آیا چاقی باعث افسردگی می‌شود؟

چاقی و افسردگی، هر دو از شایع‌ترین بیماری‌ها در عصر حاضر محسوب می‌شوند که یکی از آن‌ها بر جنبه‌های فیزیکی بدن و دیگری بر شرایط روحی انسان تاثیر می‌گذارند. آنچه محققان می‌دانند و اغلب مردم تصور می‌کنند، این است که بین چاقی و افسردگی ارتباط نزدیکی وجود دارد؛‌ اما این ارتباط چگونه است؟ آیا افسردگی موجب چاقی می‌شود یا اینکه افراد چاق در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند؟ برای یافتن پاسخ سوالات خود درباره ارتباط چاقی و افسردگی، ادامه این مطلب از مجله اسنپ دکتر را دنبال کنید.

تعریف چاقی و اضافه وزن

مطابق یکی از معیارهای استاندارد چاقی، اگر وزن یک فرد، ۲۰ درصد بیشتر از وزن ایده‌آل برای قد او باشد، آن فرد اضافه وزن دارد و به اصطلاح چاق است. تعریف دیگر برای چاقی، داشتن شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از ۳۰ است که این شاخص، مطابق یک فرمول، از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می‌آید. چاقی در اغلب کشورها به عنوان مشکلی شایع شناخته می‌شود. مثلا جالب است بدانید که بر اساس مطالعات اخیر، تقریبا یک سوم از جمعیت کشور ایالات متحده، درگیر اضافه وزن و چاقی هستند.

تعریف افسردگی

افسردگی را نمی‌توان به سادگی چاقی و اضافه وزن توصیف کرد و تعریف افسردگی، همیشه یک معما بوده است. برخی افراد به نظر دوستان و نزدیکان خود افسرده به نظر می‌رسند، در حالی که این‌طور نیست. برخی دیگر نیز درگیر افسردگی هستند، بدون اینکه حتی خودشان از این موضوع آگاه باشند!

برای درک بهتر افسردگی، باید آن را متشکل از دو عامل بدانیم که اولی عامل روان‌شناختی یا شناختی است که بر خلق و خو و رفتار تاثیر می‌گذارد و عامل دیگر، جسمانی است که فعالیت‌های فیزیکی فرد مانند خواب و اشتها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان بهداشتی جهانی (WHO)، افسردگی را می‌توان عامل اصلی ناتوانی در ایالات متحده و سومین عامل بزرگ در اروپا (پس از بیماری‌های قلبی و سکته)، معرفی کرد!

نشانه‌های افسردگی

تشخیص افسردگی به سادگی بیماری‌های جسمی یا اضافه وزن و چاقی نیست. با این وجود، افسردگی هم نشانه‌ها و علائمی دارد که شرایط غیر عادی بیمار را نشان می‌دهند. بخشی از این نشانه‌ها جسمی و بخشی دیگر علائم روحی هستند که در جدول زیر هر دو گروه نشانه‌های افسردگی را معرفی کرده‌ایم:

ارتباط بین چاقی و افسردگی

همان‌طور که در ابتدا گفتیم، چاقی و افسردگی با هم در ارتباط هستند و این ارتباط را می‌توان به صورت متقابل بررسی کرد. مطالعات اخیر درباره چاقی و افسردگی به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند که یک گروه تاثیر چاقی بر افسردگی و گروه دیگر تاثیر افسردگی بر چاقی را بررسی کرده‌اند. در هر گروه از مطالعات، یافته‌های متعددی کشف شده است که ارتباط بین این دو بیماری را به خوبی اثبات می‌کنند. برای درک دقیق‌تر این موضوع، در ادامه درباره تاثیر و روابط بین چاقی و افسردگی بیشتر صحبت می‌کنیم.

آیا چاقی باعث افسردگی می‌شود؟

چاقی و اضافه وزن، یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های جسمی همچون بیماری‌های قلبی عروقی، سکته، مشکلات کبدی، آسیب به استخوان‌ها و ستون فقرات و… است. اما چاقی، به عنوان یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های روحی روانی مانند اختلالات خلقی، اضطراب، افسردگی و… نیز شناخته می‌شود.

بر اساس یکی از مطالعات اخیر، بزرگسالانی که اضافه وزن دارند، ۵۵ درصد بیشتر از دیگران، در معرض ابتلا به افسردگی هستند. همچنین اضافه وزن، احتمال ابتلا به بعضی از دیگر بیماری‌های روانی مانند اختلال دو قطبی و اختلال هراس (آگورافوبیا) را افزایش می‌دهد.

علت ابتلا به افسردگی در افراد چاق

حال به این سوال مهم می‌رسیم که چگونه چاقی، زمینه ابتلا به افسردگی را فراهم می‌کند؟ عوامل متعددی منجر به مشکلات سلامت روان در افراد چاق‌تر می‌شوند که از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افراد چاق به دلیل جثه بزرگ‌تر یا ابتلا به بیماری‌های جسمی، در انجام کارهای مورد علاقه خود مانند مسافرت، شرکت در رویدادهای سرگرمی و… ناتوان‌تر هستند و به همین دلیل دچار انزوای اجتماعی و تنهایی می‌شوند.
• برخی افراد درگیر اضافه وزن، از بدن خود احساس نارضایتی و خجالت دارند و ترس از قضاوت‌های دیگران، آن‌ها را دچار استرس، اضطراب و ناامیدی می‌کند.
• دیدگاه‌های منفی جامعه که افراد چاق را به اشتباه غیرجذاب یا تنبل می‌داند، رفتار تبعیض‌آمیز درباره افراد چاق را به دنبال دارند که بر عزت نفس، آرامش روحی و حتی فرصت‌های شغلی این افراد تاثیر نامطلوب می‌گذارد.

آیا مشکلات سلامت روان و افسردگی به چاقی منجر می‌شود؟

ارتباط چاقی و افسردگی دو طرفه است؛ بدین معنا که افسردگی هم می‌تواند منجر به اضافه وزن و چاقی شود. افسردگی از یک سو بر عادت‌های غذایی فرد تاثیر می‌گذارد و بیمار مبتلا به افسردگی ممکن است اشتهای بیشتری پیدا کند و میزان مصرف غذاهای ناسالم را افزایش دهد. از سوی دیگر افسردگی، بیمار را به سمت تنهایی و انزوا و کاهش فعالیت‌های بدنی سوق می‌دهد که نتیجه آن نیز افزایش وزن و چاقی است. بر اساس مطالعات انجام شده، افراد مبتلا به افسردگی، ۵۸ درصد بیشتر از دیگران، در معرض چاقی و اضافه وزن هستند.

علت چاقی در بیماران مبتلا به افسردگی

اما چرا بیماران مبتلا به افسردگی، چاق می‌شوند؟ افسردگی با برخی از تغییرات در رفتارها و عادات و حتی شرایط جسمی همراه است که نتیجه آن‌ها اضافه وزن و چاقی خواهد بود. از دلایل اضافه وزن، پس از ابتلا به افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استرس مزمن، اضطراب و افسردگی موجب می‌شود تا بیمار از غذا به عنوان راهی برای مقابله استفاده کند و میزان مصرف غذای خود را افزایش دهد یا حتی به سراغ غذاهای ناسالم‌تر برود.
• ابتلا به افسردگی و اضطراب، منجر به کمبود سروتونین در بدن می‌شود که نتیجه آن نیز میل بیشتر به مصرف کربوهیدرات و غذاهای پرکالری است.
• بزرگسالان مبتلا به افسردگی، کمتر از افراد دیگر، تمایل به ورزش و شرکت در فعالیت‌های دیگر را دارند. این سبک زندگی بی‌تحرک نیز مشکلات اضافه وزن را به دنبال خواهد داشت.

عوارض مصرف داروهای افسردگی و اضافه وزن

در موضوع تاثیر افسردگی بر چاقی، گاهی اوقات افزایش وزن در این بیماران، به صورت ناخواسته و در پی مصرف دارو اتفاق می‌افتد. در واقع یکی از عوارض احتمالی مصرف داروهای ضد افسردگی خاص و تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو، افزایش وزن است.

مهم‌ترین نکته، پرهیز از هر گونه خوددرمانی و مصرف خودسرانه داروهای ضد افسردگی است. البته این داروها را تنها با تجویز پزشک می‌توان تهیه کرد و در گروه داروهای تجویزی قرار دارند. با این وجود، بیماران حق تغییر دوز دارو یا افزایش مصرف داروها، بیشتر از توصیه پزشک را ندارند. البته فراموش نکنید که مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک نیز ضروری است، حتی اگر عوارض اضافه وزن بیمار را تهدید کنند. بدون شک، پزشک با توجه به شرایط بیمار و با در نظر گرفتن عوارض احتمالی، داروهای ضد افسردگی را تجویز می‌کند.

راه‌های جلوگیری از افسردگی

افسردگی بیماری ساده‌ای نیست و علت ابتلا به آن ممکن است در هر فردی متفاوت باشد. با این وجود، راهکارهای مختلفی برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی وجود دارد که از جمله این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• ورزش کنید و بی‌تحرک نمانید.
• برای غلبه بر مشکلات خود از دیگران کمک بگیرید.
• روش‌های کنترل خشم را بیاموزید.
• مثبت‌اندیشی را تمرین کنید.
• شوخ طبع باشید و همیشه بخندید.
• برای زندگی خود هدف و برنامه‌ریزی داشته باشید.
• رژیم غذایی سالم و خواب کافی را فراموش نکنید.

روش‌های جلوگیری از اضافه وزن و چاقی

شما می‌توانید با رعایت نکات مختلفی، از ابتلا به چاقی و اضافه وزن جلوگیری کنید. با این کار از یک سو سلامت جسمی بدن تضمین شده و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و… کاهش می‌یابد و از سوی دیگر از عوارض روحی ناشی از چاقی مانند اضطراب و افسردگی دور می‌شوید. از جمله راه‌های مدیریت وزن و مقابله با چاقی، توصیه‌های زیر را مدنظر قرار دهید:

• مصرف همیشگی وعده صبحانه
• نوشیدن آب
• تحرک و ورزش مداوم
• خوردن غذاهای خانگی و سالم
• دوری از نوشیدنی‌های الکلی
• دنبال کردن سبک زندگی سالم

مراجعه به متخصص برای درمان چاقی یا افسردگی

در این مطلب از مجله اسنپ دکتر به این سوال پاسخ دادیم که چه ارتباطی بین چاقی و افسردگی وجود دارد و این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کردیم. همان‌طور که گفته شد، بیماران مبتلا به افسردگی، بیش از دیگران در معرض اضافه وزن و چاقی هستند. از سوی دیگر، افسردگی را نیز می‌توان یکی از مشکلات روحی ناشی از اضافه وزن و چاقی معرفی کرد.

اگر با هر یک از این مشکلات دسته و پنجه نرم می‌کنید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. با مدیریت وزن و تلاش برای کاهش وزن می‌توان از ابتلا به افسردگی جلوگیری کرد. از سوی دیگر، آغاز فرایند درمان افسردگی نیز مانع از افزایش وزن و چاقی می‌شود. برای ارتباط با بهترین و معروف‌ترین پزشکان نیز می‌توانید از اسنپ دکتر کمک بگیرید. اسنپ دکتر امکان دریافت مشاوره تلفنی و ارتباط با پزشکان متخصص را به سادگی و در زمانی کوتاه فراهم کرده است.