نیازهای روانی سالمندان
نگهداری از سالمندان کاری سخت و چالش برانگیز است. مراقبت از یک سالمند نیاز به تخصص و آگاهی‌های لازم در این رابطه دارد. باید توجه داشت که در کنار نیازهای جسمی و مالی، نیازهای روانی سالمندان هم از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
شاید بتوان گفت نیازهایی روانی سالمندان حتی از نیازهای جسمی او هم مهم‌تر است. یک پرستار زمانی می‌تواندن از یک سالمند به خوبی مراقبت کند که او را درک کرده باشد. اگر روندی غیر از درک کردن یک سالمند برای پرستاری از او در نظر گرفته شود دیر یا زود نتیجه خوبی نخواهد داشت.
سالخوردگی و آخرین مرحله زندگی
در اولین قدم برای پرستاری از یک سالمند باید نیازهای روانی او مد نظر گرفته شود. فقط زمانی می‌توان از یک سالمند به خوبی مراقبت کرد که او تمایل به تحت حمایت بودن شما یا پرستارش را داشته باشد. همین موضوع باعث می‌شود درک کردن نیازهای روانی سالمند یکی از مهمترین جنبه‌های پرستاری از او باشد. ما در این مقاله سعی داریم نیازهای روانی سالمندان را بررسی کرده و آنها را به طور کامل تشریح کنیم.
انسان از زمان تولد تا لحظه مرگ مراحل زیادی را طی می‌کند. اما مهمترین مراحل شامل کودکی و پیری او می‌شوند. دلیل اهمیت این دو دوره زندگی را می‌توان نیاز به مراقب و حمایت از طرف دیگران دانست. در این دو دوره تمامی انسان‌ها نیاز دارند تحت حمایت و سرپرستی افرادی دیگر باشند. این نیاز در کودکی به یک شکل بوده ولی در زمان پیری نسبت به توان شخص متغیر است.
یکی دیگر از مهمترین عواملی که این دو دوره سنی را از دیگر دوره‌ها جدا می‌کند، رقیق بودن احساس افراد است و در این دو دوره سنی حساسیت به تمامی موارد بسیار زیاد است و می‌تواند منجر به آزردگی خاطر یا حتی افسردگی شخص شود.
سالخوردگی به چه معناست؟
مالکوم موریس، سالمندان را به عنوان بخشی خاص دسته‌بندی کرده است. این دسته‌بندی شامل افراد نیازمند به کمک می‌شود. این نیازها اغلب به شکل اقتصادی یا اجتماعی هستند. به نظر مالکوم پیری معمولاً به دوره‌ای گفته می‌شود که در میان بازنشستگی و مرگ قرار دارد. این دوران می‌تواند برای فرد با فراز و نشیب‌های زیادی همراه باشد. در فرهنگ لغت آکسفورد سالخوردگی به معنی قسمت دوم زندگی است. تفسیر دیگری هم در مورد پیری وجود دارد که به نظر نویسنده پیری در اصل حالتی روانی است. او عقیده دارد نشانه‌های جسمی در قدم بعدی حائز اهمیت هستند. به نظر این محقق تصور روانی فرد در زمان سالمندی، بیشتر از کاهش توان بر روی فرد اثر می‌گذارد.
نیازهای مهم افراد مسن
اگر بخواهیم نیازهای اصلی یک فرد سالمند را به دو دسته اصلی تقسیم کنیم. این دو دسته عبارت اند از:
- نیازهای فیزیولوژیکی
- نیازهای روانشناختی
نیازهای فیزیولوژیکی معمولاً به نیازهای مادی شخص از جمله مواد غذایی، لباس، مسکن مناسب و راحت، خواب آرام، شرایط بهداشتی، منابع اقتصادی کافی، اوقات فراغت سالم و سرگرم کنند و خدمات حمل و نقل مناسب گفته می‌شود. در نیازهای روانشناختی یک سالمند دیگر موارد مالی و امکان‌های رفاهی مد نظر نیست بلکه بیشتر تمرکز ما بر روی ارضای نیازهای روحی و روانی سالمند معطوف می‌شوند. این نیازها شامل آزادی نسبی از تنش‌های آزاردهنده، عشق، احترام، محبت و همدردی هستند. دقت داشته باشید این شکل از نیازها می‌توانند بسیار گسترده باشند و ما در این بخش تنها به موارد اصلی اشاره کردیم.
بهترین توصیه برای افراد مسن توانمند را می‌توان شغل‌های پاره وقت در نظر گرفت. کارهای پاره‌وقت و ساده می‌توانند تا حد زیادی شخص را درگیر تلاش‌های مثبت کنند. در صورتی که برای افراد سالمند چنین شرایطی فراهم نباشد بهتر است اطرافیان او فرد سالمند را به پیاده‌روی و فعالیت‌های اجتماعی ترغیب کنند. موارد گفته شده در حفظ سلامت روانی و جسمی سالمندان از اهمیت زیادی برخوردار است.
طبقه‌بندی مراقبت‌های فیزیولوژیک
تغذیه
یکی از مهمترین اصول مراقبت از سالمندان کنترل تغذیه آن‌هاست. رژیم غذایی یک فرد سالمند در روند سلامتی او بسیار اثرگذار است. بهتر است افراد در زمان سالمندی از غذاهای سبک، ولی مغذی استفاده کنند. وعدۀ غذایی این افراد نباید سنگین و پرکالری باشد بلکه رژیم غذایی آنها باید به شکلی مناسب با وزن و شرایط جسمانی آنها ترتیب داده شود. بهترین روش خوردن غذا به مقدار کم ولی وعده‌های بیشتر است.
این کار روند هضم غذا را برای آنها تا حد زیادی تعدیل می‌کند. غذای این افراد نباید دارای چربی و کربوهیدرات زیادی باشد. بهتر است از این دسته غذاها پرهیز کنند و به جای این موارد از غذاهای دارای ویتامین و پروتئین استفاده کنند. قبل از سرو غذا حتماً باید تغذیه مورد نظر را به خوبی بپزید و آن را گرم نگه دارید.
بهترین رژیم غذایی
بهترین عناصر غذایی برای افراد مسن عبارت اند از:
- شیر
- کشک
- پنیر
- تخم مرغ
- سبزیجات و میوه‌ها
- حبوبات پخته شده و مواد دارای کلسیم است.
در کنار خوراک مناسب می‌توان بهنیازهایی دیگری هم از نظر فیزیولوژیکی اشاره کرد. مانند:
- پوشاک
- مسکن
- جای خواب
- تمکن مالی
- بهداشت
بعد از موارد گفته شده همان طور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم باید به نیازهای روانشناختی افراد سالمند هم توجهی خاص داشته باشیم. برای داشتن یک روحیه مناسب در ابتدای کار نیازهای جسمی و فیزیولوژکی اهمیت زیادی دارند و زیر بنای نیازهای روانی را تشکیل می‌دهند.
آرامش و امنیت
این نیازها می‌توانند آرامش و امنیت خاطر نسل پیشین ما را فراهم کنند. افراد در سنین بالا بسیار آسیب‌پذیر هستند. این افراد معمولاً در این دوره از زندگی تجربه‌های ناخوشایندی را پشت سر می‌گذارند. از دست دادن همسر، رفتن فرزندان، عدم توانایی در انجام کارهای شخصی و بسیاری موارد دیگر احساس آنها را نسبت به خودشان دچار دگرگونی می‌کند. این پیش آمدها برای افراد سالمند حاوی پیام‌های ناخوشایندی است.
افراد سالمند شرایط خود را بسیار ناپایدار و غیرثابت تصور می‌کنند. در چنین شرایطی بهتر است افراد خانواده یا پرستار شخص سالمند با او سازگاری بیشتری پیدا کند. به یاد داشته باشید افراد سالمند در این سنین نمی‌توانند با محیط پیرامون خود تعاملی معمول داشته باشند به همین دلیل بهتر است شما به نیازهای آن‌های بیشتر از پیش رسیدگی کنید.
توجه به نیازها و شکایت‌های سالمندان
یکی از ملزومات نگهداری از افراد سالمند شنیدن حرف‌های آنها است. باید هر روز بخشی از زمان خود را صرف گفتگو با این اشخاص کنید. این کار به میزان زیادی می‌تواند تعامل بین شما و سالمند را افزایش داده و برای آنها آسودگی خاطری نسبی فراهم کند. در جریان گفتگو با افراد سالمند آنها را به تمسخر نگیرید. بهتر است صبحت‌های این اشخاص را با احترام گوش کرده و به آنها اهمیت بدهید. سعی کنید در جمع احترام بیشتری به آنها بگذارید. این کار باعث بهبود عزت نفس آنها می‌شود. احساس نیاز به احترام یکی از اساسی ترین نیازهای روانی افراد سالمند به شمار می‌رود.
نیاز به ارتباطات شخصی
افراد مسن به شدت تشنه ارتباط با خانواده و دوستان خود هستند. این دسته از افراد در کنار تمایل به معاشرت با خانواده و دوستان علاقه زیادی به هم فکری با جامعه هم سن و سال خود دارند. این شکل از ارتباط‌ها می‌تواند تا حد زیادی از مبتلا شدن فرد به افسردگی جلوگیری کند. همچنین دیدار با دوستان و خانواده می‌تواند به ثبات خلقی فرد سالمند هم کمک بسزایی کند. در دنیای امروز با پیشرفت علم و تکنولوژی دیگر بسیاری از محدودیت‌های روابط برطرف شده و شما می‌تواند در هر زمان با نزدیکان سالمند خود دیداری تصویری یا حضوری داشته باشید. این کار در حفظ روحیه و عزت نفس سالمندان بسیار اثرگذار است.
اقدام برای داشتن یک پرستار
یکی از راهکارهای بسیار مناسب برای تنها نماندن یک سالمند انتخاب یک پرستار مناسب و متخصص است. در نظر گرفتن یک پرستار می‌تواند تا حد زیادی استرس‌های یک فرد مسن را بهبود ببخشد. این کار می‌تواند تا حد زیادی مراقبت از سالمند شما را افزایش دهد. یک پرستار خوب می‌تواند علتی مناسب برای مبتلا نشدن شخص مسن به افسردگی هم قلمداد شود.
ایجاد اهداف قابل دسترس
یکی از مهمترین عواملی که به زندگی هر فردی معنا میبخشد هدف است. هدف بخش جدایی‌ناپذیر امیدواری و سرزندگی اشخاص در زندگی تلقی می‌شود. یکی از بهترین توصیه‌ها برای افراد سالمند تشویق آنها به داشتن اهداف کوتاه مدت و معنا‌دار است. این اهداف می‌توانند روح تازه‌ای به جسم خسته افراد مسن بخشیده و زندگی آنها را دارای مفاهیمی جدید کنند.
تحریک‌پذیری ذهنی
سن و سال پیری باعث می‌شود فرد از نظر مغزی و احساسی زودتر نسبت به عوامل بیرونی یا درونی واکنش نشان دهد. افراد معمولاً در سالخوردگی دچار نوعی کاهش درکی و شناختی از موارد گوناگون می‌شوند. این کاهش شناخت اثرگذاری مستقیمی بر روی رفتار این سالمندان دارد. توصیه بسیاری از متخصص‌های مغز و اعصاب برای کاهش این زوال مغز به تکاپو انداختن ذهن است. بهترین روش‌ها برای به چالش کشیدن ذهن یک فرد سالمند می‌توانند به شرح زیر باشند.
- پیدا کردن الگوهای جدید یادگیری
- بازی با کلمه‌ها و انواع تمرین‌هایی که باعث شوند ذهن سالمند به صورت کوتاه مدت درگیر شود.
- درست کردن دفترچه خاطرات و آلبوم‌های عکس از گذشته
سعی کنید از سالمند بخواهید خاطره‌های گذشته خود را با شما مرور کند. این دسته کارها موجب می‌شود سرعت کاهش کارایی مغز این سالمندان به میزان چشمگیری افزایش پیدا کند.
در نظر گرفت خطرات احتمالی
بسیاری از سالمندان استرس زیادی را به دلیل کاهش توانایی در سنین بالا تجربه می‌کنند. آنها ممکن است حتی از شلوغ بودن خانه هم آشفته شوند. این موضوع ممکن است در ظاهر ساده و بی‌اهمیت باشد. اما از دید یک سالمند این چنین نیست. شخص مسن شاید به دلیل تاری دید یا عدم توانایی در راه رفتن استاندارد در چنین خانه‌ای احتمال زمین خوردن داشته باشد. یا از منظر دیگر ممکن است یک فرد سالمند در چنین خانه‌ای احساس ترس یا افسردگی کند.
همان طور که می‌بینید یک فرد مسن به دلیل کاهش توانایی‌های شخصی خود دچار ترس‌های غیرمعمول‌تری‌ست. هر کدام از موارد گفته شده می‌تواند برای او به عنوان چالشی جدی در نظر گرفته شوند. امن نگه داشتن شرایط خانه و در دسترس بودن امکان‌های کمکی می‌تواند تا حد زیادی به آسودگی خاطر سالمندان کمک کند.
شنیدن احساس‌های واقعی افراد سالمند
شما باید زمان خاصی در روز را برای شنیدن حرف‌های سالمند خود در نظر بگیرید. این گفتگوها در مورد احساس‌ها و عواطف آنها است. گاهی باید به درد و دل‌های این افراد گوش دهید و کمی به آنها دلداری بدهید. این کار می‌تواند تا حد زیادی از مبتلا شدن آنها به افسردگی و دیگر اختلال‌های رفتاری جلوگیری کند. بهتر است هر از چند گاهی شما هم با سالمند خود درد و دل کنید. این کار باعث می‌شود او به شما اعتماد بیشتری داشته باشد و احساس‌های خود را با شما راحت تر در میان بگذارد.
همان طور که در این مقاله اشاره شد رفع نیازهای سالمندان یکی از مهم ترین وظایف نسل‌های جدید است. این روند شکلی دوره‌ای داشته و برای هر یک ما در آینده رخ خواهد داد. بهتر است نیازهای افراد سالمند نزدیک به خود را مهم تلقی کرده و به آنها رسیدگی کنید. به حر حال روزی آنها در موقعیت فعلی شما بوده و سرپرستی شما را به عهده داشته‌اند.
