معرفی دارو: ویتامین A
ویتامین A نوعی ویتامین محلول در چربی است. مواد غذایی همچون میوه، سبزیجات، تخم‌مرغ، مارگارین غنی‌شده،گوشت و ماهی سرشار از بتاکاروتن هستند. علاوه بر مواد غذایی در شرکت‌های داروسازی نیز می‌توان این ویتامین را تهیه کرد. به واسطه‌ی این دارو، نیاز افرادی که از کمبود ویتامین آ رنج می‌برند، برطرف می‌شود. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر درباره ابعاد مختلف ویتامین آ توضیح می‌دهیم.
موارد استفاده از ویتامین A
ویتامین آ نوعی ویتامین محلول در چربی است که در سبزیجاتی که بیشتر رنگ زرد و نارنجی دارند مانند هویج یافت می‌شود. علاوه بر رفع کمبود ویتامین A برای درمان برخی بیماری‌ها از جمله موارد زیر از ویتامین آ استفاده می‌شود.
- مالاریا
- ایدز
- سرخک در زمان بارداری
- اسهال
- تاری دید
- شب کوری
- دوبینی
- آب مروارید
- اختلالات پوستی
- انواع بیماری عفونی
علاوه بر این، ویتامین A برای رشد کودکان به ویژه از نظر بینایی کاربرد قابل توجهی دارد. زیرا ویتامین آ با پروتئین اپسین ترکیب می‌شود. این ترکیب باعث بهبود شرایط چشم در جذب نور، دید در شب، تشخیص رنگ‌ها می‌شود. علاوه بر این رتینوئیک اسید می‌تواند نقشی مانند هورمون رشد بازی کند. در نتیجه برای کودکان و نوجوانان مفید است.
ویتامین آ باعث ترشح مخاط از سلول‌های پوستی شده و مصرف آن بیماری اگزما، التهاب و خشکی پوست را درمان می‌کند.
ویتامین A می‌تواند در کارکرد درست هورمون‌هایی که ساختارشان از کلسترول تشکیل شده است، نقش مؤثر داشته باشد. تستوسترون، آندروسترون و آدرنالین نمونه‌ای از این هورمون‌ها هستند.
میزان مصرف ویتامین آ برای کودکان به شرح زیر است:
- کمتر از 2000 واحد (600 میکروگرم) در روز برای کودکان تا 3 سال مناسب است.
- کمتر از 3000 واحد (900 میکروگرم) در روز برای کودکان رده‌ی سنی 4 تا 8 ساله کافی است.
- کمتر از 5667 واحد (1700 میکروگرم) در روز مناسب کودکان 9 تا 13 ساله است.
- کمتر از 9333 واحد (2800 میکروگرم) در روز پاسخگوی کودکان 14 تا 18 ساله است.
عوارض جانبی ویتامین A
ویتامین آ به مقدار حداکثر 10000 واحد در روز برای عموم افراد خطرناک نیست. دقت داشته باشید که ویتامین آ به دو صورت ویتامین A و پرو‌ویتامین A در داروخانه‌ها موجود است. این حداکثر دوز مربوط به پرو‌ویتامین A نیست. عوارض جانبی این دارو شامل پوکی استخوان و شکستگی لگن به ویژه در بزرگسالان است. البته این اتفاق عموماً برای افرادی رخ می‌دهد که محصولات لبنی کم چرب غنی‌شده از ویتامین آ را مصرف می‌کنند. در ضمن اگر سبزیجات و مواد غنی از این ویتامین را مصرف می‌کنید، دیگر نیاز به مکمل‌های ویتامین آ و مولتی ویتامین‌ها ندارید.
عوارض جانبی ناشی از مصرف طولانی مدت ویتامین آ شامل:
- خستگی
- تحریک پذیری
- تغییرات ذهنی
- بی‌اشتهایی
- ناراحتی معده
- تهوع
- استفراغ
- تب خفیف
- تعریق بیش از حد
- پوکی استخوان زنان یائسه
- خواب آلودگی
- کاهش هوشیاری
- سردرد
- مشکلات بینایی
- لایه‌برداری پوست
- افزایش خطر ابتلا به ذات‌الریه
موارد احتیاط مصرف ویتامین A
زنان باردار و مادرانی که در دوران شیردهی به سر می‌برند، باید مراقب میزان مصرف ویتامین A باشند. زیرا مصرف بیش از اندازه‌ی ویتامین آ در سه ماهه‌ی اول بارداری احتمال بروز نقایص مادرزادی را در جنین افزایش می‌دهد. بنابراین زنان باردار باید مراقب رژیم غذایی خود و مکمل‌های مصرفی باشند.
تداخلات دارویی ویتامین A
- افرادی که تحت نظر متخصص پوست از داروهای پوستی استفاده می‌کنند، باید پزشک خود را برای مصرف ویتامین آ مطلع کنند. زیرا ممکن است ناسازگاری برخی داروهای پوست و مو با ویتامین A می‌تواند خشکی و آسیب‌پذیرتر شدن پوست و مو را به همراه داشته باشد. در ضمن ممکن است باعث بروز علائم آلرژیک مانند خارش و سوزش و جوش زدن شود.
- بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین می‌توانند با ویتامین آ تداخل داشته باشند. این ناسازگاری موجب افزایش فشار خون درون جمجمه و خون‌ریزی مغزی می‌شود. در میزان مصرفی آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند دمکلوسیکلین (دیکلومایسین)، مینوسیکلین (مینوسین) و تتراسایکلین (آکرومایسین) همراه با ویتامین آ دقت کنید.
- وارفارین داروی دیگری است که ممکن است با ویتامین A تداخل دارویی داشته باشد. وارفارین و ویتامین آ موجب کاهش لختگی خون می‌شوند. در نتیجه همزمانی مصرف آنها موجب کبودی و افزایش خون‌ریزی یا لخته نشدن خون هنگام آسیب‌دیدگی می‌شود.
- داروهای کبدی ممکن است با ویتامین A تداخل داشته باشند. از آنجا که ویتامین آ محلول در چربی است، اگر همراه با داروهای کبدی قرار گیرد ممکن است کارکرد کبد را آسیب بزند. این داروها شامل:
- استامینوفن
- آمیودارون
- کاربامازپین
- ایزونیازید
- متوترکسات
- متیل دوپا
- دیفلوکان
- ایتراکونازول
- اریترومایسین
- فنی توئین
- لوواستاتین
- سیمواستاتین
اوردوز ویتامین A
در صورت استفاده بیش از حد ویتامین آ ممکن است عوارض جانبی در فرد ایجاد شود. علاوه بر این اوردوز ویتامین آ با مشکلات زیر همراه خواهد بود.
- خشکی پوست
- شکنندگی مو
- بزرگ شدن كبد
- خونريزی لثه
- خشكی يا زخم شدن دهان
- ترك خوردگی و خشكی لب‌ها
- خون‌ریزی مغزی
- خون‌ریزی و لخته نشدن زخم
فراموش کردن مصرف دارو
اگر مصرف ویتامین A را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را استفاده کنید. اما اگر به زمان دوز بعدی نزدیک هستید، بهتر است دست نگهدارید و دوز بعدی را بدون افزودن میزان دارو مصرف کنید.
نحوه نگهداری ویتامین A
دارو را در بهتر است در جای خشک و خنک نگهداری کنید. محل نگهداری ویتامین آ باید فاقد رطوبت، نور و دور از دسترس کودکان باشد. هنگام نگهداری دارو به تاریخ انقضای آن توجه کنید و داروهای تاریخ مصرف گذشته را نگهداری نکنید.
