهکارهای مورد‌نیاز را در مورد پیشگیری از سینوزیت و درمان پیش‌روی شما قرار می‌دهند.
