چرا گاهی بعد از خوردن غذا دچار معده درد می‌شویم؟

معده درد بعد از غذا به درد معده یا بالای شکم گفته می‌شود که بعد از غذا خوردن ایجاد می‌شود. تجربه گهگاهی این حالت معمولاً نگران کننده نیست، اما درد مکرر بعد از غذا خوردن می‌تواند نشانه‌ای از چندین اختلال گوارشی باشد. اگر معده شما اغلب بعد از غذا خوردن درد می‌کند، ایده خوبی است که با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. درد شدید ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری داشته باشد. این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر برخی از دلایلی که ممکن است بعد از غذا خوردن درد داشته باشید را بررسی می‌کند. همچنین توضیح می‌دهد که چه زمانی باید به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کنید.

شایع‌ترین علل معده درد بعد از غذا
درد شکم بعد از غذا خوردن می‌تواند به دلایل زیادی، از پرخوری گرفته تا پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده که در پشت معده قرار دارد، ردیابی شود. در زیر برخی از دلایل رایج این نوع درد آورده شده است. با این حال، مشخص کردن یک علت دقیق گاهی اوقات می‌تواند مشکل باشد، به خصوص اگر بیش از یک عامل در آن نقش داشته باشد.

غذا خوردن خیلی زیاد یا خیلی سریع
معده «متوسط» فقط می‌تواند حدود ۱ یا ۲ فنجان غذا را در خود جای دهد. مشکل اغلب زمانی شروع می‌شود که افراد سعی می‌کنند از این ظرفیت فراتر بروند. معده باید کشیده شود تا جایی برای غذای اضافی باز شود که می‌تواند باعث ناراحتی یا درد شود. سریع غذا خوردن که اغلب باعث پرخوری می‌شود می‌تواند باعث شود که هوای اضافی را ببلعید و باعث نفخ و گاز شود.

اینها در واقع دو مورد از محرک‌های اولیه برای درد شکم بعد از غذا هستند.

برای جلوگیری از خوردن بیشتر از نیازتان، سعی کنید حواس‌پرتی‌ها را در زمان صرف غذا محدود کنید و از آشپزخانه (به‌جای میز، جایی که به راحتی می‌توانید در آن چند ثانیه به دست می‌آورید) سرویس بدهید. نوشیدن متناوب آب نیز می‌تواند به سیر شدن شما کمک کند تا پرخوری نکنید.

سوء هاضمه

درد یا سوزش در وسط بالای شکم، درد اپی گاستر یا سوء هاضمه نامیده می‌شود. هرساله حدود ۲۵ درصد از آمریکایی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سوء هاضمه ممکن است ایجاد کند:

• نفخ
• حالت تهوع
• احساس سیری در اوایل غذا

این وضعیت ممکن است در شرایط زیر رخ دهد:

• دود
• استرس بیش از حد
• قهوه زیاد بنوشید.
• خیلی سریع یا زیاد غذا بخورید.
• غذاهای چرب، تند، یا چرب یا آن‌هایی که حاوی اسید زیادی هستند (مانند پرتقال و گوجه فرنگی) را ترجیح دهید.

اگر سوء هاضمه شما مزمن است و نمی‌توان علت خاصی را پیدا کرد، ممکن است به چیزی که به آن سوء هاضمه عملکردی می‌گویند مبتلا باشید. این بدان معناست که هیچ مشکل یا بیماری ساختاری مشخصی وجود ندارد، اما دستگاه گوارش به طور طبیعی کار نمی‌کند و باعث علائم مداوم می‌شود. اختلالات عملکردی معده که می‌توانند بعد از غذا خوردن باعث ایجاد مشکلاتی شوند عبارتند از:

• اپی گاسترسندرم درد (EPS): درد یا سوزش اپی گاستریک علامت اصلی است.
• سندرم پریشانی پس از غذا (PDS): در اوایل غذا احساس سیری می‌کنید.
• برخی عادات بیشتر از سایرین باعث ایجاد سوء هاضمه می‌شوند. ممکن است پس از نوشیدن بیش از حد قهوه یا الکل، غذا خوردن خیلی سریع یا زیاد، یا خوردن غذاهای چرب، تند یا چرب یا غذاهای حاوی اسید زیاد احساس نفخ یا حالت تهوع کنید.

عدم تحمل غذایی و آلرژی

بسیاری از مردم آلرژی غذایی وعدم تحمل غذایی را اشتباه می‌گیرند. این عمدتا به این دلیل است که برخی از علائم گرفتگی معده، اسهال و استفراغ می‌توانند مشابه باشند.

عدم تحمل غذایی به دلیل ناتوانی بدن در هضم یک ماده خاص در غذا ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، کمبود آنزیم لاکتاز باعث‌عدم تحمل لاکتوز یا مشکلات لبنیات می‌شود. در این مورد، مصرف وعده‌های کوچکتر یا یک محصول بدون لاکتوز می‌تواند به جلوگیری از درد شکم کمک کند.

افراد مبتلا به آلرژی غذایی باید به طور کامل از برخی غذاها یا مواد تشکیل دهنده خودداری کنند زیرا می‌توانند پاسخ ایمنی غیرطبیعی را ایجاد کنند که در برخی موارد می‌تواند جدی باشد. آلرژی به تخم مرغ، شیر، بادام زمینی، صدف، و گندم شایع‌ترین است.

بیماری ریفلاکس معده به مری

بیماری ریفلاکس (GERD) یک وضعیت سلامتی است که در آن اسید از معده شما به سمت مری، لوله‌ای که به دهان شما منتهی می‌شود، جریان می‌یابد. GERD باعث بروز علائم زیر می‌شود:

• درد هنگام قورت دادن
• سوزش در مری (سوزش سر دل)
• طعم اسید یا غذای هضم نشده در گلو یا دهان
• بسیاری از افراد هر از گاهی علائم ریفلاکس را دارند. افراد مبتلا به GERD به طور منظم علائم دارند. اسید می‌تواند به مری آسیب برساند، بنابراین اگر اغلب رفلاکس را تجربه می‌کنید، خوب است با پزشک خود صحبت کنید.

سندرم روده تحریک‌پذیر

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک وضعیت سلامتی است که در آن افراد درد شکمی دائمی دارند. در واقع، سه نوع از شایع‌ترین نوع IBS شامل ناراحتی شکمی، همراه با یک علامت دیگر است:

• اسهال و ناراحتی شکمی
• یبوست و ناراحتی شکمی
• مدفوع شل متناوب و یبوست همراه با ناراحتی شکمی

بسته به فرد، این ناراحتی را می‌توان با دقت بیشتری به صورت نفخ، سوزش، گرفتگی، اتساع، پری یا درد شدید توصیف کرد. غذا، استرس، یبوست و اسهال همگی محرک‌های احتمالی هستند.

درد ناشی از IBS می‌تواند در قسمت‌های فوقانی، میانی و تحتانی شکم رخ دهد. همچنین می‌تواند به قسمت‌های بالایی تنه سرایت کند. تا ۳۰ درصد از افرادی که سوء هاضمه دارند نیز IBS دارند.

سنگ کیسه صفرا

سنگ‌های صفراوی رسوبات کوچک، سخت و کریستالی مانندی هستند که می‌توانند در کیسه صفرا یا مجاری صفراوی (ساختارهای لوله‌ای در داخل کبد) ایجاد شوند. این سنگ‌ها زمانی رخ می‌دهند که کلسترول بیش از حد در صفرا وجود داشته باشد، عملکرد غیرطبیعی کیسه صفرا یا به دلایل دیگر باشد.

سنگ کیسه صفرا گاهی بعد از خوردن غذا باعث درد می‌شود، به خصوص اگر یک وعده غذایی حجیم یا پرچرب باشد.

برخی افراد با معده خالی دچار درد کیسه صفرا می‌شوند. حتی می‌تواند آن‌ها را از خواب بیدار کند. گاهی اوقات به این درد قولنج صفراوی گفته می‌شود.

مهم است که این نوع درد را بررسی کنید. اگر کیسه صفرا شما ملتهب است، می‌تواند جدی باشد. حتی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.

پانکراتیت

پانکراتیت می‌تواند باعث درد بعد از غذا شود. اغلب از قسمت فوقانی شکم شروع می‌شود و به پشت گسترش می‌یابد. همچنین ممکن است حالت تهوع و استفراغ داشته باشید – دو علامت آشکار پانکراتیت که می‌تواند آن را از سایر علل درد معده بعد از غذا خوردن جدا کند. به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، افراد مبتلا به پانکراتیت معمولاً بسیار بیمار به نظر می‌رسند و احساس می‌کنند.

علاوه بر حالت تهوع یا استفراغ، در صورت مشاهده موارد زیر باید فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:

• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع
• درد شدید در ناحیه شکم
• رنگ زرد پوست یا سفیدی چشم (یرقان)

هر یک از این نشانه‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا انسداد خطرناک در لوزالمعده، کیسه صفرا یا مجرای پانکراس باشد.

زخم معده

زخم‌های گوارشی زخم‌هایی روی پوشش معده یا اثنی عشر است که اولین قسمت روده شماست.

این زخم‌ها می‌توانند باعث ایجاد دردی شوند که در هر نقطه‌ای بین استخوان سینه (جنبه) و ناف شما ایجاد شود، چه معده خالی باشد یا نباشد. درد مخصوصاً بعد از غذا خوردن معمولاً به معنای زخم معده یا زخم معده است.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ادویل (ایبوپروفن)، بایر (آسپرین) و آلو (ناپروکسن) می‌توانند منجر به زخم معده شوند، به خصوص اگر آن‌ها را برای مدت طولانی مصرف کنید.

بسیاری از زخم‌ها توسط باکتری‌های رایج معده به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شوند (H. pylori). درمان این عفونت مهم است. اگر این کار را نکنید، می‌تواند منجر به سرطان‌های خاص روده شود.

علل کمتر رایج درد معده بعد از غذا

برخی از علل کمتر شایع درد بعد از غذا خوردن، عبارتند از:

• سرطان معده یا مری
• ایسکمی روده یا مشکل در خون‌رسانی به روده کوچک
• آئروفاژییا زمانی که هوای زیادی را قورت می‌دهید: در حالی که این می‌تواند به دلیل سریع غذا خوردن باشد، همچنین می‌تواند به دلیل صحبت کردن هنگام غذا خوردن یا جویدن آدامس بعد از غذا باشد.
• یبوست: برای کاهش هر گونه ناراحتی، از مصرف غذاهای کم فیبر یا بدون فیبر، از جمله چیپس، فست فود، گوشت و غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید. و آب فراوان بنوشید. هیدراته ماندن یک راه عالی برای جلوگیری از درد و ناراحتی ناشی از یبوست است.

چه زمانی باید به یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کرد؟

اگر هر چند وقت یکبار بعد از خوردن غذا احساس درد می‌کنید و از عملکرد شما جلوگیری نمی‌کند، ممکن است بخواهید در ملاقات بعدی خود آن را با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارید.

اما اگر به طور منظم بعد از غذا خوردن درد دارید، یا دردتان قابل توجه است، بسیار مهم است که فوراً با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. تشخیص صحیح اولین قدم به سوی یک برنامه درمانی است.

اگر درد شدید همراه با هر یک از علائم زیر دارید، به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید:

• لرز
• تب
• زردی
• ضربان قلب سریع
• استفراغ شدید

سوالات متداول

معده درد بعد از غذا خوردن در خانه چگونه درمان می‌شود؟ گزینه‌های درمان در خانه به علت درد بستگی دارد. شما ممکن است یک داروی بدون نسخه برای گاز یا اسهال یا مسکن‌های ضد درد NSAID برای گرفتگی‌های خفیف معده در نظر بگیرید. نوشیدن آب، چای نعناع یا زنجبیل، پرهیز از غذاهای تند و نوشیدنی‌های حباب دار، و خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر به آرامی نیز ممکن است کمک کننده باشد.

آیا بارداری می‌تواند باعث درد بعد از غذا شود؟ آره. هورمون‌های بارداری می‌توانند بر سیستم گوارش تأثیر بگذارند و هضم را در معده و روده‌های کوچک و بزرگ کند کنند. از آنجایی که کیسه صفرا نیز ممکن است دیرتر تخلیه شود، ممکن است در نهایت سنگ کیسه صفرا تشکیل شود. به علاوه، رحم در حال رشد می‌تواند به دستگاه گوارش فشار وارد کند.

سخن آخر

بسیاری از مشکلات گوارشی مختلف می‌توانند بعد از غذا خوردن باعث درد شوند. سوء هاضمه، GERD، سنگ کیسه صفرا، IBS و پانکراتیت برخی از علل شایع هستند. برخی از علل کمتر رایج نیز وجود دارد.

اگر هرازگاهی درد را تجربه می‌کنید، ممکن است دلیلی برای نگرانی وجود نداشته باشد. اگر اغلب اتفاق می‌افتد، مهم است که فورا مورد ارزیابی قرار بگیرید. برخی از شرایطی که باعث درد بعد از غذا می‌شوند، جدی هستند و نیاز به درمان دارند.

اگر درد شدید همراه با تب، استفراغ، لرز، ضربان قلب سریع یا زردی چشم و پوست دارید، آن را به عنوان یک فوریت پزشکی درمان کنید.

تعجب نکنید اگر ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما به شما توصیه می‌کند که از یک رژیم غذایی با فیبر بالا استفاده کنید – مهم نیست که چه چیزی ممکن است باعث درد شکم شما شود.

بارها و بارها، تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم غذایی با فیبر بالا از بیماری‌ها و بیماری‌های مزمن محافظت می‌کند و برای سلامت روده مفید است. اگر هیچ چیز دیگری نباشد، فیبر احتمالاً شما را سالم نگه می‌دارد.

فقط مراقب باشید زیاده روی نکنید؛ فیبر بیش از حد می‌تواند شما را با درد شکم، نفخ و گاز، دقیقاً به همان جایی که شروع کرده‌اید بازگرداند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما باید بتواند به شما در ایجاد تعادل مناسب با مصرف فیبر کمک کند.