سرطان تخمدان، علائم و راههای درمان
سرطان تخمدان موضوع این مطلب از بلاگ پزشکی اسنپ‌دکتر است. تخمدان‌ها غدههای تولید مثل در زنان هستند که تخمک تولید می‌کنند. تخمدان‌ها همچنین هورمونهای زنانه‌ی استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند. سرطان تخمدان زمانی اتفاق می‌افتد که که سلول‌های غیرطبیعی تخمدان خارج از کنترل بدن شروع به تکثیر می‌کنند و تومور تشکیل می‌دهند.
در صورت درمان نشدن، تومور می‌تواند به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد. سرطان تخمدان علائم مشخصی دارد اما علائم اولیه آن مبهم است و به سرعت از بین میرود. 20 درصد از سرطان‌های تخمدان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند.
دلایل بروز سرطان تخمدان
هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز سرطان تخمدان می‌شوند. اگرچه پزشکان عواملی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. به طور کلی، سرطان از زمانی شروع می‌شود که سلول در (DNA) خود دچار جهش شود. جهش باعث می‌شود که سلولها به سرعت رشد کنند و تومور از سلول‌های غیر طبیعی ساخته شود. سلول‌های غیرطبیعی در صورت مرگ سلول‌های سالم به زندگی خود ادامه می‌دهند.
علائم اولیه سرطان تخمدان
به احتمال خیلی زیاد در صورت مشاهده علائم سرطان تخمدان، آن را با سایر بیماری‌ها اشتباه بگیرید. زیرا این علائم دائمی نیستند و به صورت موقتی در بدن شما دیده می‌شود. علائم اولیه شامل موارد زیر است:
- نفخ شکم
- فشار و درد در ناحیه شکم
- سیری غیرطبیعی بعد از خوردن غذا
- افزایش ادرار
علائم ثانویه سرطان تخمدان
سرطان تخمدان همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند علائم زیر را به دنبال داشته باشد:
- خستگی
- سوء هاضمه
- سوزش سردل
- یبوست
- کمردرد
- بی نظمی در دوران قاعدگی
- تجربه رابطه جنسی دردناک
- درماتومیوزیت (یک بیماری التهابی نادر که می‌تواند باعث بثورات پوستی، ضعف عضلانی و التهاب عضلات شود).
این علائم ممکن است به هر دلیلی در بدن مشاهده شود و لزوماً به دلیل این نوع نیستند. بسیاری از زنان در برخی مواقع برخی از این مشکلات را تجربه می‌کنند. این نوع علائم اغلب موقتی بوده و در بیشتر موارد با درمان‌های ساده و خانگی رفع می‌شوند. علائم در صورت بروز سرطان تخمدان ادامه خواهد یافت.
نشانههای نام برده شده معمولاً با رشد تومور شدیدتر می‌شوند. در این زمان، سرطان معمولاً به خارج از تخمدان گسترش یافته و درمان آن سخت‌تر از اوایل دوره بیماری خواهد بود. توجه کنید که سرطانها باید به موقع تشخیص داده شوند. به همین خاطر اگر علائم جدید و غیر عادی را تجربه کردید، به یک پزشک مراجعه کنید.
انواع سرطان تخمدان
تخمدان‌ها از سه نوع سلول مختلف تشکیل می‌شوند. هر سلول می‌تواند دلیل ایجاد تومورهای مختلف شود برای مثال:
- تومورهای اپیتلیال:
در لایه خارجی بافت تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. حدود 90 درصد سرطان‌های تخمدان از نوع تومورهای اپیتلیال هستند. - تومورهای استرومال:
در سلول‌های تولیدکننده هورمون رشد می‌کنند. هفت درصد از سرطان‌های تخمدان از نوع تومورهای استروما هستند. - تومورهای سلول‌های جوانه:
در سلول‌های تولیدکننده تخمک ایجاد می‌شوند. تومورهای سلول جوانه نادر هستند.
کیستهای تخمدان
بیشتر کیستهای تخمدان سرطانی نیستند. به این موارد کیست خوش خیم گفته می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید که تعداد بسیار کمی از کیستها احتمال دارد که سرطانی باشند. کیست تخمدان مجموعهای از مایع یا هواست که در تخمدان یا اطراف آن جمع می‌شود. بیشتر کیستهای تخمدان در زمان تخمک‌گذاری بانوان انجام می‌شوند تا خانمها یک چرخه قاعدگی طبیعی را تجربه کنند. این نوع از کیستها معمولاً فقط علائم خفیف مانند نفخ را ایجاد می‌کنند و بدون درمان خاصی از بین میروند.
کیست در دوران یائسگی
اگر تخمک‌گذاری نکنید و در دوران یائسگی (زنان بعد از یائسگی تخمک گذاری را متوقف می‌کنند) به سر میبرید، ایجاد کیستها بیشتر نگران کننده هستند. اگر بعد از یائسگی کیست تخمدان ایجاد شود، ممکن است پزشک بخواهد آزمایشات بیشتری انجام دهید تا علت کیست را بیابد. به خصوص اگر کیست ایجاد شده بزرگ باشد یا در طول چند ماه از بین نرود. اگر کیست به طور طبیعی برطرف نشود، پزشک ممکن است از روش جراحی برای درمان کیست استفاده کند.
عوامل ایجاد سرطان تخمدان
علت دقیق سرطان تخمدان مشخص نیست. با این حال، این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
- جهشهای ژنتیکی ژنهای مرتبط با سرطان تخمدان، مانند(BRCA1) یا (BRCA2)
- سابقه ابتلا به سرطان پستان، رحم یا روده بزرگ
- چاقی
- استفاده از داروهای خاص باروری
- هورمون‌درمانی
- سابقه بارداری
- آندومتریوز
سن بالا یکی دیگر از عوامل ایجاد این نوع سرطان است. بیشتر موارد ابتلا به سرطان تخمدان بعد از یائسگی مشاهده شده است. بدون داشتن هیچ یک از موارد گفته شده در بالا، امکان ابتلا به سرطان تخمدان نیز وجود دارد. به این نکته نیز توجه کنید که داشتن هر یک علتهای بالا لزوماً به معنای ابتلا به سرطان تخمدان نیست.
سرطان تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک معالج شما سرطان تخمدان را در مراحل اولیه تشخیص دهد درمان آن نیز به مراتب آسان‌تر خواهد بود. اما کم پیش می‌آید که در این دوران، سرطان تشخیص داده شود. چرا که تشخیص این نوع سرطان در روزهای اول امکان پذیر نیست. تخمدان‌ها در عمق رحم قرار دارند. بنابراین بعید است تومور را احساس کنید. هیچ غربالگری معمولی برای تشخیص سرطان تخمدان در دسترس نیست.
اگر شما در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان باشید، پزشک معالج معاینه‌ی لگن را تجویز میکند. انجام معاینه لگن می‌تواند به پزشک در تشخیص آشفتگی بدن کمک کند، اما تشخیص تومورهای کوچک تخمدان بسیار دشوار است. همزمان با رشد تومور به مثانه و راست روده فشار وارد می‌شود.
آزمایشهای مربوط به سرطان تخمدان
- سونوگرافی ترانس واژینال (TVUS):
نوعی آزمایش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی، تومورهای اندام‌های تولید مثل، از جمله تخمدان‌ها را تشخیص میدهد. با این حال، (TVUS) نمیتواند به پزشک در تعیین سرطانی بودن تومورها کمک کند. - آزمایش خون برای اندازه گیری سطح آنتی ژن سرطان (CA-125):
آزمایش (CA-125) برای تشخیص سرطان‌های اندام تولید مثل استفاده می‌شود. با این حال قاعدگی، فیبروم رحم و سرطان رحم نیز می‌توانند بر سطح (CA-125) در خون تأثیر بگذارند. - نمونه برداری:
نمونه برداری شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت تخمدان و تجزیه و تحلیل نمونه در زیر میکروسکوپ است.
طبقه بندی سرطان تخمدان بر اساس گسترش تومور
پزشک شما طبقه‌بندی را بر اساس میزان گسترش سرطان تعیین میکند. بر این اساس 4 تیپ سرطان تخمدان داریم که در ادامه هر یک را جداگانه توضیح میدهیم.
تیپ 1
تیپ یک خود سه نوع مختلف دارد:
- تیپ 1 (A): سرطان به یک تخمدان محدود است.
- تیپ 1 (B): سرطان در هر دو تخمدان است.
- تیپ 1 (C): در خارج تخمدان سلول‌های سرطانی نیز وجود دارد.
تیپ 2
در تیپ 2، تومور به لگن گسترش یافته است. این تیپ خود دو نوع مختلف دارد:
- تیپ 2 (A): سرطان به رحم یا لولههای رحمی گسترش یافته است.
- تیپ 2 (B): سرطان به مثانه یا راست روده گسترش یافته است.
تیپ 3
تیپ 3 سرطان تخمدان دارای سه نوع مختلف است:
- تیپ 3 (A): سرطان به پوشش شکم و غدد لنفاوی شکم گسترش یافته است.
- تیپ 3 (B): سلول‌های سرطانی از لگن به لایه داخلی شکم گسترش یافتهاند و با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند. اما اندازه آنها کمتر از 2 سانتی‌متر است.
- تیپ 3 (C): رسوبات سرطان حداقل 3/4 اینچ در شکم یا خارج از طحال یا کبد دیده می‌شود. با این حال، سرطان در داخل طحال یا کبد نیست.
تیپ 4
در تیپ 4، تومور به کبد یا ریه‌ها گسترش یافته است. تیپ 4 دو نوع مختلف دارد:
- در تیپ 4 (A): سلول‌های سرطانی در مایع اطراف ریه‌ها هستند.
- در تیپ 4 (B): پیشرفته ترین مرحله است. سلولها به داخل طحال یا کبد یا حتی سایر اندام‌های دور مانند پوست یا مغز رسیدهاند.
سرطان تخمدان چگونه درمان می‌شود؟
درمان به میزان گسترش سرطان بستگی دارد. یک تیم از پزشکان بسته به شرایط شما یک برنامه درمانی را تعیین می‌کنند. بسته به شرایط جسمانی شما روش‌های مختلف برای درمان استفاده می‌شود. این روشها عبارتند از:
- جراحی
- درمان هدفمند مولکولی( شیمی درمانی)
عمل جراحی
جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. هدف از جراحی برداشتن تومور است. اما اغلب برداشتن کامل رحم ضروری است. پزشک همچنین ممکن است حذف تخمدان‌ها و لولههای رحمی، گرههای لنفاوی اطراف و سایر بافتهای لگن را توصیه کند. شناسایی تمام مکانهایی که درگیر تومور شده، دشوار است. در یک مطالعه، محققان روشهایی را برای بهبود روند جراحی بررسی کردند تا از بین بردن همه بافتهای سرطانی آسان‌تر باشد.
درمان هدفمند مولکولی
درمان‌های هدفمند مانند شیمی درمانی به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. در عین حال به سلول‌های سالم بدن آسیب اندکی وارد می‌کنند. درمان‌های هدفمند برای درمان سرطان پیشرفته تخمدان اپیتلیال، از مهار کنندههای (PARP) استفاده میکند. اولین مهار کنندۀ (PARP) در سال 2014 میلادی تأیید شد.
امکان بارداری بعد از درمان سرطان تخمدان
درمان‌های سرطان از جمله شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی می‌تواند به اندام‌های تولید مثل شما آسیب برساند و بارداری را دشوار سازد. اگر میخواهید در آینده باردار شوید، قبل از شروع درمان با پزشک خود صحبت کنید. پزشکان می‌توانند راههای مختلفی را به شما پیشنهاد دهند تا شما بتوانید در آینده باردار شوید.
روش‌های حفظ بارداری با وجود سرطان تخمدان
روش‌های احتمالی حفظ باروری عبارتند از:
- انجماد جنین: در این روش تخمک بانوان منجمد می‌شود.
- جراحی برای حفظ باروری: در بعضی موارد می‌توان جراحی را طوری انجام داد که فقط یک تخمدان را برداشته و تخمدان سالم را حفظ کرد. این روش معمولاً فقط در مراحل اولیه سرطان تخمدان امکان پذیر است.
- حفظ بافت تخمدان: در این روش بافت تخمدان برداشته می‌شود و منجمد می‌شود تا در آینده مورد استفاده قرار بگیرد.
آیا می‌توان از بروز سرطان تخمدان جلوگیری کرد؟
هیچ روش اثبات شدهای برای از بین بردن کامل خطر ابتلا به این نوع سرطان وجود ندارد. با این وجود روشهایی وجود دارد که میتوانید برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان انجام دهید.
برخی از این روشها عبارتند از:
- مصرف قرصهای گیاهی ضدبارداری
- شیر دادن
- بارداری
- بستن لولههای رحمی
- برداشتن رحم
درمان موفقیت‌آمیز سرطان رحم
تحقیقات انجام شده به شما کمک میکند تا بفهمید که چند درصد از افراد مبتلا به همان نوع سرطان هنوز زنده هستند. نتیجه تحقیقات نمیتوانند به شما بگویند که چه مدت زندگی میکنید، اما ممکن است به شما کمک کنند درک بهتری از موفقیت درمان داشته باشید. به خاطر داشته باشید که نتیجه تحقیقات اغلب بر اساس افرادی است که قبلاً به سرطان مبتلا شدهاند گزارش می‌شود.
درنتیجه، نمیتوان به این نتیجه رسید که همان اتفاق دقیقاً برای شما خواهد افتاد. این آمار می‌تواند گیج کننده باشد و ممکن است برای شما سؤالات بیشتری ایجاد کند. اگر میزان زنده ماندن نسبی 5 ساله برای یک مرحلۀ خاص از سرطان تخمدان 80٪ باشد، به این معنی است که افرادی که مبتلا به آن سرطان هستند به طور متوسط حدود 80٪ احتمال دارد حداقل 5 سال زندگی کنید.
چگونگی طبقه بندی مراحل مختلف (SEER)
- محلی: هیچ نشانهای از گسترش سرطان در خارج از تخمدان‌ها وجود ندارد.
- منطقهای: سرطان در خارج از تخمدان به ساختارهای مجاور یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
- دور: سرطان به نقاط دوردست بدن مانند کبد یا ریه‌ها گسترش یافته است.
میزان بقای نسبی پنج ساله در سرطان تخمدان اپیتلیال تهاجمی
- در نوع محلی: 92 درصد
- در نوع منطقهای: 76درصد
- در نوع دور: 30 درصد
بقای نسبی 5 ساله در تومورهای استرومایی تخمدان
- محلی: 98 درصد
- منطقهای: 89 درصد
- دور: 54 درصد
میزان بقای نسبی 5 ساله در تومورهای سلول‌های جوانه تخمدان
- محلی: 98 درصد
- منطقهای: 94 درصد
- دور: 74 درصد
توجه داشته باشید که هر شخص می‌تواند بیشتر از 5 سال به زندگی خود ادامه دهد.
تحقیقات مربوط به بیماری
درمان‌های جدید سرطان تخمدان هر ساله مورد مطالعه قرار میگیرد. محققان همچنین در حال کشف روش‌های جدید برای درمان سرطان تخمدان مقاوم در برابر پلاتین هستند. وقتی سرطان تخمدان در برابر پلاتین مقاوم می‌شود، داروهای شیمی درمانی مانند کربوپلاتین و سیس پلاتین بی اثر می‌شوند.
