بسیاری از ورزشکاران با مشکل آسیب دیدگی کشاله ران مواجه می‌شوند. این مشکل که فتق ورزشی نامیده می‌شود به علت فعالیت بیش از حد ماهیچه‌ها به وجود می‌آید. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر شما را با فتق و به ویژه فتق ورزشی آشنا می‌کنیم.
فتق چیست؟
فتق هنگامی رخ می‌دهد که عضله یا بافتی از بدن از جای اصلی خود بیرون بزند. در واقع جداره بافت نگهدارنده هر عضوی از بدن که ضعیف می‌شود، ممکن است فرصتی برای بیرون‌زدگی آن اندام به وجود آورد. برای مثال ممکن است هنگام جراحی شکمی یا عمل‌های لاپاروسکوپی فتق شکمی رخ دهد.
فتق در کجا رخ می‌دهد؟
بیشتر فتق‌ها در شکم بین قفسه سینه و باسن ایجاد می‌شوند. اما این مشکل می‌تواند در قسمت‌های فوقانی ران و کشاله ران ظاهر شود. دقت کنید که فتق از همان ابتدا تهدید‌کننده نیست، اما گاهی برای آنکه آسیب جدی به مرور زمان به بدن وارد نکند، باید جراحی و ترمیم شود.
فتق چه علائمی دارد؟
- رایج‌ترین علامت فتق برجستگی یا برآمدگی در ناحیه آسیب دیده است. به عنوان مثال در مورد بیرون‌زدگی کشاله ران یا کیسه بیضه ممکن است در دو طرف محدوده اندام تناسلی یا در جایی که کشاله ران و ران شما قرار دارد، یک توده مشاهده کنید.
- وقتی دراز می‌کشید ممکن است متوجه شوید که توده از بین می‌رود. هنگام ایستادن، خم شدن یا سرفه کردن به احتمال زیاد می‌توانید فتق خود را از طریق لمس کردن احساس کنید. ناراحتی یا درد در ناحیه اطراف توده نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- برخی از انواع بیرون‌زدگی مانند فتق هیاتال می‌توانند علائم مشخص‌تری داشته باشند. این موارد می‌توانند شامل مواردی مانند مشکلات گوارشی، مشکل بلع و درد قفسه سینه باشد.
- در بسیاری از موارد فتق هیچ علامتی ندارد. ممکن است برای درمان بیماری دیگری به پزشک مراجعه کنید و پزشک با معاینه متوجه فتق شما بشود.
درمان فتق چگونه انجام می‌شود؟
درست است که فتق در ابتدا آسیب جدی وارد نمی‌کند، اما بررسی علائم و تشخیص آن بسیار مهم است. در واقع نباید فراموش کنید که فتق به خودی خود از بین نمی‌رود و باید برای درمان ان تحت نظارت پزشک خود دارو یا جراحی را انجام دهید. بنابراین در صورت مشاهده علائمی مانند حالت تهوع یا استفراغ، تب یا درد ناگهانی حتماً به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید.
چه مراقبت‌هایی برای بیرون‌زدگی وجود دارد؟
تغییر سبک زندگی و تعدیل فعالیت‌های بدنی می‌توانند در بهبود بیرون آمدگی‌های اندام‌های مختلف نقش مهمی داشته باشند. اما جراحی راه مؤثر درمان کامل آن به حساب می‌آید. مشورت با پزشک جراح عمومی می‌تواند شما را در انتخاب بهتریت راه درمان هدایت کند.
فتق چرا به وجود می‌آید؟
ترکیبی از ضعف و فشار عضلانی باعث بیرون‌زدگی اندامی از بدن می‌شود. مدت زمان و سرعت عود کردن فتق به نوع آن بستگی دارد. علل عمدۀ این مشکل به شرح زیر است:
- بیماری مادرزادی باشد که در رحم مادر رخ دهد و هنگام تولد همراه نوزاد باشد
- افزایش و کهولت سن می‌تواند دلیلی دیگر برای این بیماری باشد
- آسیبی که بر انسان حتی در اثر جراحی به وجود می‌آید.
- سرفه‌های مزمن یا اختلال انسدادی ریوی
- ورزش و فعالیت شدید یا وزنه برداری سنگین
- بارداری، به خصوص بعد از چند بارداری احتمال رخ دادن این آسیب بیشتر است
- یبوست و فشاری که به روده‌ها هنگام دفع وارد می‌شود
- اضافه وزن و چاقی
عوامل تشدید‌کننده چیست؟
- سابقه فردی یا خانوادگی در بیرون زدگی اندام
- کهولت سن
- بارداری
- اضافه وزن یا چاقی
- یبوست مزمن
- سرفه مزمن (احتمالاً به دلیل افزایش مکرر فشار شکم است)
- فیبروز سیستیک
- سیگار کشیدن (منجر به ضعیف شدن بافت همبند)
- به دنیا آمدن زودرس یا با وزن کم هنگام تولد
تشخیص فتق چگونه انجام می‌شود؟
بیمار برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ابتدا معاینه بدنی را انجام می‌دهد. او هنگام انجام معاینه برآمدگی در ناحیه شکم یا کشاله ران را بررسی می‌کند. این در حالی است که ممکن است قسمت آسیب دیدگی هنگام ایستادن، سرفه یا کشیدگی بزرگتر شود. در مرحله بعدی شرح حال و پرونده پزشکی بیمار بررسی شود.
در این هنگام سوالات مختلفی پرسیده می‌شود، از جمله:
- اولین بار چه زمانی متوجه برآمدگی شدید؟
- آیا علائم دیگری را تجربه کرده اید؟
- آیا فکر می کنید علت خاصی باعث وقوع آن شده باشد؟
- کمی در مورد سبک زندگی خود بگویید.
- آیا شغل شما کاری سنگین و یدی است؟
- آیا زیاد ورزش می‌کنید؟
- آیا سابقه سیگار کشیدن دارید؟
- آیا سابقه شخصی یا خانوادگی فتق دارید؟
- آیا در ناحیه شکم یا کشاله ران خود جراحی کرده اید؟
راه‌های تشخیصی فتق چیست؟
- سونوگرافی شکمی: که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می‌کند
- سی تی اسکن (CT Scan): که پرتو (X) و فناوری رایانه را برای تولید تصویر اسفاده می‌کند
- اسکن (MRI): که از ترکیبی از آهن رباهای قوی و امواج رادیویی برای ساختن تصویر استفاده می‌کند
در صورت مشکوک به فتق هیاتال، پزشک ممکن است از آزمایش‌های دیگری استفاده کند که به او امکان می‌دهد محل داخلی معده را ارزیابی کند. در واقع:
- اشعه ایکس گاستروگرافین یا باریم مجموعه تصاویر اشعه ایکس از دستگاه گوارش شماست.
این تصاویر پس از پایان نوشیدن مایعی حاوی متیل دیاتریزوات مگلومین و سدیم دیاتریزوات (گاستروگرافین) یا محلول باریم مایع ثبت می‌شوند هر دو به خوبی در تصاویر اشعه ایکس نشان داده می‌شوند. - آندوسکوپی: به اسطۀ دستگاهی به همین اسم از حلق و مری تا معده و رودۀ بیمار با کمک دوربینی کوچک مشاهده می‌شود.
فتق انواع مختلفی دارد. اما در این مطلب به طور خاص به فتق ورزشی می‌پردازیم.
تشخیص فتق ورزشی دشوار است
همیشه تشخیص صحیح درد کشاله ران یک ورزشکار برای پزشکان و ورزشکاران چالشی بزرگ بوده است. زیرا بیشتر مواقع درد کشاله ران در یک ورزشکار را کشیدگی عضله تشخیص می‌دهند. اما در طی چند دهه گذشته تحقیقات قابل توجهی صورت گرفته است. محققان هم منبع درد کشاله ران را بررسی کرده‌اند. مطالعه آسیب عضلانی، آسیب غضروف، مشکلات عصبی و سلامت کلیه و مجاری ادراری نشان داد که همگی می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. با این حال همچنان تشخیص بیرون زدگی در اثر ورزش کاری دشوار است.
فتق ورزشی چه موقع رخ می‌دهد؟
فتق ورزشی هنگامی رخ می‌دهد که عضلات یا تاندون‌های دیواره تحتانی شکم ضعیف می‌شود. بیرون‌زدگی در کشاله ران به نام کانال اینگوینال (inguinal hernia) هم شناخته می‌شود. هنگامی این نوع آسیب رخ می‌دهد که دیواره شکم به اندازه کافی ضعیف شده باشد. درست است که در مورد فتق ورزشی مشکل به دلیل ضعیف شدن عضلات دیواره شکم به وجود می‌آید، اما فتق به راحتی قابل مشاهده نیست.
بیرون‌زدگی اینگوینال
کانال اینگوینال ناحیه‌ای در پایین شکم و درست بالای کشاله ران است. این کانال با قرار دادن عضلات شکم و تاندون‌ها و همچنین چندین رباط شکل می‌گیرد. در داخل کانال اینگوینال طناب اسپرماتیک (در مردان) یا رباط گرد (در زنان) حرکت می‌کند. این ناحیه از دیواره شکم مستعد ضعیف شدن است و اجازه می‌دهد یک بیرون‌زدگی یا فتق ایجاد شود.
علائم فتق ورزشی چیست؟
فتق ورزشی معمولاً با دردی کم در ناحیه تحتانی شکم شروع می‌شود. علائم آن می‌تواند موارد زیر باشند:
- ورزشکاران در قسمت زیر شکم احساس درد می‌کنند.
- ورزشکاران در کشالۀ ران احساس درد می‌کنند.
- مردان ورزشکار در بیضه‌ها درد دارند
به طور معمول علائم با فعالیت‌هایی مانند دویدن، بریدن و خم شدن به جلو تشدید می‌شوند. در ضمن بیماران ممکن است هنگام سرفه یا عطسه درد بیشتری را داشته باشند.
عوامل مؤثر در تشخیص دفتق ورزشی
تشخیص فتق ورزشی براساس عواملی از جمله سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود. به تازگی پزشکان با استفاده از تست (MRI) علائم فتق ورزشی را راحت‌تر می‌بینند. پیش از این، از (MRI) برای جستجوی دلایل دیگری برای درد کشاله ران استفاده می‌شد. اما تحقیقات اخیر یافته‌های مشخصی را در مورد (MRI) در بیماران مبتلا به فتق ورزشی پیدا کرده است. بنابراین از (MRI) هم برای تأیید تشخیص فتق ورزشی بیشتر استفاده می‌شود.
در حقیقت علل مختلفی برای درد کشاله ران در ورزشکاران وجود دارد. در حقیقت فتق ورزشی علت تقزیباً نادر درد کشاله ران است. جالب است بدانید که بسیاری از بیماران بدون ارزیابی کافی از بین دلایل احتمالی درد کشاله ران، این تشخیص را انجام می‌دهند.
بیشتر مواقع به ورزشکارانی که به سختی می‌توانند علائم درد کشاله ران را تشخیص دهند گفته می‌شود که فتق ورزشی دارند. ممکن است این تشخیص صحیح باشد. اما بدون ارزیابی دقیق پزشکی که با تمام منابع احتمالی درد کشاله ران در ورزشکاران آشنا است، نمی‌توان به این تشخیص رسید.
درمان فتق ورزشی چگونه انجام می‌شود؟
درمان‌های کمی برای این آسیب وجود دارد اما جراحی بهترین گزینه برای درمان فتق ورزشی است. البته فراموش نکنید که درمان اولیه یک فتق ورزشی همیشه برخوردی محافظه کارانه به امید رفع علائم آن است. برای مثال موارد زیر توصیه می‌شود:
- استراحت بعد از فعالیت
- داروهای ضد التهاب
- استفاده از کمپرس یخ
- فیزیوتراپی
علاوه بر موارد فوق، تقویت عضله لگن و شکم هم می‌تواند در تسکین علائم مؤثر باشد. اگر این اقدامات علائم فتق ورزشی را تسکین نداد، ممکن است جراحی برای ترمیم ناحیه ضعیف شده دیواره شکم توصیه شود. تعدادی از مطالعات نشان داده که بین 65 تا 90 درصد ورزشکاران پس از جراحی فتق ورزشی می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند. علاوه بر این، توان بخشی بعد از عمل جراحی فتق ورزشی معمولاً حدود هشت هفته طول می‌کشد.
مشکل درمان فتق ورزشی
درمان فتق‌های ورزشی به سختی انجام می‌شود. برخی از پزشکان باور ندارند که راه درمانی وجود دارد. با این حال هنگامی بیشتر متخصصان پزشکی ورزشی این آسیب‌ها را مشاهده می‌کنند، متوجه می‌شوند که در صورت شناسایی و درمان صحیح ورزشکاران می‌توانند سلامتی خود را دوباره به دست آورند.
