تفاوت بین روانشناس، روانپزشک و روانکاو چیست؟

روانشناسی، روانپزشکی و روانکاوی علومی هستند که در عین داشتن تفاوت‌هایی، نقاط مشترک زیادی دارند. در واقع همه آنها به یک موضوع اصلی -که سلامت روان است- می‌پردازند. اصلی‌ترین تفاوتی که می‌توانیم بین روانشناسی، روانپزشکی و روانکاوی قائل شویم، نحوه برخورد آن‌ها با مسائل است. می‌توانیم این سه رشته را مانند شاخه‌های درختی در نظر بگیریم که ریشه‌های مشترکی در «روان» دارند، اما در نهایت بسیار متفاوت هستند. در این مطلب از وبلاگ‌ اسنپ‌دکتر به معرفی روانشناس، روانکاو و روانپزشک می‌پردازیم و شما را برای انتخاب مناسب‌ترین گزینه مشاوره راهنمایی می‌کنیم. 

تفاوت روانشناسی، روانپزشکی و روانکاوی چیست؟

بسیاری از افرادی که می‌خواهند برای بهبود سلامت روان خود اقدام کنند، بین مراجعه به روانشناس، روانپزشک و روانکاو مردد می‌شوند. در ابتدا لازم است بگوییم که مراجعه به هر کدام از این سه مورد بهتر از عدم مراجعه است. با این حال در این مطلب با چگونگی کار هر سه آشنا می‌شوید و می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام شکل از برخورد با مسئله سلامت روان برای شما مناسب‌تر است.

روانپزشکی چیست؟

روانپزشکی همانطور که از نامش پیداست، یک رشته پزشکی است که بر درک مسائل مربوط به سلامت روان از دیدگاه فیزیکی تمرکز دارد. به این ترتیب، روانپزشکان معمولا در بیمارستان یا کلینیک کار می‌کنند و اغلب در ارزیابی، تشخیص و بررسی مشکلات پزشکی نقش دارند. آن‌ها در صورت نیاز می‌توانند بیمار را به متخصص اعصاب و روان، متخصص مغز و اعصاب، یا پزشکان دیگر ارجاع دهند و یا داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب و یا داروهای تثبیت‌کننده خلق و خو را برای بیماران تجویز کنند. روانپزشکان همچنین می‌توانند بر درمان‌های دیگر مانند گفتار درمانی نظارت داشته باشند.

اگرچه درمان‌های تجویز شده توسط روانپزشکان اغلب موثر هستند، اما تجویز دارو می‌تواند نقطه شروع خوبی در مسیر بهبودی باشد و اگر در کنار آن روش‌های دیگر درمان هم قرار بگیرد، در بلندمدت بهترین نتیجه را خواهد داشت.

تفاوت کار روانپزشک با روانشناس و روانکاو

روانپزشکان برای برخورد با شرایط از دیدگاه بیولوژیکی نگاه می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از انواع افسردگی به صورت ژنتیکی در یک خانواده وجود دارند و با تولید پیام‌رسان‌های شیمیایی خاصی در مغز در ارتباط هستند. برای متعادل کردن این پیام‌رسان‌ها، روانپزشک داروهایی را تجویز می‌کند که تاثیر مثبت واضح و قابل اثباتی دارند. معمولا یک روانپزشک، همراه با دارو، روان‌درمانی هم انجام می‌دهد یا بیمار را برای مشاوره به یک روانشناس یا روانکاو ارجاع می‌دهد.

روانشناسی چیست؟

برخلاف روانپزشک، یک روانشناس دارای مدرک پزشکی نیست و تمرکز او در درجه اول بر درک احساسات، افکار و رفتار انسانی است. روانشناس برای کمک به مراجعین برای دستیابی به اهداف و بازیابی سلامت روان، از طیف وسیعی از روش‌ها و ابزارهای علمی استفاده می‌کند که از میان آن‌ها می‌توانیم به تست‌های روانشناسی اشاره کنیم. گاهی اوقات روانشناسان به عنوان بخشی از یک تیم درمانی در محیط‌هایی مانند بیمارستان فعالیت دارند و از دانش خود برای مشاوره بیماران استفاده می‌کنند. روانشناسان نمی‌توانند دارو تجویز کنند؛ اما ارزیابی و تشخیص مختصری را ارائه داده و در صورت نیاز بیمار را به یک روانپزشک ارجاع می‌دهند.

تفاوت کار روانشناس با روانپزشک و روانکاو

روانشناسان رویکردهای مختلفی دارند و هر کدام از آن‌ها در حوزه‌های تخصصی گوناگونی فعالیت می‌کنند. روانشناسان بالینی افرادی هستند که مستقیما در کمک به درک مسائل مربوط به سلامت روان دخیلند و به صورت منظم با روانپزشکان و سایر متخصصان در ارتباط هستند و ارزیابی‌های خود را به آن‌ها ارائه می‌دهند.

روانشناسان بالینی بینش عمیق‌تری نسبت به جنبه‌های کمتر ملموس ذهن، درک احساسات، افکار و انگیزه‌های مراجعه‌کننده دارند. گاهی اوقات ممکن است یک مشکل، علتی ریشه‌ای داشته باشد که به یک رویداد آسیب‌زا در گذشته مرتبط است؛ دارو می‌تواند این مشکل را بپوشاند، اما روانشناس می‌داند که تنها راه خلاصی دائمی از این مشکل به‌خصوص، مقابله واقعی با آن است. به این ترتیب روانشناسان می‌توانند در طی جلسات مشاوره، بیمار را به رویایی با ریشه مشکلات سوق دهند.

روانکاوی چیست؟

روانکاوی یک نظریه درمانی و روانشناختی است که برای درمان اختلالات روانی و عاطفی به کار می‌رود. این کار با بررسی افکار خودآگاه و ناخودآگاه در زمان گذشته و حال مراجعین انجام می‌شود. روانکاو برای درمان تکنیک‌های مختلفی را استفاده می‌کند که عبارتند از:

• تداعی آزاد
• تعبیر خواب
• هیپنوتیزم

بسیاری بر این باورند که گرچه هر روانکاوی می‌تواند روانشناس باشد، اما هر روانشناسی نمی‌تواند روانکاو باشد. مجله روانشناسی امروز (Psychology Today) گزارش می‌دهد که روانکاوی زمانی کاربرد دارد که بیماران به روانشناسی سنتی و درمان‌های پزشکی پاسخ نمی‌دهند.

تفاوت روانکاو با روانپزشک و روانشناس چیست؟

روانکاو نیز مانند روانشناس، دارو تجویز نمی‌کند. روانشناسان به طور کلی به مراجعه‌کننده گوش می‌دهند و اجازه می‌دهند که در مورد مسائلی که او را آزار می‌دهد صحبت کند. آن‌ها به مراجعه‌کننده کمک می‌کنند که بفهمد چرا چنین احساسی دارد و چگونه می‌تواند طرز فکر خود را تغییر دهد. اما روانکاوان، به دنبال تئوری‌هایی که توسط زیگموند فروید ارائه شده است، بر این باورند که مسائل ذهنی و عاطفی افراد در بزرگسالی، از دوران کودکی آن‌ها نشات می‌گیرد.

روانکاوان مراجعه‌کننده را وادار می‌کنند که برای یافتن منبع مشکلات فعلی، در حافظه ناخودآگاه خود جستجو کند. با توجه به مشکلات زندگی امروزی، مردم در تمام دنیا بیش از هر زمان دیگری به دنبال کمک روانشناسان، روانکاوان و روانپزشکان هستند. درمان زودهنگام اغلب می‌تواند از بروز مشکلات جدی در سلامت روان جلوگیری کند.

رویکردهای درمانی متفاوت روانشناس، روانپزشک و روانکاو

روانپزشکان می‌توانند طیف وسیعی از درمان‌ها را با توجه به علائم بیمار و مشکلات او ارائه دهند. از میان آن‌ها می‌توانیم به تجویز دارو و درمان‌های تحریک مغز مانند الکتروشوک درمانی (ECT) اشاره کنیم.

روانشناسان بر ارائه درمان‌های روانشناختی تمرکز می‌کنند و طی جلسات مشاوره با رویکردهای مختلفی بیمار را به سمت بهبودی سوق می‌دهند. از طرفی روانپزشکان تمایل دارند افرادی را درمان کنند که شرایط بیولوژیکی و روانی پیچیده‌ای دارند که از میان آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• افسردگی حاد
• روان‌گسیختگی
• اختلال دوقطبی

فردی که اقدام به خودکشی کرده یا افکار خودکشی دارد نیز معمولا توسط روانپزشک معاینه می‌شود. روانشناسان و روانکاوان بیشتر افرادی را معاینه می‌کنند که می‌توان به طور موثر با درمان‌های روان‌شناختی به آن‌ها کمک کرد. برای مثال افرادی که مشکلات رفتاری، مشکلات یادگیری، افسردگی و اضطراب دارند. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، فقط روانپزشکان می‌توانند دارو تجویز کنند و به همین دلیل برای درمان اختلالات جدی روانی، بهترین گزینه هستند.

به کدام یک مراجعه کنیم؟

هیچ انتخاب بهتری بین روانشناس، روانپزشک و روانکاو وجود ندارد. با این حال، کسب آگاهی درباره وضعیت خود از طریق روان‌درمانی ضروری است. همه چیز به متغیرهای زیادی بستگی دارد که از میان آن‌ها می‌توانیم به نوع مسئله‌ای که فرد با آن درگیر است، سابقه خانوادگی، تجربیات گذشته، مصرف دارو و ترجیحات شخصی اشاره کنیم.

صادق بودن در جلسات مشاوره با روانپزشک، روانشناس و روانکاو اهمیت زیادی دارد، زیرا آن‌ها با دانستن مشکلات شما می‌توانند بهترین روش درمان را ارائه دهند. می‌توانید با مشاوره آنلاین با مشاوران مجرب در اپلیکیشن اسنپ‌دکتر و کمی تحقیق، تشخیص دهید که کدام یک برای شما بهترین انتخاب است. اگر مطمئن نیستید که باید به روانپزشک مراجعه کنید یا روانشناس، با پزشک عمومی صحبت کنید. او می‌تواند درباره اینکه کدام یک برای شما مناسب است، راهنمایی‌تان کند. همانطور که گفتیم، اینکه کدام پزشک برایتان مناسب است، به موقعیتی که در آن قرار دارید و نوع درمان مورد نیاز بستگی دارد. برخی از افراد ممکن است به روانشناس و روانپزشک در کنار یکدیگر احتیاج داشته باشند.

سخن پایانی

سلامت روان به اندازه سلامت جسم اهمیت دارد و باید زنگ خطرهای آن را بشنویم. مراجعه به روانپزشک، روانشناس و روانکاو می‌تواند ما را به مسیر درستی هدایت کند. بین مراجعه به هر کدام از این سه مورد تردید نداشته باشید. هدف هر سه یکی است اما رویکردهای مختلفی دارند. با این حال اگر علائم اختلالات روانی شدید مانند افسردگی حاد یا اختلال دوقطبی را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است به یک روانپزشک مراجعه کنید تا با تجویز دارو مشکلات شما را به نحو خوبی مدیریت کند. در کنار آن بهتر است درمان‌های روان‌شناختی را با مراجعه به روانشناس یا روانکاو ادامه دهید.

ویزیت آنلاین امروزه امکان خوبی را فراهم کرده است که همه بتوانند بدون مراجعه به مطب پزشک، برای رفع مشکلات سلامت روان خود اقدام کنند. با نصب سوپر اپلیکیشن اسنپ و مراجعه به اسنپ‌‌دکتر می‌توانید با متخصصین مجرب حوزه سلامت روان در ارتباط باشید و روند درمان را به صورت جدی دنبال کنید.