سیاتیک چیست؟ 

سیاتیک (Sciatica) به درد ناشی از تحریک عصب سیاتیک اشاره دارد. هر چیزی که این عصب را تحریک کند، از خفیف تا شدید، می‌تواند باعث درد شود. این مشکل معمولا به دلیل فشرده شدن عصب در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد می‌شود. 

اغلب، اصطلاح سیاتیک با کمردردهای عمومی اشتباه گرفته می‌شود و توجه به این موضوع مهم است که این مشکل تنها به قسمت پشتی بدن انسان محدود نیست. عصب سیاتیک طولانی‌ترین و عریض‌ترین عصب بدن انسان است که از قسمت پایین کمر، از باسن و پاها پایین می‌رود و درست به زیر زانو ختم می‌شود. 

این عصب چندین ماهیچه را در ساق پا کنترل می‌کند و حس پوست پا و قسمت اعظم ساق پا را تأمین می‌کند. سیاتیک یک بیماری نیست، بلکه به عنوان نشانه‌ای از یک مشکل شناخته می‌شود که عصب سیاتیک را درگیر می‌کند. برخی از کارشناسان تخمین می‌زنند که ۴۰ درصد از افراد حداقل یک بار در زندگی خود سیاتیک را تجربه می‌کنند. 

علائم سیاتیک چیست؟

اگر دردی را تجربه می‌کند که از ناحیه کمر تا اندام تحتانی شما را درگیر می‌کند، احتمالاً با سیاتیک دست‌ و پنجه نرم می‌کنید. این درد نتیجه آسیب به عصب سیاتیک است. برخی علائم دیگر عبارت‌اند از:

• دردی که با حرکت بدتر می‌شود.
• بی‌حسی، سوزش یا ضعف در پاها که ممکن است در موارد شدید باعث از دست دادن احساس یا حرکت شود. 
• احساس سوزن‌ سوزن شدن که شامل سوزش دردناک در انگشتان پا می‌شود.
• بی‌اختیاری، ناتوانی در کنترل مثانه یا روده که یک علامت نادر از سندرم دم‌اسبی (Cauda Equina Syndrome) و نیاز به مراقبت‌های فوری دارد. 

روش‌های درمانی سیاتیک چیست؟

پس از تشخیص سیاتیک، پزشکان احتمالاً نکاتی را برای درمان درد به شما ارائه می‌دهند. عموماً باید تا حد امکان تغییراتی را در فعالیت‌های روزانه خود اعمال کنید و از دراز کشیدن در رخت‌خواب جلوگیری کنید چرا که وضعیت شما را بدتر می‌کند. در ادامه به بهترین روش‌های درمانی سیاتیک اشاره می‌کنیم که برخی از آن‌ها در خانه نیز قابل انجام است: 

سرد کردن

می‌توانید از یخ یا سبزیجات منجمد شده در بسته‌بندی برای سرد کردن ناحیه درد استفاده کنید. یخ و سبزیجات یخ‌ زده را در یک حوله بپیچید و آن را به فواصل کوتاه در روز روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید. این اقدام می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند. 

گرم کردن

می‌توانید از کسیه‌های آب گرم و پدهای گرمایشی نیز استفاده کنید. برای کاهش تورم توصیه می‌شود که چند روز اول از یخ استفاده کنید. سپس دو یا سه روز بعدی را به گرم کردن ناحیه درد بپردازید. گرما می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌های پشت بدن کمک کند که در صورت بروز آسیب، اسپاسم می‌شود. اگر همچنان درد دارید، سعی کنید به‌طور متناوب از یخ و گرما درمانی استفاده کنید. 

کشش

کشش آرام کمر نیز می‌تواند مفید باشد. برای یادگیری نحوه صحیح حرکات کششی، فیزیوتراپی یا حتی آموزش یوگا می‌تواند مفید باشد. همچنین می‌توانید از ویدیوها و دوره‌های رایگانی استفاده کنید. 

داروهای بدون نسخه

داروهای بدون نسخه مثل آسپرین و ایبوپروفن نیز می‌توانند به کاهش درد، التهاب و تورم کمک کنند. در مصرف آسپرین مراقب باشید، چرا که مصرف بیش از آن ممکن است عوارضی مانند خون‌ریزی و زخم معده را به همراه داشته باشد.

تمرینات ورزشی منظم

هرچه فعالیت بیش‌تری داشته باشید، اندروفین بیش‌تری در بدن ترشح می‌شود؛ مسکن‌هایی که توسط بدن ساخته می‌شوند. می‌توانید در ابتدا به تمرینات ساده‌تری مثل شنا و دوچرخه‌ سواری‌‌های به شکلی ثابت روی آورید. همان‌طور که درد شما کاهش می‌یابد و استقامت شما بهبود می‌یابد، یک رژیم ورزشی ایجاد کنید که شامل ایروبیک، تمرینات هوازی و تمرینات قدرتی شود. این رژیم می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات کمی را در آینده کاهش دهد. با این حال، پیش از شروع یک برنامه ورزشی جدید با یک متخصص پزشکی صحبت کنید تا مطمئن شوید که تمرینات ورزشی برای شما بی‌خطر است. 

فیزیوتراپی

تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود وضعیت بدن و تقویت عضلات پشت شما کمک کند. 

داروی تجویزی

ممکن است پزشک شما شل‌ کننده‌های عضلانی، مسکن‌ها، استروئید‌های خوراکی یا داروهای ضد تشنجی را برای شما تجویز کنند.  

داروهای استروئیدی اپیدورال

داروهای کورتیکواستروئیدی به ناحیه‌ای به نام فضای اپیدورال تزریق می‌شوند؛ کانالی که اطراف نخاع را احاطه کرده است. به دلیل عوارض جانبی، این تزریق‌ها به صورت محدود انجام می‌شوند. 

عمل جراحی

ممکن است برای درد شدید یا عدم کنترل روده و مثانه خود، به جراحی نیاز داشته باشید. دو نوع رایج جراحی سیاتیک عبارتند از دیسککتومی که در آن بخشی از دیسک که روی اعصاب تشکیل‌ دهنده عصب سیاتیک فشار می‌آورد، برداشته می‌شود و میکرودیسککتومی که در آن برداشتن دیسک از طریق یک برش کوچک و با استفاده از میکروسکوپ انجام می‌شود. 

چگونه از بروز سیاتیک جلوگیری کنیم؟

مراحل زیر می‌تواند به شما در پیش‌گیری یا جلوگیری از بروز مجدد سیاتیک کمک کند: 

• ورزش کنید: تقویت عضلات پشت و عضلات مرکزی کلید حفظ سلامت کمر است. 
• وضعیت بدن خود را بررسی کنید: اطمینان از این موضوع که صندلی‌های شما استاندارد هستند و پاهای خود را در به درستی قرار می‌دهید، می‌توانید به عدم بروز این مشکل کمک کند. 
• به نحوه حرکت‌تان توجه کنید: اجسام سنگین را با خم شدن روی زانو و صاف نگه داشتن کمر، به روشی درست بلند کنید. 

علت ایجاد سیاتیک چیست؟

سیاتیک می‌تواند ناشی از چندین بیماری باشد که ستون فقرات شما را درگیر می‌کند و می‌تواند بر اعصابی که در امتداد پشت شما قرار دارند، تأثیر بگذارد. این مشکل همچنین می‌تواند در اثر آسیبی مانند افتادن یا تومورهای عصب سیاتیک یا نخاعی ایجاد شود. 

شرایط رایجی که می‌تواند باعث بروز درد سیاتیک شود، عبارتند از:

فتق دیسک

مهره‌ها یا استخوان‌های ستون فقرات شما توسط دیسک‌های غضروفی از هم جدا می‌شوند. غضروف با مواد ضخیم و شفاف پر می‌شود تا از انعطاف‌پذیری در هنگام حرکت اطمینان حاصل شود. زمانی که اولین لایه غضروف پاره شود، فتق دیسک اتفاق می‌افتد. ماده داخل غضروف می‌تواند به بیرون آمده یا به‌طور کامل از دیسک بیرون بریزد و روی عصب سیاتیک شما فشرده شود و در نتیجه، شما دردی را در اندام تحتانی خود احساس می‌کنید. 

تنگی کانال نخاعی

به تنگی ستون فقرات، تنگی ستون فقرات کمری نیز گفته می‌شود. مشخصه این مشکل، باریک شدن غیرطبیعی کانال تحتانی ستون فقرات است. این باریک شدن، نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهد. 

اسپوندیلولیستزیس

اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) یکی از شرایط مرتبط با اختلال دژنراتیو دیسک است. هنگامی که یک استخوان در ستون فقرات یا مهره، به سمت جلو و روی دیگری امتداد می‌یابد، ستون فقرات کشیده می‌شود و می‌تواند اعصابی را که عصب سیاتیک را تشکیل می‌دهند، تحت فشار قرار دهد. 

سندرم پیریفورمیس

سندرم پیریفورمیس (Piriformis) یک اختلال عصبی عضلانی نادر است که در آن، عضله پیریفورمیس شما به طور غیر ارادی منقبض یا سفت می‌شود و درد سیاتیک را به همراه دارد. پیریفورمیس ماهیچه‌ای است که قسمت پایینی ستون فقرات شما را به استخوان ران متصل می‌کند. 

هنگامی که این ماهیچه سفت می‌شود، می‌تواند به عصب سیاتیک شما فشار وارد کند و منجر به بروز درد سیاتیک شود. اگر برای مدت طولانی بنشینید، زمین بخورید یا تصادف کنید، وخامت سندرم پیریفورمیس می‌تواند بیش‌تر می‌شود. 

جمع‌بندی

سیاتیک احساسی دردناک است که با تحریک عصب سیاتیک اتفاق می‌افتد. استفاده از کمپرس سرد و گرم، انجام حرکات کششی، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه و ورزش منظم ممکن است به شما در مدیریت این درد کمک کند. 

علاوه‌براین، می‌توانید با پزشک در مورد فیزیوتراپی، داروهای تجویزی، داروهای استروئیدی و جراحی در شرایط بسیار شدید صحبت کنید. استفاده از درمان‌های مکمل در کنار درمان‌های پزشکی ممکن است به بهبود هر چه بهتر سیاتیک شما کمک کند.