اضطراب و استرس چه تفاوتی با هم دارند؟
استرس و اضطراب در عین داشتن علائم مشابه، تفاوتهایی با هم دارند. استرس معمولا در پاسخ به یک تهدید بیرونی و به صورت کوتاهمدت علائم خود را نشان میدهد؛ در حالی که اضطراب ممکن است برای مدت طولانی و بدون علت قابل شناسایی باقی بماند. در این مطلب از وبلاگ اسنپدکتر با تفاوتهای بین اضطراب و استرس آشنا خواهید شد.
چگونه استرس را از اضطراب تشخیص دهیم؟
استرس و اضطراب، بخشی از یک واکنش طبیعی بدن هستند و علائم مشابهی ایجاد میکنند. بنابراین تشخیص این دو کمی دشوار است. استرس را معمولا بهطور کوتاهمدت و در پاسخ به یک تهدید شناختهشده تجربه میکنیم؛ در حالی که اضطراب ممکن است تا مدتها باقی بماند و گاهی اوقات به نظر میرسد که هیچ دلیل منطقیای برای آن وجود ندارد. اگر بین تجربه استرس یا اضطراب شک دارید، یک قدم به عقب بردارید و به آنچه در حال حاضر در زندگی شما میگذرد فکر کنید. در مورد چه چیزهایی نگران میشوید؟ آیا آنها تهدید یا اتفاق خاصی هستند؟
بگذارید تفاوت اضطراب و استرس را با یک مثال روشن کنیم. تصور کنید که خودروی شما به لاستیکهای جدید نیاز دارد و آب و هوا برفی و بارانی است. اما هنوز بودجه کافی برای جایگزینی لاستیکها را ندارید. تا چند هفته آینده که بتوانید بودجه آن را تامین کنید، هنگام رانندگی احساس نگرانی خواهید داشت. افکاری مانند موارد زیر ذهن شما را درگیر میکند:
- اگر ماشین روی زمین یخزده بلغزد چه؟
- اگر شب در مسیر برگشت به خانه، از خوابآلودگی گیج شوم، در سطح یخبسته جاده لیز بخورم و نتوام ماشین را کنترل کنم چه؟
چند هفته بعد، لاستیکهای نو برای اتومبیل میخرید و دیگر نگران ایمنی رانندگی نیستید. در این مثال، عصبی بودن شما به دلیل استرس ناشی از لاستیکهای قدیمی بود. اما تصور کنید که لاستیکهای نو خریدهاید و جایگزین قدیمیها کردهاید و باز هم همان نگرانیها در ذهن شما وجود دارند. همچنان هنگام رانندگی عصبی هستید و احساس مبهمی دارید و نمیدانید، چیست. این خودِ اضطراب است!
اضطراب و استرس چه علائمی را ایجاد میکنند؟
استرس و اضطراب هر دو بخشی از پاسخ طبیعی بدن برای مبارزه با تهدیدهای بیرونی هستند. اغلب افراد این دو را در جایگاه یکسان استفاده میکنند؛ در حالی که استرس و اضطراب به لحاظ علمی تعریف متفاوتی دارند. در اینجا با ساز و کار بدن هنگام تجربه تنش و اضطراب آشنا میشوید.
استرس چیست و چه علائمی دارد؟
زمانی که احساس خطر میکنیم، بدن ما هورمون استرس ترشح میکند. هورمونهای استرس ضربان قلب را افزایش داده و باعث میشوند که خون بیشتری به اندامها پمپاژ شود. این پاسخ درونی، به ما این امکان را میدهد که آماده مبارزه یا فرار باشیم. با ترشح هورمون استرس، سریعتر نفس میکشیم و فشار خون بالا میرود.
همزمان با ترشح هورمون استرس در بدن، حواس پنجگانه ما تیزتر میشود و بدن، مواد مغذی را در خون آزاد میکند تا اطمینان حاصل شود که تمام قسمتها انرژی مورد نیاز خود را دارند. این فرایند که به سرعت اتفاق میافتد، به عقیده کارشناسان استرس نام دارد. اضطراب و استرس علائم مشابهی دارند اما به طور کلی وقتی دچار استرس میشویم، برخی از علائم زیر را تجربه میکنیم:
- ضربان قلب تندتر
- تنفس سریعتر
- افکار آشفته
- بدخلقی، تحریکپذیری و عصبانیت
- احساس غم و ناراحتی
- احساس تنهایی
- حالت تهوع
- سرگیجه
- اسهال یا یبوست
اضطراب چیست و چه علائمی دارد؟
بسیاری از افراد اضطراب را به عنوان احساس بیقراری، ناراحتی یا ترسی توصیف میکنند که قبل از یک رویداد مهم تجربه میکنیم. این ترس ما را هوشیار و آگاه نگه میدارد. پاسخ مبارزه یا فرار زمانی آغاز میشود که با یک تهدید فیزیکی یا احساسی واقعی مواجه میشویم. اضطراب در عین مفید بودن میتواند به یک اختلال تبدیل شده و زندگی ما را دچار مشکل کند.
اضطراب ممکن است علائم متفاوتی را در افراد ایجاد کند؛ حتی دردهای جسمانی نیز میتوانند دلیل اختلال اضطراب باشند. اما به طور کلی از علائم رایج اضطراب میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ضربان قلب سریعتر
- تنفس سریعتر
- احساس ناراحتی یا ترس
- تعریق شدید
- اسهال یا یبوست
- عصبی بودن
- تنش
- بیقراری
اختلالات مرتبط با اضطراب و استرس
استرس و اضطرابی که به طور مکرر تجربه میکنیم، میتواند نشانههای یک بیماری زمینهای اعصاب و روان باشد که احساس تنش و بیقراری را در ما ایجاد میکنند. در ادامه با بیماریهایی آشنا میشوید که میتوانند علائم مربوط به استرس یا اضطراب را در ما ایجاد کنند.
اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) یک اختلال روانی رایج است که با نگرانی غیرقابل کنترل تشخیص داده میشود. گاهی اوقات افراد نگران اتفاقات بدی هستند که ممکن است برای خودشان یا عزیزانشان پیش بیاید. در برخی مواقع ممکن است قادر به شناسایی منبع نگرانی خود نباشند. اختلال اضطراب فراگیر میتواند تمام جنبههای زندگی روزمره فرد را درگیر کرده و از کیفیت زندگی او بکاهد. در صورت مشاهده علائم اختلال اضطراب فراگیر، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
اختلال هراس یا پانیک
اضطراب و استرس گاهی به شکل حملات عصبی خود را نشان میدهند. اختلال هراس (Panic disorder) نوعی اختلال اضطرابی رایج است که با حملات پانیک همراه است. حمله عصبی یا حمله پانیک (Panic attack) به لحظات تجربه ترس شدید همراه با تپش قلب، تنگی نفس و ترس از عذاب قریبالوقوع گفته میشود. این حملات برای هر کسی ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما اگر حمله عصبی را به صورت مداوم تجربه میکنید، باید حتما از پزشک کمک بخواهید.
اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) وضعیتی است که باعث یادآوری گذشته و اضطراب بر اثر یادآوری یک رویداد استرسزا در گذشته میشود. برای مثال افرادی که در گذشته تجربه سانحه رانندگی داشتهاند و یا عزیزان خود را در یک حادثه از دست دادهاند، در آینده ممکن است در شرایط مشابه احساس استرس داشته باشند. مراجعه به روانشناس یا روانپزشک در این شرایط ضروری است.
اختلال اضطراب اجتماعی
اضطراب و استرس با تبدیل شدن به اختلالات روانی میتوانند دردسرساز شوند. اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder) وضعیتی است که در آن فرد در موقعیتهای اجتماعی و در تعامل با دیگران، اضطراب شدیدی را تجربه میکند. این افراد از قرار گرفتن در جمع و انجام فعالیتهای گروهی هراس دارند. در صورت مشاهده علائم اختلال اضطراب اجتماعی، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
اختلال وسواس اجباری
اختلال وسواس اجباری (OCD) حالتی است که باعث ایجاد افکار تکراری و اجبار به انجام برخی از اعمال خاص به صورت وسواسگونه میشود. افراد مبتلا به این اختلال، نسبت به برخی از شرایط دچار وسواس شدید فکری میشوند. در صورت مشاهده علائم وسواس، باید حتما با پزشک مشورت داشته باشید.
نحوه درمان و مدیریت اضطراب و استرس
روشهای متنوعی برای مدیریت و درمان استرس و اضطراب وجود دارد. ورزش منظم، انجام تکنیکهای تمدد اعصاب، تغذیه سالم و غیره از جمله راهکارهای موثر برای کاهش تنش و اضطراب محسوب میشوند. در ادامه به صورت مفصل با راهکارهای مدیریت و کنترل این دو واکنش طبیعی بدن آشنا خواهید شد.
تمرینهای تمدد اعصاب
قرار گرفتن در موقعیتهای استرسزا اجتنابناپذیر است. اما با انجام تمریناتی میتوانیم از بار تنشهای موجود بکاهیم. استراتژیهای تمدد اعصاب تا حد خوبی به کاهش علائم استرس و اضطراب کمک میکنند که از میان آنها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تمرینات تنفسی
- تمرین یوگا و مدیتیشن
- تمرین تایچی
- شمارش اعداد به آرامی تا ۱۰
ورزش منظم
فعالیتهای بدنی برای مقابله با موقعیتهای استرسزا بسیار مفید هستند. این فعالیت میتواند یک پیادهروی سریع، دوچرخهسواری یا دویدن باشد. حرکات سیال در ورزشهایی مانند یوگا و چی کونگ نیز برای ایجاد احساس آرامش و رهایی از تنشها مفید هستند.
صحبت کردن با دوستان
صحبت کردن با خانواده یا دوستان برای کاهش علائم اضطراب و استرس میتواند مفید باشد. جمعهای دوستانه خود را فراموش نکنید. با حضور در کنار عزیزان خود، احساس حمایت و دوست داشته شدن خواهید داشت و این به شما کمک میکند که تنش و فشار روانی را کمتر تجربه کنید. مشورت با دوستان در مورد تغییرات زندگی نیز به شما کمک میکند با رویکردی جدید به مسائل نگاه کنید و از نگرانیهای بیمورد بکاهید.
تغییر سبک زندگی
داشتن رژیم سالم، یعنی مصرف به اندازه پروتئین، میوه و سبزیجات به همراه پرهیز از مواد غذایی محرک استرس مانند کافئین و نوشیدنیهای الکلی، به کاهش علائم اضطراب و استرس کمک میکند. در کنار آن با داشتن خواب کافی و نوشیدن آب به میزان لازم، میتوانید در جهت بهبودی قدم بردارید. شناخت عوامل محرک استرس و اجتناب از آنها نیز میتواند مفید باشد. برای مثال توصیه میشود خود را از اخبار بد و استرسزا دور نگه دارید.
مراجعه به پزشک
اگر استرس و اضطراب، زندگی روزمره شما را دچار اختلال کرده است، باید حتما به یک روانشناس یا متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید که برای مراجعه به روانشناس یا روانپزشک، حتما نباید یک اختلال روانی خاص داشته باشید. یک رواندرمانگر مجرب و خوب به شما کمک میکند که محرکهای بالقوه را شناسایی کنید و مکانیسمهای مقابلهای موثر را برای به حداقل رساندن فشارهای روانی ایجاد کنید. همچنین اگر استرس یا اضطراب باعث ایجاد احساس ناامیدی در زندگی شما شده است، یا اگر فکر آسیب رساندن به خود یا دیگران را در سر دارید، باید حتما با پزشک مشورت داشته باشید.
سخن پایانی
اکنون که متوجه تفاوت بین اضطراب و استرس شدهاید و میدانید که بسیاری از اختلالهای روانی به استرس و اضطراب مرتبط هستند، با در نظر گرفتن سبک زندگی سالم، ورزش و دوری از عوامل محرک استرس، میتوانید این دو واکنش طبیعی بدن را مدیریت کنید.
مراجعه به روانشناس یا روانپزشک مجرب نیز برای درمان اضطراب و استرس بسیار راهگشا است. اسنپدکتر امکان دسترسی به روانشناسان و روانپزشکان متعدد را در یک بستر آنلاین امن و مطمئن فراهم کرده است. با نصب سوپراپلیکیشن اسنپ و ورود به اسنپدکتر میتوانید در محیط امن خانه با متخصصان برجسته در زمینه سلامت روان مشورت داشته باشید و با صرف کمترین زمان و هزینه در جهت بهبود قدم بردارید.