علائم زخم معده و روش‌های درمان آن
زخم معده یکی از بیماری‌های گوارشی است و زمانی ایجاد می‌شود که شیره‌های گوارشی، پوشش داخلی دستگاه گوارش را بین ببرند. این زخم می‌تواند در پوشش داخلی معده، دوازدهه (اثنی عشر) یا قسمت داخلی مری ایجاد شود. علائم این بیماری ممکن است شامل دردهای شبه سوء هاضمه، حالت تهوع و کاهش وزن باشد.
محققان تخمین می‌زنند که در سطح جهانی، در سال ۲۰۱۹ حدود ۸.۰۹ درصد افراد حداقل یک بار به بیماری زخم معده مبتلا شده‌اند که این آمار نشان‌دهنده افزایش ۲۵ درصدی این بیماری نسبت به سال ۱۹۹۰ است. طبق همین مطالعات، گزارشی منتشر شده است که نشان می‌دهد تعداد افراد مبتلا به این بیماری در نیمه اول قرن بیستم کاهش و بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ دوباره افزایش یافته است.
زخم معده می‌تواند چندین ناحیه از دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین اسم‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد:
- زخم در معده
- زخم اثنی عشر در دوازدهه (قسمت اول روده کوچک)
عفونت باکتری هیلکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) و استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی از دلایل بالقوه ایجاد زخم معده است. در این مطلب به بررسی زخم‌های گوارشی، علائم، علل، نحوه تشخیص و درمان آنها می‌پردازیم.
علائم زخم معده
زخم معده ممکن است علائم قابل‌توجهی نداشته باشد یا باعث ایجاد درد یا ناراحتی خفیف شود، اما برخی از افراد ممکن است که درد مبهم و سوزش معده را تجربه کنند. علائم دیگر این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در بلع غذا
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس نفخ یا سنگینی معده
- مدفوع سیاه و چسبناک همراه با خونریزی
در برخی از موارد زخم معده می‌تواند باعث علائم و نشانه‌های شدید و خونریزی شود. علائم خونریزی معده عبارت است از:
- مدفوع سیاه و قیری یا مدفوع با خون قرمز تیره
- حالت تهوع و استفراغ که مداوم و شدید است.
بروز این علائم نشان‌دهنده فوریت پزشکی است و بیمار باید سریعا به پزشک مراجعه کند.
دلایل ایجاد زخم معده چیست؟
زخم معده به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود اما همانطور که اشاره کردیم مهم‌ترین عوامل ایجاد آن باکتری هیلکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) و استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپرین است.
هیلکوباکتر پیلوری چگونه باعث ایجاد زخم معده می‌شود؟
اگرچه این باکتری در بدن بسیاری از افراد به طور طبیعی وجود دارد، اما هنوز مشخص نشده است که این باکتری چرا فقط در برخی از افراد باعث ایجاد زخم می‌شود. هیلکوباکتر پیلوری از طریق غذا و آب، منتقل و پخش می‌شود. این باکتری‌ها در مخاط پوشاننده معده و اثنی عشر زندگی و اوره آز (نوعی باکتری آنزیمی) تولید می‌کنند، این آنزیم با کاهش اسیدیته، اسید معده را خنثی می‌کند. برای جبران این مسئله، معده اسید بیشتری تولید می‌کند و این باعث تحریک مخاط معده می‌شود. این باکتری همچنین سیستم دفاعی معده را ضعیف می‌کند و باعث التهاب می‌شود. بیماران مبتلا به زخم معده ناشی از این باکتری، برای حذف باکتری‌ها از معده و جلوگیری از بازگشت آنها باید از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنند.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی چطور باعث ایجاد زخم معده می‌شوند؟
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) نوعی از داروها هستند که اغلب برای سردرد، کاهش تب و التهاب، درد پریود و سایر دردها استفاده می‌شوند. بسیاری از داروهای شامل NSAID بدون نسخه پزشک در دسترس هستند. این داروها توانایی معده را برای ساختن لایه محافظ مخاطی کاهش می‌دهند و این باعث می‌شود اسید معده آسیب بیشتری وارد کند. این داروها همچنین می‌توانند بر جریان خون به معده تاثیر بگذارند و توانایی بدن برای ترمیم سلول‌ها را کاهش دهند.
دلایل دیگر زخم معده عبارتند از:
- ژنتیک: بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده، بستگان نزدیکی دارند که مشکل مشابهی دارند و این می‌تواند نشان‌دهنده نقش عوامل ژنتیکی در این بیماری باشد.
- سیگار کشیدن: افرادی که به طور منظم سیگار می‌کشند در مقایسه با افراد غیر سیگاری ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به زخم معده باشند.
- مصرف الکل: نوشیدن الکل می‌تواند پوشش معده را تحریک کند و اسیدیته آن را افزایش دهد.
- استرس: مطالعات در مورد افزایش خطر ابتلا به زخم معده در اثر استرس نشان می‌دهد که استرس روانی ممکن است بروز زخم‌های گوارشی را به گونه‌ای افزایش دهد که با عوامل دیگری از جمله استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا عفونت هیلکوباکتر پیلوری قابل توضیح نباشد.
روش‌های درمان بیماری زخم معده
روش درمان زخم معده به علت ایجاد آن بستگی دارد. در اولین قدم باید عفونت هیلکوباکتر را از بین برد و مصرف داروهای ضدالتهابی را قطع کرد. در مرحله بعد باید داروهای لازم برای درمان زخم معده تجویز شود. پزشک باتوجه به علت بروز زخم معده ممکن است مسکن‌ها و داروهای مختلفی را تجویز کند. برخی از این داروها شامل این موارد می‌شوند:
- آنتی‌بیوتیک‌هایی که باعث توقف رشد هیلکوباکتر می‌شوند.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون که تولید اسید معده را متعادل می‌کند.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H2 که از تولید اسید اضافی جلوگیری می‌کنند.
- آنتی اسیدها یا آلژینات‌ها برای کاهش تولید اسید معده.
- داروهایی مانند بیسموت ساب‌سالیسیلات که از پوشش معده محافظت می‌کند.
معمولا درمان زخم معده با موفقیت انجام می‌شود اما در مواردی که علائم شدید باشد و پس از مصرف دارو بهبود حاصل نشود، پزشک برای بررسی بیشتر وضعیت معده ممکن است آندوسکوپی تجویز کند تا با عکسبرداری از معده، اطلاعات دقیق‌تری حاصل شود و درمان جدید آغاز شود.
