چرا برخی زنان دچار تهوع بارداری می‌شوند؟

بارداری یکی از پراسترس‌ترین و درعین‌حال شیرین‌ترین تجربه‌هایی است که یک زن می‌تواند داشته باشد. تغییرات جسمی و عاطفی مادر، نگرانی از سلامت جنین، دردهای گاه‌وبی‌گاه و … بارداری را به حساس‌ترین دوره‌ی زندگی یک زن تبدیل می‌کند. اما بارداری علاوه بر تمام فرازونشیب‌هایش، یک مهمان ناخوانده‌ دیگر هم دارد: حالت تهوع و استفراغ. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر به دلایل حالت تهوع در دوران بارداری و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم.

 تقریبا ۷۰ درصد از زنان در اوایل دوره‌ بارداری دچار حالت تهوع می‌شوند و حدود ۵۰ درصد واقعا استفراغ می‌کنند. اما باید بدانید که می‌توانید با انجام توصیه‌هایی مثل خوردن غذای مناسب، استراحت کافی و همچنین انجام ورزش‌ها و حرکات ملایم این احساس را مدیریت کنید. 

چرا برخی زنان در دوران بارداری دچار حالت تهوع می‌شوند؟ 

 این حالت به علت افزایش هورمون‌های بارداری ایجاد می‌شود و معمولا صبح‌ها شدیدتر است. ولی ممکن است در طول روز ادامه یابد. اکثر زنان از اوایل هفته‌ ششم بارداری، کم‌وبیش دچار حالت تهوع می‌شوند اما این وضعیت در برخی از زنان آن‌قدر شدید است که به‌معنای‌ واقعی آنها را از کار و زندگی می‌اندازد. 

چه ماه‌هایی از بارداری احتمال تجربه حالت تهوع بیشتر است؟

برخی از زنان فقط حالت تهوع دارند، اما برخی از آنها حالت تهوع و استفراغ را با هم تجربه می‌کنند. این مشکل معمولاً حدود هفته ششم بارداری آغاز می‌شود.

 بعضی ممکن است از هفته چهارم نیز این مشکل را داشته باشند و در ماه‌های بعدی علائم شدیدتر شود. برخی زنان از هفته دهم ممکن است کمی بهتر شوند، اما برخی نیز ممکن است تا پایان هفته ۱۵ این علامت را داشته باشند.

 تهوع ممکن است در طول بارداری قطع شود و سپس دوباره ادامه پیدا کند. درصد کمی از زنان نیز این علائم را تا زمان زایمان با خود دارند. این حالت با وجود رایج بودن و اینکه معمولا چند ماه بیشتر ادامه ندارد ولی آزاردهنده است و شما حتی در حالت تهوع خفیف، ممکن است اذیت شوید و این حمله‌های نامنظم تهوع و استفراغ می‌تواند شما را کلافه کند؛ پس بهتر است با پزشک خود درباره راه‌های رفع آن صحبت کنید. در این مطلب می‌خواهیم شما را با چند روش برای تسکین تهوع بارداری آشنا کنیم.

علائم تهوع بارداری 

می‌توان مشخصات تهوع بارداری را به چند مورد خلاصه کرد:

• حالت تهوع همراه استفراغ در سه ماهه اول بارداری.
• حالت تهوعی که در صبح ظاهر می‌شود اما می‌تواند در هر زمانی از روز دوباره ظاهر شود یا در تمام روز ادامه یابد.
• احساس تهوع و حال بهم خوردگی از بوییدن برخی غذاها و حتی عطرها.
• حالت تهوع بعد از غذا خوردن به خصوص غذاهای تند.
• تهوع یا استفراغ ناشی از گرما و ترشح شدید بزاق.

آیا حالت تهوع بارداری خطرناک است؟

تهوع خفیف و استفراغی که هر از گاهی به خصوص هنگام صبح به سراغ زن بارداری می‌آید، تا زمانی که بتواند غذا بخورد و مقدار کافی مایعات دریافت کند، تهدیدی برای سلامتی جنین نیست. از این گذشته، جنین در زمان سه ماهه اول آنقدر كوچك است كه به كالری چندانی نیاز ندارد. اگر مادر نتواند یك رژیم غذایی متعادل داشته باشد بد نیست كه مولتی ویتامین مصرف كند. عدم افزایش وزن مادر در سه ماهه اول معمولاً اشکالی ندارد، البته تا زمانی که این امر ناشی از غذا نخوردن او نباشد و مایعات به اندازه کافی مصرف شود. اشتهای مادر پس از گذشت این زمان بازگشته و وزنش افزایش خواهد یافت.

چه عواملی حالت تهوع در دوران بارداری را تشدید می‌کند؟ 

حالت تهوع بارداری میان زنان بارداری کاملا متفاوت است. مثلا، برخی از زنان در بارداری‌های اول خود حالت تهوع شدیدی را تجربه می‌کنند، اما در بارداری‌های آینده ممکن است بسیار خفیف باشد. سایر مواردی که ممکن است منجر به بروز حالت تهوع بارداری شوند به شرح زیر است:

• ژنتیک

طبق گفته دکتر مارجوری گرینفیلد متخصص مامایی وراث می‌تواند احتمال بروز این حالت را در زنان افزایش دهد. زنانی که مادر یا خواهرشان در این دوران تهوع و استفراغ بارداری را تجربه کرده‌اند، احتمال آنکه آنها نیز دچار تهوع بارداری شوند وجود دارد. البته این حالت برای تمامی زنان باردار (حداقل یکبار) پیش آمده است. 

• آب و هوای گرم

دکتر گرینفیلد اضافه می‌کند گرما ممکن است باعث افزایش احساس حالت تهوع بارداری در برخی زنان شود اما این مورد نیز مانند سایر مشکلات و عوارض در تمامی زنان باردار متفاوت است و برخی از زنان ممکن است هیچگونه حالت تهوعی را تجربه نکنند.

• استرس یا تنش

استرس و فشار عاطفی می‌تواند ناراحتی دستگاه گوارش را تحریک کند. بنابراین تعجب آور نیست که حالت تهوع بارداری به ویژه زمانی که تحت فشار قرار می‌گیرید، بدتر شود. این بدان معنی نیست که اگر حالت تهوع را در ذهن خود داشته باشید نیز ممکن است بروز دهد. بلکه فشار و استرس تمامی بدن را در بر می‌گیرد و همین امر باعث تشدید حالت تهوع بارداری می‌شود.

• خستگی

خستگی جسمی یا روحی می‌تواند حالت تهوع بارداری را تحریک کند.

تاثیر حالت تهوع بر سلامت جنین

حالت تهوع خفیف تا متوسط و استفراغ وقت و بی‌وقت ناشی از بیماری صبحگاهی، تهدیدی برای سلامت کودک شما نیست. اگر حالت تهوع باعث بی‌اشتهایی شما شده و در سه ماهه اول وزنی اضافه نکرد‌ه‌اید، درصورتی‌که کمبود آب نداشته باشید و به قدر کافی غذا بخورید، مشکلی وجود نخواهد داشت. اگر تهوع مانع از غذا خوردن مناسب شما شده، با مصرف ویتامین از رسیدن مواد غذایی مورد نیاز بارداری مطمئن شوید. مطالعات نشان داده که استفراغ‌های شدید و طولانی با احتمال زایمان زودرس و کمبود وزن نوزاد ارتباط دارد.

 اگرچه برخی از مطالعات نشان داده‌اند زنانی که دچار سقط جنین می‌شوند، کمتر از سایرین حالت تهوع دارند اما زنان زیادی نیز در سه ماهه اول هیچ تهوعی نداشته و یک بارداری و زایمان خوب را طی کرده‌اند. در موارد سقط جنین به خاطر رشد نکردن کافی جنین، میزان هورمون‌های بارداری کمتر است و در نتیجه تهوع کمتری نیز احساس می‌شود، اما جای نگرانی نیست، زیرا پزشک همواره رشد جنین را کنترل می‌کند و برای بررسی رشد او نیازی به کنترل حالت تهوع خود ندارید.

در چه صورتی باید به پزشک مراجعه کرد؟ 

در صورت عدم درمان، این وضعیت در نهایت ممکن است به جنین آسیب برساند. در صورت تجربه فوری این علائم باید فورا با پزشک تماس گرفته شود:

• کاهش ناگهانی وزن
• تب
• تکرر ادرار
• تیرگی ادرار
• سبکی سر یا سرگیجه
• ضربان قلب بالا
• حالت تهوع شدید در سه ماهه دوم
• وجود خون در استفراغ
• سردردهای مکرر
• درد شکم
• لکه بینی یا خونریزی

جلوگیری از حالت تهوع بارداری

انجام مراحل زیر می‌تواند به شما برای به حداقل رساندن حالت تهوع بارداری کمک کند:

• نوشیدن مقدار زیادی آب (همچنین قبل و بعد از غذا آب بنوشید)
• برای از بین بردن رایحه‌هایی که باعث حالت تهوع می‌شوند، باید از تهویه در خانه و فضای کار استفاده کرد.
• پرهیز از مصرف غذاهای پرادویه
• مصرف وعده‌های غذایی کوچک
• مصرف ویتامین
• دوری از دود سیگار
• جلوگیری از استعمال دخانیات

آیا استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی خطرناک است؟ 

توجه داشته باشید که مصرف هرگونه دارو در زمان حاملگی حتماً باید با نظر پزشک صورت گیرد. بنابراین از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید. اگر زن باردار نتواند هیچ چیزی (حتی مایعات) را در معده برای 24 ساعت نگه دارد، ممکن است به استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی مبتلا شده باشد که درمان آن چندان ساده نیست. این عارضه هر چه سریعتر تشخیص داده شده و درمان شود احتمال بهبود آن بیشتر است. در این موارد بلافاصله به بیمار مایعات سرم داده می‌شود تا آب از دست رفته بدن جبران شود. سپس برای کنترل و اطمینان از عدم وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر که سبب تهوع و استفراغ می‌شوند، آزمایشاتی انجام می‌شود. بسته به مورد، بیمار ممکن است چند روز بستری شود تا راحت بتوان وی را از راه وریدی تغذیه کرد. بسیاری از زنان با گرفتن مایع وریدی و جبران مایعات از دست رفته حالشان بهتر شده و می‌توان تهوع و استفراغ را در آنها با داروهای ضد تهوع کنترل کرد. در بعضی موارد نادر، تهوع و استفراغ ادامه یافته و بیمار مجبور است هر چند وقت یک بار در بیمارستان یا منزل از سرم استفاده کند. این عارضه در صورت عدم درمان می‌تواند، منجر به از دست رفتن مزمن آب بدن، کاهش وزن، سوء تغذیه و عوارض دیگر برای مادر و کودک شود.

در نهایت … 

باید بدانید که همه انسان‌ها بدن‌ها و زیست متفاوتی دارند و نمی‌توان تمام درمان‌ها و علائم را به همه تعمیم داد. همانطور که گفتیم ممکن است برخی افراد آن را تجربه کنند و برخی نه! پس فرقی نمی‌کند که تهوع بارداری چند بار اتفاق بیفتد، بالا آوردن در جمع چیزی نیست که هرگز بتوانید به آن عادت کنید. اما برای آنکه این وضعیت دشوار را قابل‌تحمل کنید، بدون برداشتن یک‌سری وسایل ضروری از خانه خارج نشوید.

گرینفیلد توصیه می‌کند یک بلوز تمیز، یک مسواک، خمیردندان یا بطری دهانشویه همراه خودتان بردارید تا بتوانید بعد از بالا آوردن از آنها استفاده کرده و احساس تازگی و تمیزی کنید. به‌همراه داشتن قرص‌های خوشبوکننده‌ی دهان نیز یک حرکت هوشمندانه است. همچنین ایده‌ خوبی است که یک کیسه‌ پلاستیکی (برای استفراغ) داشته باشید تا در زمان‌‌هایی که نمی‌توانید جلوی استفراغ‌تان را تا رسیدن به دستشویی بگیرید، از آن استفاده کنید. داشتن میان‌وعده‌هایی مانند چوب شور نیز می‌تواند در اوقاتی که معده‌تان خالی یا ناراحت است، به شما کمک کند.