در چند کلمه بسیار ساده یبوست را می‌توان این گونه توصیف نمود، کم تحرکی روده بزرگ که منجر به ایجاد یک حس ناخوشایند و درد هنگام دفع در فرد می‌شود.
این در حالی است که اکثر ما در طول زندگی خویش تحرک کم روده یا یبوست را تجربه می‌کنیم. تحرک کم روده هیچ‌وقت در نگاه اول برای ما مشکلی جدی یا نگران کننده نیست. در موارد ابتلا به یبوست مزمن یعنی تحرک روده ای کمتر از سه بار در هفته، می‌تواند ناراحتی فرد مبتلا به این حالت را در پی داشته باشد. در حالت عادی هر شخص ممکن است روزی دو تا سه بار عمل دفع روده‌ای را انجام دهد. این فواصل زمانی برای هر فرد با توجه به تغذیه او متغیر خواهد بود.
علائم یبوست
ممکن است علائم و نشانه‌های یبوست در افراد مختلف متفاوت باشد و هرکس علائم گوناگونی را مشاهده کند. اگر به هنگام اجابت مزاج متوجه شدید که مدفوع شما به سختی دفع می‌شود و در کنار آن با علائم زیر مواجه شدید به این بیماری مبتلا شده اید.
• کم تحرکی روده بزرگ
• درد و ناراحتی هنگام عمل دفع
• تورم یا درد در ناحیه شکم و زیر شکم
• مدفوع سفت و یا قطعه قطعه
• نفخ
• بی اشتهایی در طول روز
• احساس نیاز به کمک در هنگام تخلیه روده (برای مثال ممکن است احساس کنید که برای خالی کردن روده خود نیاز به کمک جانبی دارید. به عنوان مثال ممکن است احساس کنید که نیاز دارید به شکم خود فشار بیاورید یا از انگشتتان برای بیرون آوردن مدفوع کمک بگیرید.)
• احساس خالی نشدن کامل روده
اگر در دو ماه گذشته دو یا سه مورد از موارد بالا را تجربه کردید، احتمالا دچار یبوست مزمن شده اید.
دلایل ایجاد یبوست
از علل پدید آمدن علائم یبوست در فرد می‌توان به موارد بسیاری اشاره نمود. مهم ترین و شایع ترین دلایل ایجاد یبوست را می‌توان عادات غذایی نامناسب، کم تحرکی و کم آبی بدن نام برد.
در بین علت های نام برده شده در بالا از موارد زیر هم نمی‌توان برای ایجاد یبوست غافل شد:
• مصرف بیش از حد از لبنیات
• کم تحرکی
• مصرف کم مایعات در طول روز
• استرس
• اختلالات گوارشی
• سندروم روده تحریک پذیر
• بیماری‌های عصبی همچون ام اس
• کم کاری غده تیروئید
• استفاده سرخود از داروها (اختلالات دارویی)
• سرطان کولون
• برخی داروها مثل داروهای ضد افسردگی
• استفاده از مواد مخدر
• ابتلا به دیابت
• دوران بارداری
علاوه بر موارد فوق مشکلات عصبی و ماهیچه ای در اطراف روده بزرگ بی تاثیر نخواهد بود. این مشکلات موجب منقبض شدن ماهیچه‌های روده و مقعد خواهد شد و عمل دفع را سخت خواهد کرد.
عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به یبوست خواهد شد
• نوشیدن کم آب در طول روز
• داشتن رژیم غذایی با فیبر کم
• نداشتن فعالیت در طول روز
حال به بررسی دلایل یبوست می‌پردازیم :
مصرف بیش از حد از لبنیات
تمامی محصولات لبنی باعث یبوست می‌شوند. پنیر بیشترین سهم را در بروز یبوست در بین افراد دارد. پنیر به یکی از بیشترین مواد مصرفی روزانه برای مردم تبدیل شده است. به همین دلیل از مصرف زیاد پنیر در غذاهای روزانه خود پرهیز کنید. می‌توانید مواد غذایی فیبر دار، غلات و سبزیجات را جایگزین پنیر در وعده‌های غذایی خود کنید.
افسردگی
افسردگی یکی دیگر از عوامل یبوست است. افسردگی بر تمامی اعضای بدن تاثیر منفی می‌گذارد. به همین دلیل است که در هنگام دچار اضافه وزن و یبوست می‌شویم. افسردگی به تنهایی روند سوخت و ساز بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قرص‌هایی که تحت عنوان قرص افسردگی برای بیماران تجویز می‌شود نیز باعث بروز یبوست شده و سوخت ساز بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کم کاری غده تیروئید
کم کاری غده تیروئید باعث کاهش سوخت و ساز و متابولیسم بدن می‌شود. در این صورت سرعت سوخت ساز بدن کند شده و باعث بروز یبوست می‌شود. کم کاری غده تیروئید باعث افزایش وزن، ریزش مو، افسردگی و کم شدن انرژی در بدن نیز می‌شود.
سرطان کولون(Colorectal Cancer)
سرطان کولون یا سرطان روده بزرگ که نقطه شروع آن روده بزرگ است. این نوع سرطان متاسفانه در ابتدا علائم خاصی را بروز نمی‌دهد. از علائم این نوع سرطان می‌توان به یبوست و احساس خالی نشدن کامل روده اشاره کرد.
عوارض یبوست چیست؟
از عوارض و مشکلاتی که یبوست در پی دارد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :
• هموروئید (بواسیر)
• پرولاپس رکتوم ( بیرون زدگی روده از مقعد)
• انقباض در هنگام عمل دفع (نمی‌توانید عمل دفع را انجام دهید)
• شقاق (پارگی پوست در اطراف مقعد)
درمان فوری یبوست
با این که یبوست مشکل جدی و حادی نیست اما باید در مواجهه با آن به عادات غذایی و رفتاری بیشتر توجه شود. برای مثال برای پیشگیری از ابتلا به یبوست به موارد زیر توجه داشته باشید:
• نوشیدن آب روزانه با برنامه مشخص
• از مصرف کافئین خودداری نمایید
• گنجاندن مواد غذایی با فیبر بالا در رژیم غذایی (میوه و سبزیجات)
• برنامه ورزش در طول روز را جدی بگیرید
• استرس و نگرانی های خود را مدیریت کنید
• مصرف گوشت و محصولات لبنی را کنترل کنید
• هر زمان نیاز به دفع داشتید به دستشویی بروید
به طور کل برای پیشگیری از یبوست باید توجه زیادی به رژیم غذایی خود و مصرف مایعات داشته باشید. مصرف مایعات برای هر فرد در سنین مختلف متفاوت است. اما با مصرف منظم مایعات و رژیم غذایی مناسب می‌توانید از بروز یبوست پیشگیری کنید. باید رژیم غذایی را انتخاب کنید که در آن به طور روزانه از مواد فیبر دار، غلات و سبزیجات استفاده داشته باشید. که مصرف بیش از حد گوشت نیز باعث یبوست است. توجه داشته باشید که مصرف بعضی از قرص های ویتامین نیز باعث بروز یبوست می‌شود.
درمان سریع یبوست در منزل
از راه‌های درمان برای یبوست می توان به :
• نوشیدن مایعات فراوان
• مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا
• آلو تازه
• انجیر
• مصرف سبزیجات
• نوشیدن مایعات گرم و ولرم
• دمنوش گیاهی گل سرخ
• استفاده از روغن زیتون
• گلابی
• سیب
• آب هویج
• منیزیم
• محصولات لبنی پروبیوتیک
بهترین دارو برای درمان یبوست چیست؟
دقت داشته باشید درمان دارویی باید زیر نظر پزشک متخصص صورت بگیرد.
برای درمان یبوست راه‌های زیادی وجود دارد. یکی از این راه‌ها که در صورت نیاز می توانید آن را انجام دهید استفاده از ملین‌ها است . ملین‌های مختلفی وجود دارند که شما بدون نسخه پزشک متخصص نیز قادر به تهیه آن از هر داروخانه ای خواهید بود. این ملین‌ها در کاهش یبوست فرد نقش بسزایی دارند. برای اطمینان بیشتر توصیه ما به شما این است که مقدار مصرف در روز و طول مصرف از این ملین‌ها را بهتر است با پزشک خود و یا داروساز خود در میان بگذارید تا از این ملین‌ها در روند درمانی خود نتیجه بگیرید.
و در ادامه :
• مکمل‌های فیبر (Konsyl) که باید همراه با آب فراوان مصرف شوند.
• اسموتیک‌ها که به مایعات کمک می‌کنند در کولون راحت تر حرکت کنند مثل (Miralax )
• محرک‌هایی که باعث انقباضات ریتمیک در روده می‌شود مانند ( Dulcolax )
• نرم کننده‌های مدفوع مثل ( Surfak)
مکمل‌های فیبر
مکمل‌های فیبر درواقع نقش کمکی دارند. شما می‌توانید با مصرف مواد غذایی فیبر دار، نیاز بدن خود را برطرف کنید. اما در بعضی موارد نیاز به مصرف مکمل‌ها است. این مکمل‌ها باعث افزایش مدفوع و حرکت روده‌ها شده و عمل دفع را برای فرد راحت تر می‌سازد.
اسموتیک ها
اسموتیک‌ها نوعی از ملین‌ها هستند. این دارو ها معمولا نمک‌ها یا قندهایی هستند که توسط بدن به خودی خود جذب نمی‌شوند. این داروها باعث افزایش آب مدفوع شده و دفع را برای فرد آسان تر می‌کند.
منابع: nhs , webmd , mayoclinic
