کمبود ویتامین D در بدن مادر چه تاثیری روی سلامت جنین دارد؟

شاید فکر کنید ویتامین D برای سلامت استخوان مهم است، اما نقش‌های مهم دیگری در بدن دارد. کمبود ویتامین D در دوران بارداری با عوارض نامطلوبی از جمله پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، مقاومت به انسولین، دیابت بارداری، افزایش خطر عفونت، زایمان زودرس و سقط مکرر مرتبط است. متأسفانه، کمبود ویتامین دی همچنان به عنوان یک مشکل حل نشده باقی مانده است که ممکن است، تا ۵۰ درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار دهد. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‎‌دکتر به تاثیر این ویتامین بر سلامت جنین پرداخته‌ایم.

چگونه ویتامین D از سقط جنین جلوگیری می‌کند؟

ویتامین دی برای استخوان‌سازی و جذب کلسیم شناخته شده است، اما نقش‌های مهم دیگری در بدن به خصوص در دوران بارداری دارد. مطالعات نشان داده است که سطح ویتامین دی قبل از حاملگی شانس بارداری و تولد زنده را بهبود می‌بخشد. یک مطالعه بزرگ موسسه ملی بهداشت ایالات متحده نشان داد که در بین زنان باردار، هر ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر افزایش سطح ویتامین D قبل از بارداری با ۱۲ درصد کاهش خطر سقط جنین همراه بود. علاوه بر این، کمبود ویتامین دی با سقط جنین در سه ماهه اول همراه است.

تقویت سیستم ایمنی بدن

در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن برای جلوگیری از سقط جنین و مبارزه موثر با عفونت‌ها تغییر می‌یابد. اینها شامل تغییر از Th1 (خود ایمنی، ضد ویروسی و ضد باکتری) به Th2 (آلرژیک و ضد انگلی) و Th17 (خود ایمنی) به سلول‌های T تنظیمی است که باعث تحمل ایمنی می‌شود.

این تغییر سیستم ایمنی توضیح می‌دهد که چرا بسیاری از زنان با شرایط خودایمنی قبلی در طول بارداری خود بهبودی را تجربه می‌کنند، در حالی که بیماری‌های آلرژیک اغلب در طول بارداری بدتر می‌شوند. علاوه بر این، ویتامین D پاسخ‌های ایمنی خاصی را افزایش می‌دهد و ممکن است به طور کلی میزان عفونت را در دوران بارداری و در نوزادان کاهش دهد.

بسیاری از زنان با سقط مکرر حاملگی از شرایط خودایمنی رنج می‌برند. در کنار افزایش خودایمنی، بسیاری از این زنان عملکرد غیرطبیعی ویتامین D را در بافت‌های رحم و بارداری خود دارند. ویتامین D با تحریک سلول‌های T تنظیم کننده تعادل ایمنی را تقویت می‌کند و فعالیت بیش از حد Th1 و Th17 را کاهش می‌دهد.

کمبود ویتامین D بیماری‌های خودایمنی (مانند سندرم آنتی فسفولیپید) که منجر به سقط جنین می‌شود را بدتر می‌کند.

ارتقا سلامت متابولیک

بارداری یک عامل استرس‌زا متابولیک است، که توضیح می‌دهد که چرا اختلالات متابولیکی مانند چاقی، دیابت، و سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب منجر به ناباروری می‌شود. علاوه بر این، مقاومت به انسولین در دوران بارداری اغلب منجر به پیامدهای نامطلوب مانند دیابت بارداری، پره اکلامپسی و فشار خون می‌شود. کمبود ویتامین دی ممکن است به چاقی، مقاومت به انسولین و بیماری‌های قلبی عروقی کمک کند.

در زنان مبتلا به دیابت بارداری، مکمل ویتامین D ممکن است حساسیت به انسولین و نشانگرهای متابولیک از جمله‌تری گلیسیرید و کلسترول را بهبود بخشد. با ارتقای سلامت متابولیک، ویتامین D از بارداری سالم حمایت می‌کند و خطر عوارض را کاهش می‌دهد.

حمایت از رشد جنین

ویتامین D برای رشد جنین و بارداری مهم است. همچنین ویتامین D به جذب کلسیم و متابولیسم کمک می‌کند، که برای رشد استخوان‌ها و بسیاری از بافت‌های دیگر ضروری است. ویتامین D بسیاری از فرآیندهای کلیدی در بارداری را کنترل می‌کند.

مقدار مصرف ویتامین دی در دوران بارداری

سطح ویتامین D بین ۳۰ تا ۴۰ نانوگرم در میلی لیتر یا ۷۵ تا ۱۰۰ نانومول در لیتر با بارداری سالم و تولد زنده و کمترین مرگ و میر ناشی از همه علل در جمعیت عمومی مرتبط است. مطالعه‌ای که متابولیت‌های ویتامین D را بررسی می‌کند همچنین نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ نانوگرم در میلی لیتر ممکن است برای زنان باردار بهینه‌تر باشد.

مطالعات بالینی نشان داده است که تقریباً ۴۵ درصد از زنان با سقط مکرر بارداری دچار کمبود ویتامین D هستند. بنابراین، کمبود ویتامین D خون ممکن است یکی از دلایل سقط جنین اما نه تنها علت آن باشد.

مصررف بیش از حد ویتامین D

ویتامین D بیش از حد با افزایش مرگ و میر ناشی از همه علل مرتبط است و معمولاً مفید نیست. با این حال، سمیت ویتامین D نادر است و معمولاً تنها پس از مصرف طولانی مدت دوزهای بسیار بالا (بیش از ۱۰۰۰۰ IU) با جذب طبیعی اتفاق می‌افتد.

پوست با قرار گرفتن در معرض اشعه UVB نور خورشید شروع به تولید ویتامین دی می‌کند. به خاطر داشته باشید که نور خورشید با طیف کامل دارای طول موج‌های دیگری غیر از UVB از جمله نور مرئی، مادون قرمز، UVA و UVC (در ارتفاعات بالا) است.

نور خورشید با طیف کامل، فراتر از افزایش سطح ویتامین دی، روی بیولوژی شما مانند افزایش ریتم شبانه روزی، افزایش سلول‌های T تنظیمی، تقویت خلق و خو و افزایش آنزیم‌های ضد التهابی و آنتی اکسیدانی تأثیر می‌گذارد. بنابراین، قرار گرفتن در معرض نور خورشید نسبت به مکمل ویتامین دی مفیدتر است. با این حال، رسیدن به سطوح سالم ویتامین دی تنها از طریق نور خورشید ممکن است دشوار باشد.

آیا قرار گرفتن در معرض آفتاب خطرناک است؟

توصیه می‌شود از آفتاب دوری کنیم و برای محافظت از پوست از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنیم. با این حال، مطالعات جدیدتر نشان می‌دهد که مزایای سلامتی قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون آفتاب سوختگی بیشتر از خطر آن است. کمبود ویتامین دی خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می‌دهد و افرادی که مشاغل خانگی دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. با این حال، برنزه کردن در فضای داخلی به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد.

شرایط دریافت ویتامین D از نور خورشید

• نور UVB ضعیف در جو نفوذ می‌کند، بنابراین هر چه از خط استوا دورتر باشید، نور UVB کمتری دریافت می‌کنید.
• UVB به شیشه نفوذ نمی‌کند، بنابراین نمی‌توانید ویتامین D را از قرار گرفتن در معرض نور خورشید در داخل خانه دریافت کنید.
• کرم‌های ضد آفتاب با SPF15 ممکن است تولید ویتامین D۳ را تا ۹۹ درصد کاهش دهند.
• هنگامی که یک فرد در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد تا زمانی که پوست صورتی رنگ شود، مقدار ویتامین دی تولید شده معادل ۱۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ واحد است. با این حال، قرار گرفتن در معرض نور خورشید منجر به سطوح سمی ویتامین دی نمی‌شود.

برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، با افزایش تدریجی دوز، خود را با نور خورشید سازگار کنید، به خصوص اگر پوست روشنی دارید.

محصولات پوستی که حاوی ویتامین A (رتینول یا رتین A) و ویتامین C یا لایه بردارهای اسیدی هستند، پوست شما را در برابر پیری و سوختن در معرض اشعه ماوراء بنفش آسیب پذیرتر می‌کنند.

مکمل ویتامین D

در دهه ۱۹۶۰، مصرف مکمل ویتامین D در دوران بارداری به اشتباه با سندرم تنگی آئورت و ناهنجاری‌های رشدی مرتبط بود. در نتیجه، توصیه‌های دوز برای مکمل‌های ویتامین دی برای چندین دهه در سطح ۲۰۰ تا ۴۰۰ IU بسیار پایین نگه داشته شده است. با این حال، آزمایشات اخیر نشان داده است که دوزهای تا ۴۰۰۰ IU بی‌خطر هستند و ممکن است برای زنان باردار لازم باشد.

مصرف مکمل ویتامین D در دوران بارداری خطر ابتلا به پره اکلامپسی، زایمان زودرس، خونریزی پس از زایمان و وزن کم هنگام تولد را کاهش دهد. مکمل ویتامین دی ممکن است طول یا دور نوزاد را در بدو تولد افزایش دهد. با این حال، مکمل ویتامین D به تنهایی ممکن است درمان مناسبی برای سقط جنین یا عوارض بارداری نباشد.

پاسخ افراد به قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مصرف مکمل ویتامین دی متفاوت است، بنابراین سطح 25 (OH) D خون را آزمایش کنید. اگر پزشک، دوز بیش از ۱۰۰۰۰ واحد در روز را تجویز کند، سرم کلسیم و ویتامین دی باید هر سه ماه یکبار بررسی شود.

مراحل بعدی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:

• سطح ویتامین D خود را به صورت فصلی و همچنین هر چند ماه یکبار در دوران بارداری آزمایش کنید.
• اگر سطح ویتامین دی پایینی دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا این می‌تواند نشانه یک وضعیت خودایمنی یا متابولیک باشد.
• قرار گرفتن منظم در معرض نور خورشید و مصرف مکمل‌ها جهت بهبود سطح ویتامین D در صورت نیاز در نظر گرفته شود.

سخن آخر

کمبود ویتامین D منجر به افزایش التهاب می‌شود که به از دست دادن مکرر بارداری کمک می‌کند. اصلاح کمبود ویتامین دی هم برای سلامت کلی و هم برای بارداری سالم مهم است. ۸۴ تا ۴۰۰۰ واحد بین المللی مکمل ویتامین دی به طور کلی در بارداری بی‌خطر است.

از نظر بالینی، مشخص نیست که آیا مکمل‌های ویتامین دی باید به عنوان درمانی برای سقط جنین توصیه شوند یا خیر. احتمالاً به این دلیل است که این شرایط اغلب چند عاملی هستند و نمی‌توان آن‌ها را به تنهایی با مکمل ویتامین دی برطرف کرد.