عفونت ادراری چیست؟

اگر حین ادرار کردن دچار سوزش یا درد می‌شوید ممکن است دچار عفونت ادرار شده باشید. در صورتی که باکتری‌ها از طریق پوست یا مقعد وارد مجاری ادراری شوند، عفونت ادراری را به دنبال خواهند داشت. این عفونت بخش‌های مختلفی از مجاری ادراری شما را درگیر می‌کند، اما شایع‌ترین حالت آن عفونت مثانه یا سیستیت است. عفونت کلیه یا پیلونفریت نوع دیگری از عفونت ادراری است که میزان شیوع آن کمتر بوده اما خطر بیشتری دارد.

عوامل موثر در ابتلا به عفونت ادراری

زنان به علت داشتن مجرای ادراری کوتاه‌تر و نزدیکی آن به مقعد، در معرض خطر بیشتری نسبت به مردان برای ابتلا به عفونت ادراری هستند. برخی از عواملی که خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهند عبارتند از:

•   سابقه ابتلا به عفونت مجاری ادراری
•   فعالیت جنسی
•   تغییر در نوع باکتری‌های ساکن در واژن یا مجرای واژن (به عنوان مثال استفاده از قرص‌های پیشگیری یا اسپرم‌کش (Spermicide) می‌تواند باعث ایجاد تغییر در باکتری‌ها شود)
•   بارداری
•   سن (افراد مسن و کودکان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا هستند)
•   وجود مشکلات ساختاری در مجاری ادراری مانند بزرگ شدن پروستات
•   عدم رعایت بهداشت مناسب (به عنوان مثال کودکانی که به تازگی یاد می‌گیرند چگونه از دستشویی استفاده کنند)

علائم ابتلا به عفونت ادراری

عفونت ادراری در شرایطی که منجر به عفونت مثانه شود با علائمی همراه است؛ که عبارتند از:

•   احساس سوزش یا درد حین ادرار
•   تکرر ادرار
•   احساس ادرار شدید حتی با وجود خالی بودن مثانه
•   ادرار خونی
•   احساس درد یا فشار در کشاله ران یا ناحیه تحتانی شکم

 عفونت ادراری در شرایطی که منجر به عفونت کلیه شود، با علائم زیر همراه است:  

•   تب
•   لرز
•   درد کمر یا درد پهلوها
•   احساس تهوع یا استفراغ

 علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان 

کودکان شاید نتوانند از علائم مربوط به عفونت ادراری خود به شما‌ بگویند. اگرچه تب شایع‌ترین علامت وجود عفونت ادراری در کودکان و نوزادان است اما بسیاری از کودکان و نوزادانی که تب دارند، عفونت مجاری ادراری ندارند. اگر متوجه شدید که کودک شما مبتلا به عفونت ادراری است بهتر است با پزشک مشورت کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

زمانی که علائم عفونت ادراری را در خود مشاهده کردید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. استفاده از آنتی‌بیوتیک که توسط پزشک تجویز شده باشد می‌تواند اکثر عفونت‌های ادراری را درمان کند. با این حال برخی از سویه‌های عفونت ادراری -بسته به تشخیص پزشک- نیاز به بستری شدن و درمان در بیمارستان دارند.

 پزشک از طریق پرسیدن علائمی که دارید و بررسی آزمایش ادرار، می‌تواند متوجه ابتلای شما به عفونت ادراری شود. باکتری‌ها عامل ایجاد عفونت‌های ادراری‌اند و به کمک آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. با این حال، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در برخی موارد عوارضی را به دنبال دارد. از این عوارض می‌توان به خارش، سرگیجه، احساس تهوع، اسهال و عفونت‌های واژینال اشاره کرد. در صورت داشتن عوارض شدید حین مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بهتر است سریعا با پزشک خود مشورت کنید.

برخی مواقع نیز بیماری‌های دیگری مانند بیماری‌های مقاربتی نیز می‌توانند علائمی شبیه به علائم عفونت ادراری داشته باشند. پزشک می‌تواند با توجه به علائم شما متوجه نوع بیماری یا عفونت شود و بهترین روش درمان را برای شما انتخاب کند.

درمان عفونت ادراری

برای درمان عفونت ادراری نوشیدن زیاد آب و مایعات توصیه می‌شود. همچنین پزشک ممکن است از مسکن برای کاهش درد استفاده کند. علاوه‌بر نوشیدن مایعات و داروهای مسکن، پزشک برای درمان عفونت ادراری آنتی‌بیوتیک نیز تجویز می‌کند. اگر پزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز کرد:

•   آن‌ها را سر وقت مصرف کنید.
•   داروی خود را به فرد دیگری ندهید.
•   آنتی‌بیوتیک‌ها را برای مصارف آینده نگه‌داری نکنید. درباره نحوه خروج از چرخه دارو و باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک‌ها با پزشک خود مشورت کنید. 

روش‌های درمان خانگی عفونت ادراری

عفونت‌های دستگاه ادراری می‌توانند دردناک باشند، اما همزمان که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها هستید، می‌توانید اقدامات ساده اما کاربردی لازم را برای کاهش ناراحتی‌های این مشکل انجام دهید.

برای تسکین ناراحتی‌ها و کاهش علائم عفونت ادراری و بهبودی آن می‌توانید در خانه کارهای زیر را امتحان کنید:

•     پهلوها و لگن‌تان را گرم نگه دارید

با استفاده از کمپرس گرم، یک بطری آب گرم یا پد گرم‌کننده، پهلوها و لگن خود را گرم نگه دارید. گرما جریان خون را در این قسمت‌ها افزایش داده و به کاهش گرفتگی و درد کمک می‌کند.

•     مصرف آب خود را افزایش دهید

استراحت کنید و به اندازه کافی مایعات (به‌ویژه آب) بنوشید تا در طول روز به‌طور مرتب ادرار کمرنگ دفع کنید. نوشیدن روزانه شش تا هشت لیوان آب باعث می‌شود بدن‌تان حجم ادرار بیشتری تولید کند.

ادرار منظم می‌تواند به دفع باکتری‌ها از دستگاه ادراری و بهبود عفونت کمک کند. در ضمن وقتی بدن‌تان کم‌آب باشد، به دفعات ادرار نمی‌کنید و همین می‌تواند زمینه‌ای برای رشد باکتری‌ها و عفونت ادراری باشد.

همچنین مهم است هر زمان که احساس کردید نیاز به ادرار کردن دارید، خودتان را نگه ندارید. هنگام ادرار کردن هم عجله نداشته باشید و سعی کنید مثانه را کاملا خالی کنید.

•     یک داروی OTC مصرف کنید

فنازوپیریدین هیدروکلراید یک مسکن برای دستگاه ادراری است و می‌توان آن را بدون نسخه به صورت ژنریک یا با نام تجاری داروی AZO خریداری کرد. این دارو به‌طور موقت درد و فشار مرتبط با عفونت‌های ادراری را تسکین می‌دهد. حواستان باشد که این دارو فقط یک مسکن است و عفونت زمینه‌ای را درمان نمی‌کند.

•     لباس‌های راحت بپوشید

لباس‌های تنگ و غیرنخی ممکن است به مجرای ادرار شما فشار بیاورند و تحریک و سوزش ناشی از عفونت ادراری را بدتر کنند. تا زمانی که علائمتان برطرف شود، برای کاهش درد لباس‌های گشاد و لباس‌های زیر نخی بپوشید.

چه غذاهایی برای بهبود عفونت ادراری مفید هستند؟

بسیاری از مردم برای بهبود علائم عفونت ادراری، آب زغال‌ اخته می‌نوشند. زغال اخته حاوی تانن است که ممکن است از چسبیدن باکتری E. coli (شایع‌ترین علت عفونت‌های دستگاه ادراری) به دیواره‌های مثانه و پوشش مجرای ادرار، جلوگیری کند. برای همین محصولات زغال اخته، به‌شکل نوشیدنی یا حتی قرص، ممکن است دارای خواصی باشد که با عفونت مبارزه می‌کند.

هرچند محققان هنوز به‌طور قطعی توانایی آب زغال اخته برای بهبود عفونت ادراری را تایید نمی‌کنند، اما تاکنون شواهدی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدن آب زغال اخته ضرر خاصی برای بدن داشته باشد و اگر احساس کنید که به شما در کاهش درد و سوزش عفونت ادراری کمک می‌کند، حتما آن را امتحان کنید.

اگر می‌خواهید این درمان سنتی را امتحان کنید، آب زغال اخته‌ای را انتخاب کنید که فاقد شیرین‌کننده‌های مصنوعی و شکر افزوده است. چون آب زغال اخته با قندهای اضافه‌شده به درمان عفونت ادراری فعال کمک نمی‌کند.

همچنین حواستان باشد اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین (جانتووین) استفاده می‌کنید، آب‌ زغال‌اخته ننوشید.

علاوه بر زغال اخته، مواد غذایی حاوی پروبیوتیک هم ممکن است علائم عفونت ادراری را کاهش بدهند. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های مفیدی هستند که از طریق غذا یا مکمل‌ها مصرف می‌شوند. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند تعادل سالم باکتری‌ها را در روده شما تقویت و از بروز عفونت جلوگیری کنند. پروبیوتیک‌ها معمولا به‌شکل مکمل موجود هستند یا در غذاهای تخمیر شده مانند کفیر، کیمچی، کومبوچا و ماست پروبیوتیک یافت می‌شوند.

پرهیزهای غذایی که به بهبود عفونت ادراری کمک می‌کنند

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث التهاب مثانه و تشدید عفونت‌های مجاری ادراری شوند.  برای درمان و کاهش درد و سوزش ناشی از عفونت ادراری بهتر است تا بهبودی کامل از خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است مثانه شما را تحریک کنند، مانند موارد زیر، خودداری کنید:

• نوشیدنی‌های دارای کافئین از جمله قهوه، چای و شکلات
• نوشیدنی‌های گازدار
• الکل 
• غذاهای ادویه‌دار
• غذاهای اسیدی مانند میوه‌ها مخصوصا مرکبات و سرکه
• شکر تصفیه شده

به‌طور کلی در زمان ابتلا به عفونت ادراری غذا یا نوشیدنی شیرین مصرف نکنید، زیرا ممکن است باعث رشد باکتری‌ها شود.

پیشگیری از ابتلا به عفونت ادراری

شما می‌توانید با انجام کارهای زیر از ابتلای خود یا نزدیکان‌تان به عفونت ادراری جلوگیری کنید:

•   ادرار بعد از فعالیت جنسی
•   نوشیدن مداوم آب
•   حمام کردن
•   استفاده کمتر از پودر،‌ افشانه‌ها و مواد آرایشی دیگر در نواحی تناسلی
•   آموزش صحیح شستشو و نظافت به کودکان