داروی الانزاپین چیست؟
داروی الانزاپین (Olanzapine) که با نام‌های زیپرکسا (Zyprexa) و زنتیوا (Zentiva) هم شناخته می‌شود، به کنترل علائم ناشی از بیماری‌های روانی کمک می‌کند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- دیدن، شنیدن، حس کردن یا باور چیزهایی که دیگران قادر به درک آنها نیستند، همینطور بیش از حد معمول احساس بدگمانی یا افکار مبهم و آشفته داشتن (از علائم اسکیزوفرنی)
- احساس ناآرامی، بیش فعالی، هیجان زیاد، سرخوشی یا بی‌پروایی (از علائم جنون ناشی از اختلال دوقطبی)
توجه داشته باشید که اگر اختلال دوقطبی دارید، مصرف الانزاپین می‌تواند از بازگشت علائم شما جلوگیری کند. مصرف الانزاپین بیماری شما را درمان نمی‌کند، بلکه در بهبود علائم‌تان کمک می‌کند.
نکات کلیدی در مورد داروی الانزاپین
- الانزاپین به سرعت اثر نمی‌کند. برای مشاهده علائم بهبود باید چند روز یا حتی چند هفته بعد از شروع مصرف دارو صبر کنید.
- از علائم اولیه مصرف این دارو احساس آرامش و تمدد اعصاب است که پیش از بهبود علائم دیگر خود را نشان می‌دهد.
- از عوارض رایج این دارو احساس خواب‌آلودگی، سرگیجه و یبوست است.
- الانزاپین جزو داروهای آرامبخش (Neurotransmitters) محسوب می‌شود که روی انتقال فرستنده‌های شیمیایی مغز شما مانند دوپامین و سروتونین تاثیر می‌گذارد.
- اکیدا توصیه می‌شود که حتی با وجود احساس بهبود همچنان به مصرف دارو ادامه دهید، مگر اینکه پزشک شما توصیه به قطع مصرف کند.
اشکال دارویی الانزاپین
الانزاپین به صورت قرص، شامل قرص معمولی و زیرزبانی یا به صورت داروی تزریقی تولید می‌شود. این دارو فقط با نسخه پزشک قابل تهیه است.
مصرف الانزاپین برای چه افرادی مناسب است؟
مصرف این دارو برای افراد بالای ۱۸ سال بلامانع است.
مصرف الانزاپین برای برخی از افراد مناسب نیست؛ اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، قبل از شروع مصرف دارو برای اطمینان از بی‌خطر بودن آن با پزشک خود مشورت کنید:
- سابقه آلرژی به الانزاپین یا هر داروی دیگر
- داشتن مشکل قلبی شامل تپش قلب غیرعادی (آریتمی قلبی)
- داشتن فشار خون پایین
- داشتن سابقه سکته یا در معرض خطر سکته بودن
- اگر خودتان یا هر یک از اعضای خانواده‌تان سابقه لخته شدن خون دارید.
- اگر قبلا در کنترل حرکت زبان، دهان یا صورت خود مشکل داشته‌اید.
- اگر قبلا دچار عارضه نادری به نام سندروم نورولپتیک بدخیم بوده‌اید. (Neuroleptic: داروی آرامبخش)
- داشتن بیماری پارکینسون (بیماری‌ای که از اختلال در دستگاه عصبی مرکزی ناشی می‌شود و سیستم حرکتی بدن را مختل می‌کند) یا دمانس مغزی (زوال عقل)
- سابقه داشتن سطح پایین گلبول‌های سفید خون
- دیابت
- بیماری صرع
- داشتن مشکلات کبد یا کلیوی
- اگر سطح غیرطبیعی هورمون یا پرولاکتین (هورمون شیرآور) در خون خود دارید، یا اگر تومور وابسته به پرولاکتین دارید.
- داشتن گلوکوما (آب سیاه: بیماری‌ای که به سبب فشار شدید مایع داخلی چشم باعث تخریب عصب بینایی و نابینایی تدریجی می‌شود.)
- اگر یبوست شدید یا انسداد روده دارید.
نحوه مصرف داروی الانزاپین
قرص‌های الانزاپین در دوزهای مختلف ۲.۵، ۵، ۷.۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ میلی‌گرم تولید می‌شوند.
میزان مصرف توصیه شده برای شما بستگی به دلیل مصرفتان دارد. پزشک شما ممکن است با توجه به میزان تاثیر این دارو از شما بخواهد که دوز مصرفتان را تغییر دهید.
در صورتی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارید، پزشک شما ممکن است توصیه به مصرف این دارو با دوز کمتر و افزایش دوز تدریجی آن کند.
الانزاپین را یک بار در روز و هر بار در ساعت مشخصی مصرف کنید.
این دارو را می‌توانید همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید.
نحوه مصرف قرص بلعیدنی الانزاپین
قرص الانزاپین را به طور کامل با یک لیوان آب قورت دهید.
نحوه مصرف قرص زیرزبانی الانزاپین
قرص الانزاپین را روی زبان خود گذاشته و صبر کنید تا آب شود. بعد از آن اگر مایل باشید می‌توانید یک لیوان آب بنوشید.
همچنین می‌توانید قرص الانزاپین را در یک لیوان آب، آب پرتقال، آب سیب یا شیر بیندازید. محتوای لیوان را خوب هم بزنید تا قرص آب شود. سپس محتوای لیوان را به طور کامل بنوشید تا مطمئن شوید که دوز تعیین شده را به طور کامل مصرف کرده‌اید.
نحوه مصرف داروی تزریقی الانزاپین
داروی تزریقی الانزاپین باید به صورت عضلانی هر دو تا چهار هفته توسط پزشک یا پرستار برای شما تزریق شود.
نحوه مصرف داروی الانزاپین برای اسکیزوفرنی
- افراد ۶۴ سال به پایین ۱۰ میلی‌گرم و یک بار در روز
- افراد ۶۵ سال به بالا پنج میلی‌گرم و یک بار در روز
نحوه مصرف داروی الانزاپین برای علائم جنون ناشی از اختلال دوقطبی
به طور معمول برای شروع با ۱۵ میلی‌گرم و یک بار مصرف در روز تجویز می‌شود. اما اگر داروهای دیگری هم برای کمک به بهبود علائم‌تان مصرف می‌کنید، ممکن است با دوز ۱۰ میلی‌گرم برای شما تجویز شود.
نحوه مصرف داروی الانزاپین برای جلوگیری از بازگشت علائم جنون
به طور معمول برای شروع، این دارو با دوز ۱۰ میلی‌گرم تجویز می‌شود. اما اگر از قبل داروی الانزاپین را برای درمان علائم بیماری خود مصرف می‌کردید، ممکن است با همان دوز قبلی برای شما تجویز شود.
افزایش یا کاهش دوز مصرف داروی الانزاپین
پزشک ممکن است با توجه به اینکه داروی الانزاپین تا چه حد به کنترل علائم شما کمک کرده است از شما بخواهد دوز مصرف خود را افزایش یا کاهش دهید.
به طور معمول اکثر افراد با محدوده دوز مصرف ۵ تا ۲۰ میلی‌گرم احساس بهبود می‌کنند. اما تا زمان پیدا کردن دوز مناسب ممکن است چند هفته‌ای طول بکشد.
فراموشی دوز مصرف داروی الانزاپین
اگر یک دوز الانزاپین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر دو یا بیشتر از دو دوز را فراموش کرده‌اید پزشک خود را در جریان بگذارید.
به هیچ وجه دو دوز را باهم برای جبران دوز فراموش شده مصرف نکنید.
عوارض داروی الانزاپین
مانند همه داروها، الانزاپین نیز می‌تواند باعث برخی عوارض در افراد شود. هرچند که این عوارض بین همه افراد مشترک نیست.
عوارض شایع الانزاپین
عوارض شایع داروی الانزاپین از هر ۱۰ نفر، یک نفر را درگیر می‌کند. اگر هر یک از عوارض زیر را مشاهده کردید و نشانه‌ای از بهبود آنها نمی‌بینید، پزشک خود را در جریان بگذارید:
- احساس خواب‌آلودگی در طول روز
- اضافه کردن وزن یا افزایش اشتها
- احساس سرگیجه (مخصوصا وقتی از حالت خوابیده یا نشسته برمی‌خیزید)
- کهیر، جوش، یا خارش بدن
- یبوست
اگر عوارض زیر را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.
- مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی در مردان یا زنان، یا دشواری در تحریک جنسی که می‌تواند نشانه تغییر در هورمون‌های شما باشد.
- دشواری در حرکت
- داشتن عفونت شامل سرفه، سرماخوردگی، عفونت سینه، عفونت گوش یا چشم، یا عفونت دستگاه ادراری (UTls) که می‌تواند نشان از کاهش سطح گلبول‌های سفید خون شما باشد.
عوارض جدی داروی الانزاپین
در موارد نادر، ممکن است به الانزاپین آلرژی شدید نشان دهید. عوارض خطرناک داروی الانزاپین بسیار نادر هستند و از هر هزار نفر، یک نفر را درگیر می‌کنند.
راه‌های کنار آمدن با عوارض الانزاپین
۱-احساس خواب‌آلودگی در طول روز
اگر داروی الانزاپین را مصرف می‌کنید، از رانندگی، دوچرخه‌سواری و کار با ابزار و ماشین‌آلات پرهیز کنید. توجه داشته باشید که به محض اینکه بدن شما به این دارو عادت کند، این عوارض از بین می‌روند. اما اگر بعد از چند هفته بهبودی در علائم ایجاد نشد، پزشک خود را در جریان بگذارید.
۲-افزایش وزن یا افزایش اشتها
سعی کنید رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید، بدون اینکه حجم وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید. از مصرف میان‌وعده‌هایی که کالری زیاد دارند مانند چیپس، کیک، بیسکوییت و شیرینی بپرهیزید. اگر بین وعده‌های غذایی‌تان احساس گرسنگی می‌کنید، میوه، سبزیجات یا غذاهای کم‌کالری بخورید. همینطور ورزش کردن به شما کمک می‌کند تا وزن خود را ثابت نگه دارید.
۳-احساس سرگیجه
به آرامی از جای خود بلند شوید و تا زمانی که سرگیجه‌تان از بین رود به چیزی برای حفظ تعادل خود تکیه کنید. سرگیجه شما قاعدتا باید دقایق کمی طول بکشد. پس از عادت کردن به داروی الانزاپین این عارضه بهبود می‌یابد.
۴-کهیر، جوش، یا خارش بدن
مصرف آنتی‌هیستامین برای این مشکل می‌تواند موثر باشد که آن را از هر داروخانه‌ای می‌توانید تهیه کنید. از دکتر داروخانه بپرسید که دارویی را به شما بدهد که تا زمانی که الانزاپین مصرف می‌کنید با آن تداخل دارویی نداشته باشد.
۵-یبوست
برای آنکه با مصرف این دارو دچار یبوست نشوید، بهتر است غذاهای با فیبر بالا مانند میوه و سبزیجات تازه و غلات بیشتر مصرف کنید. سعی کنید هر روز چند لیوان آب یا نوشیدنی غیرالکلی دیگری بنوشید. نوشیدن مایعات به افزایش متابولیسم شما هم می‌تواند کمک کند.
برای دیگر عوارض داروی الانزاپین مانند مشکلات جنسی، مشکل در حرکت، و عفونت به دکتر خود مراجعه کنید.
مصرف الانزاپین در دوران بارداری
مصرف الانزاپین در دوران بارداری مانعی ندارد و برای نوزاد شما خطرناک نیست. سلامت روان و تندرستی شما اهمیت بسیاری دارد.
اگر در دوران مصرف این دارو باردار شدید با پزشک خود مشورت کنید. به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک خود مصرف دارو را متوقف نکنید.
مصرف الانزاپین در دوران شیردهی
اگر پزشک سلامت نوزاد شما را تایید کند، در دوران شیردهی هم می‌توانید به مصرف الانزاپین ادامه دهید.
الانزاپین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می‌شود و تعداد بسیار کمی از نوزادان با عوارض جانبی آن درگیر می‌شوند. اکثر مادران در دوران شیردهی بدون هیچ مشکلی می‌توانند آن را مصرف کنند.
اگر متوجه شدید که نوزادتان مثل همیشه به خوبی غذا نمی‌خورد، به طور غیر معمول خواب‌آلود یا کج‌خلق به نظر می‌رسد، پزشک خود را در جریان بگذارید.
تداخلات دارویی الانزاپین
برخی از داروها در عملکرد الانزاپین تاثیر می‌گذارند. اگر داروهای زیر را مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید:
- کاربامازپین (دارویی برای بیماری صرع)
- فلووکسامین (دارویی برای درمان افسردگی)
- سیپروفلوکساسین (نوعی آنتی‌بیوتیک)
- داروهای آرامبخش و خواب‌آور شامل داروهای بنزودیازپین (داروهای آرامبخش و شل‌کننده عضلات که در درمان بی‌خوابی، اضطراب و حملات پنیک کاربرد دارند)، داروهای مسکن مانند مورفین و ترامادول، داروهای آنتی‌هیستامین مانند کلرفنیرامین. الانزاپین تاثیر این داروها را افزایش می‌دهد و خواب‌آلودگی و رخوت شما را بیشتر می‌کند.
