درمان بواسیر (بواسیر داخلی و بواسیر خارجی)
بواسیر (HEM-uh-roid) که به آن شمع نیر می‌گویند، وریدهای متورم در مقعد و پایین رکتوم شما هستند. آنها به رگ‌های واریسی شباهت دارند. بواسیر می‌تواند در داخل راست روده (بواسیر داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد (بواسیر خارجی) ایجاد شود. تقریباً از هر چهار بزرگسال، سه نفر گاه به گاه دچار بواسیر می‌شوند. بواسیر دلایل مختلفی دارد، اما اغلب علت آن ناشناخته است.
امروزه گزینه‌های مؤثری برای درمان بواسیر وجود دارد. بسیاری از افراد با درمان‌های خانگی یا تغییر سبک زندگی خودشان، این بیماری را تسکین می‌دهند. گزینه‌های مدیریت بیماری بواسیر متنوع است. این گزینه‌ها شامل اقدامات محافظه کارانه تا انواع روش‌های مطب و اتاق عمل می‌شوند. بیماری بواسیر علی‌رغم اینکه مشکل کوچکی به چشم می‌آید، تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارد و با بسیاری از درمان‌های جراحی و غیر جراحی می‌توان آن را مدیریت کرد. در ادامۀ این مطلب از اسنپ دکتر به مبحث درمان بواسیر خواهیم پرداخت.
علائم بواسیر
علائم و نشانه‌های بواسیر معمولاً به نوع بواسیر بستگی دارد. اما 40٪ از افراد مبتلا به بواسیر بدون علامت هستند. طبقه بندی بواسیر مربوط به موقعیت آن نسبت به خط دندانه‌دار است.
بواسیر خارجی
بواسیر خارجی معمولاً در زیر پوست مقعد شما قرار دارند. علائم و نشانه‌ها ممکن است علائم زیر باشد:
- خارش یا تحریک در ناحیۀ مقعدی
- درد یا ناراحتی اطراف مقعد
- خون ریزی
بواسیر داخلی
بواسیر داخلی در داخل رکتوم قرار دارد. معمولاً نمی‌توانید آنها را ببینید یا احساس کنید و به ندرت باعث ناراحتی می‌شوند. اما فشار یا تحریک هنگام دفع مدفوع می‌تواند باعث بعضی علائم زیر شود:
- خونریزی بدون درد هنگام حرکات روده، که ممکن است باعث شود مقدار کمی خون قرمز روشن روی دستشویی مشاهده کنید.
- بواسیر برای عبور از دهانۀ مقعد ممکن است باعث تحریک یا درد شود.
- بی اختیاری خفیف مدفوع و ترشحات مخاطی
بواسیر ترومبوز دار
در صورت ایجاد زخم، بواسیر ترومبوز شده و خونریزی نیز اتفاق می‌افتد. این خون نسبت به خونریزی ناشی از بیماری داخلی، تیره‌تر و لخته‌تر است. اگر خون در بواسیر خارجی جمع شود و لخته (ترومبوز) ایجاد کند، می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- درد شدید
- تورم
- التهاب
- یک تودۀ سخت در نزدیکی مقعد
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر در حین حرکات روده خونریزی دارید یا بواسیر دارید که پس از یک هفته مراقبت در منزل بهبود نمی‌یابد، باید به پزشک مراجعه کنید. تصور نکنید که خونریزی مقعدی به دلیل بواسیر است. به خصوص اگر تغییراتی در عادات روده‌ای دارید یا مدفوع تغییر رنگ یا قوام می‌دهد. خونریزی مقعدی می‌تواند در سایر بیماری‌ها از جمله سرطان رودۀ بزرگ و سرطان مقعد رخ دهد. اگر دارای علائمی مثل خونریزی مقعدی، سبکی سر، سرگیجه یا ضعف هستید به اورژانس مراجعه کنید.
علل ایجاد بواسیر
رگ‌های اطراف مقعد شما تحت فشار تمایل به کشش دارند و ممکن است برجسته یا متورم شوند. بواسیر می‌تواند به علت‌های مختلفی مانند افزایش فشار در راست رودۀ تحتانی، فشار آوردن هنگام حرکات روده، مدت طولانی نشستن روی توالت، اسهال مزمن یا یبوست، چاق بودن، باردار بودن، داشتن رابطۀ مقعدی، رژیم غذایی کم فیبر، بلند کردن وسایل سنگین ایجاد شود.
عوامل خطر
با افزایش سن، خطر بواسیر افزایش می‌یابد. دلیل آن این است که بافت‌هایی که از رگ‌های راست روده و مقعد شما پشتیبانی می‌کنند، می‌توانند ضعیف و کشیده شوند. این اتفاق می‌تواند در زمان بارداری نیز رخ دهد، زیرا وزن کودک باعث فشار به ناحیه مقعد می‌شود.
عوارض بواسیر
عوارض بواسیر نادر است. اما ممکن است شامل مواردی مانند کم خونی شود. زیرا با از دست دادن خون مزمن بواسیر، ممکن است شما با کم خونی مواجه شوید، در این حالت شما به اندازۀ کافی گلبول قرمز سالم برای حمل اکسیژن به سلول‌های خود ندارید.
اگر خونرسانی به بواسیر داخلی قطع شود، ممکن است بواسیر خفه شود، که می‌تواند باعث درد شدید شود. از دیگر عوارض این بیماری ایجاد لختۀ خون است. گاهی اوقات، یک لخته در بواسیر ایجاد می‌شود (بواسیر ترومبوز شده) اگرچه خطرناک نیست. اما می‌تواند بسیار دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز به درمان زخم باشد.
روش جلوگیری از ایجاد بواسیر
بهترین راه پیشگیری از بواسیر، نرم نگه داشتن مدفوع است. بنابراین به راحتی از بین می‌رود. برای جلوگیری از بواسیر و کاهش علائم بواسیر باید نکاتی را رعایت کنید مانند غذاهای سرشار از فیبر بخورید. بیشتر میوه، سبزیجات و غلات کامل بخورید. با این کار مدفوع نرم شده و حجم آن بیشتر می‌شود که به شما کمک می‌کند از کشیدگی که می‌تواند بواسیر ایجاد کند، جلوگیری کنید.
- فیبر را به آرامی به رژیم خود اضافه کنید تا از مشکلات گاز معده جلوگیری کنید.
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید. هر روز شش تا هشت لیوان آب و مایعات دیگر به جز الکل بنوشید تا مدفوع را نرم نگه دارید.
- مکمل‌های فیبر را در نظر بگیرید. اکثر افراد به میزان کافی فیبر توصیه شده (20 تا 30 گرم در روز) در رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنند.
مطالعات نشان داده است که مکمل‌های بدون نسخۀ فیبر، مانند پسیلیوم (متاموسیل) یا متیل سلولز (سیتروسل)، علائم کلی و خونریزی بواسیر را بهبود می‌بخشند. اگر از مکمل‌های فیبر استفاده می‌کنید، روزانه حداقل هشت لیوان آب یا مایعات دیگر بنوشید. در غیر این صورت، مکمل‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند یا آن را بدتر کنند. فشار وارد نکنید.
فشار وارده بر مقعد و ایجاد بواسیر
فشار دادن و نگه داشتن نفس هنگام تلاش برای دفع مدفوع باعث ایجاد فشار بیشتر در وریدهای راست رودۀ تحتانی می‌شود.به محض احساس تمایل بروید، اگر منتظر دفع مدفوع باشید و تمایل شما برطرف شود، مدفوع شما خشک می‌شود و دفع آن سخت‌تر می‌شود.
با ورزش برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار به وریدها که می‌تواند با ایستادن یا نشستن طولانی مدت ایجاد شود، فعال بمانید. ورزش همچنین می‌تواند به شما در کاهش وزن اضافی که ممکن است در بواسیر شما نقش داشته باشد، کمک کند. از نشستن طولانی مدت خودداری کنید. نشستن بیش از حد به ویژه در توالت، می‌تواند فشار وارد شده به وریدهای مقعد را افزایش دهد.
درمان بواسیر
درمان موضعی حاوی مواد بی حس کننده موضعی، (کورتیکواستروئیدها) یا داروهای ضد التهاب در دسترس است. داروهای موضعی قابل توجه شامل 0.2٪ گلیسیرین تری نیترات است که برای تسکین بواسیر مورد مطالعه قرار گرفته است. اما در 43٪ بیماران با سردرد همراه است. کرم یا پماد معمولاً تجویز می‌شود، اما تأثیر آن ثابت نشده است. به جز در مورد ترومبوز، بواسیر داخلی و خارجی هم به راحتی به درمان پزشکی پاسخ می‌دهند.
با این حال، وقتی مداخلات پزشکی نتوانند علائم را برطرف کنند یا اگر میزان بیماری بواسیر زیاد باشد، گزینه‌های مختلفی برای اقدامات تهاجمی در دسترس جراح روده بزرگ وجود دارد.
بست لاستیکی
بستن باند لاستیکی معمولاً در مطب انجام می‌شود و برای بواسیرهای داخلی درجه دو و سه نشان داده شده است. همچنین خطر (سپسیس) در بیماران مبتلا به نقص ایمنی افزایش می‌یابد. بستن باند لاستیکی به هیچ نوع بی حسی موضعی نیاز ندارد. بیماران در حالت سمت چپ بدن خود قرار می‌گیرند و این روش از طریق آندوسکوپ انجام می‌شود.
اسکلروتراپی (Sclerotherapy)
اسکلروتراپی برای بیماران با بواسیر داخلی درجه یک و دو نشان داده شده است و ممکن است گزینۀ خوبی برای بیماران ضد انعقاد خون باشد. اسکلروتراپی مانند بستن باند لاستیکی، به بی حسی موضعی نیاز ندارد. مادۀ اسکلروسانتی به طور معمول یک محلول از جمله فنل موجود در روغن نباتی به داخل مخاط تزریق می‌شود. اسکلروسانت متعاقباً باعث فیبروز، فیکس شدن کانال مقعدی و در نهایت نابودی بافت بواسیر اضافی می‌شود. از عوارض اسکلروتراپی می‌توان به ناراحتی جزئی یا خونریزی اشاره کرد.
انعقاد مادون قرمز
انعقاد مادون قرمز به کاربردن مستقیم امواج نور مادون قرمز در بافت‌های بواسیر گفته می‌شود. می‌تواند برای بواسیر داخلی درجه یک و دو استفاده شود. برای انجام این روش، نوک دستگاه انعقاد مادون قرمز معمولاً به مدت 2 ثانیه و با سه تا پنج بار درمان در هر بواسیر، روی قاعدۀ بواسیر داخلی قرار می‌گیرد. با تبدیل امواج نور مادون قرمز به گرما، اپلیکاتور باعث نکروز بواسیر می‌شود که به صورت یک مخاط سفید دیده می‌شود. با گذشت زمان، زخم‌های مخاطی آسیب دیده، منجر به جمع شدن مخاط بواسیر پرولاپس شده می‌شود. این روش فقط با درد و خونریزی جزئی همراه است.
هموروئیدوپکسی منگنه (Stapled Hemorrhoidopexy)
از یک دستگاه منگنه برای برش و فیکس شدن بافت‌های داخلی بواسیر به دیوارۀ رکتوم استفاده می‌شود. از آنجا که خط اصلی بالای خط دندانه دار است، بیماران معمولاً درد کمتری را تجربه می‌کنند. برای انجام این روش، یک استاپلر دایره‌ای به داخل مقعد وارد می‌شود. روش منگنه با درد قابل توجه کمتری، زمان عمل کوتاه‌تر و زمان کوتاه‌تر دوران نقاهت برای از سرگیری فعالیت طبیعی همراه است.
تطبیق شریان بواسیر با هدایت داپلر
این روش که برای اولین بار توسط «موریناگا» و همکارانش در سال 1995 توصیف شد، شامل استفاده از سونوگرافی داپلر برای شناسایی و بستن رگ‌های بواسیر است.
