آیا بیماری ماکولار خطرناک است؟
داشتن پوست شاداب و سالم و البته صاف و روشن، هم نشان‌دهنده سلامتی بدن و هم معیاری برای زیبایی است. البته گاهی صرف داشتن روتین پوستی منظم و تغذیه سالم برای داشتن یک پوست ایده‌آل کافی نیست؛ ژنتیک، برخی شرایط محیطی و عوامل متعدد دیگری هستند که می‌توانند بر زیبایی و طراوت مورد انتظار از پوست‌مان اثر بگذارد.
ایجاد لکه‌های رنگ‌دانه‌ای آمیلوئیدوز ماکولا یا ماکولار موضعی پوستی یکی از بیماری‌هایی است که سلامت و زیبایی پوست ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه پوستی با بروز لکه‌های قهوه‌ای‌رنگ روی کمر و پشت کتف‌ها یا ران‌ها و بازوها خود را نشان می‌دهد. لکه‌هایی که گاهی اعتمادبه‌نفسِ پوشیدن لباس‌های دلخواه را از ما می‌گیرد. اگر شما هم به‌تازگی جلوی آینه توجه‌تان به چنین لکه‌هایی روی پوستت‌تان جلب شده و احساس نگرانی می‌کنید، این مقاله را تا انتها بخوانید تا هم از نگرانی خلاص شوید و هم راهکارهای درمان و کمرنگ کردن این لکه‌ها را یاد بگیرید.
ماکولار پوستی یا آمیلوئیدوز ماکولا چیست؟
ماکولار پوستی یا آمیلوئیدوز ماکولا (Macular Amyloidosis) یکی از سه شکل آمیلوئیدوز پوستی موضعی اولیه است. یعنی رسوبات یک ماده پروتئینی به‌نام آمیلوئید در پوست تجمع پیدا می‌کنند و باعث ایجاد لکه‌های تیره یا همان هیپرپیگمانته می‌شوند.
علت ایجاد این رسوبات هنوز برای متخصصان مبهم است اما تجمع آنها باعث بروز لکه‌های کوچک قهوه‌ای مایل به تیره یا خاکستری رنگی روی پوست می‌شود که به‌طور متقارن در قسمت فوقانی پشت و در برخی بیماران روی بازوها خودشان را نشان می‌دهند.
علت ایجاد آمیلوئیدوز ماکولا چیست؟
همان‌طور که گفته شد در آمیلوئیدوز پوستی موضعی، پروتئین آمیلوئید توسط سلول‌های پوست تولید می‌شود و این پروتئین فقط در پوست تجمع پیدا می‌کند. علت بروز MA (ماکولار) به‌طور کامل شناخته نشده و مکانیسم‌های مولکولی دقیقی که در پاتوژنز آن وجود دارد، شناخته شده نیست. با این حال متخصصان معتقدند که ماکولار پوستی با اصطکاک و خراشیدن و خاراندن پوست با ناخن یا وسایلی مانند حوله یا برس ارتباط مستقیمی دارد و احتمالاً ناشی از این عوامل است.
به‌طور کلی تصور می‌شود که آمیلوئیدوز ماکولا زاییده ترکیبی از علل ژنتیکی و محیطی مثل اصطکاک طولانی‌مدت یک عامل خارجی و بیماری‌زا با پوست باشد. برخی از عوامل موثر در بروز لکه‌های ماکولار روی پوست عبارتند از:
- ژنتیک: به نظر می‌رسد عامل وراثت یک عامل اصلی در بروز ماکولار پوستی است، زیرا این مشکل در خانواده‌های خاصی شایع‌تر است. (تا ۱۰ درصد موارد آمیلوئیدوز ماکولا منشا خانوادگی دارند.)
- اصطکاک مزمن پوست: مالش یا خاراندن مداوم ممکن است باعث بروز لکه‌های ماکولار روی پوست شود، به‌خصوص در افراد مستعد.
- برخی بیماری‌های پوستی: افراد مبتلا به سایر اختلالات پوستی، مانند درماتیت آتوپیک، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
چه کسانی بیشتر به آمیلوئیدوز ماکولا مبتلا می‌شوند؟
اغلب موارد آمیلوئیدوز ماکولا در اوایل بزرگسالی ایجاد می‌شود. همچنین بروز ماکولار در نژادهای آسیایی، خاورمیانه و آمریکای جنوبی بیشتر از نژاد اروپایی و آمریکای شمالی است. یعنی می‌توان گفت که افرادی با پوست تیره‌تر (فنوتیپ پوست فیتزپاتریک IV و V) بیشتر در معرض ابتلا به آمیلوئیدوز پوستی موضعی قرار می‌گیرند.
ماکولار پوستی چه علائمی دارد؟
ماکولار پوستی معمولا با بروز لکه‌های خاکستری قهوه‌ای هیپرکراتوتیک خارش‌دار روی پوست خودش را نشان می‌دهد. این لکه‌ها در بیشتر مواقع یک الگوی موج‌دار یا مشبک را روی پوست (قسمت فوقانی پشت و بازوها، ساعد و پاها) ایجاد می‌کنند.
علائم اولیه آمیلوئیدوز ماکولا که روی پوست ظاهر می‌شوند عبارتند از:
- لکه‌های صاف رنگدانه قهوه‌ای یا خاکستری روی قسمت فوقانی پشت، بازوها، ساعد، پاها و گاهی اوقات قفسه سینه.
- ایجاد یک الگوی موج‌دار یا شبکه‌مانند روی پوست.
این لکه‌ها در اغلب افراد بدون علامت هستند و جز بروز ظاهری نشانه دیگری ندارند، اما برخی از افراد ممکن است خارش خفیف را هم در ناحیه‌های درگیر با ماکولار پوستی تجربه کنند.
ماکولار پوستی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آمیلوئیدوز ماکولا معمولا با یک معاینه بالینی و مشاهده لکه‌های ماکولار روی پوست تشخیص داده می‌شود. مهم‌ترین یافته درموسکوپی (Dermoscopy) برای تشخیص آمیلوئیدوز ماکولا، مشاهده لکه‌های مرکزی به رنگ سفید یا قهوه‌ای است که با پیکربندی‌های مختلف رنگدانه‌های قهوه‌ای، از جمله رگه‌های تابشی ظریف، برجستگی‌های برگ مانند و برآمدگی‌های پیازی احاطه شده است.
در مواردی با ظهور غیرمعمول لکه‌های ماکولار روی پوست، ممکن است بیوپسی پوست هم برای تشخیص دقیق‌تر ضروری باشد. در واقع بیوپسی پوست برای آزمایش پروتئین آمیلوئید و حذف سایر مشکلات پوستی که ممکن است شبیه آمیلوئید پوستی باشند انجام می‌شود.
ماکولار پوستی چگونه درمان می‌شود؟
آمیلوئیدوز ماکولا یک بیماری مزمن است. در برخی موارد تغییر شکل ظاهری و خارش شدید پوست در این بیماری به‌طور قابل‌توجهی کیفیت زندگی فرد را مختل می‌کند. به همین خاطر بیشتر درمان‌های مربوط به ماکولار پوستی به از بین بردن خارش و شکستن چرخه خارش تمرکز می‌کند. البته به‌طور کلی روش‌های درمانی پیشنهاد‌شده برای بیماری ماکولار شامل داروهای موضعی و سیستمیک، فتوتراپی، الکترودیسکشن، درم ابریژن، کرایوسرجری و لیزر است.
برای کاهش خارش پوست معمولا اقدامات و راهکارهای زیر توصیه می‌شود:
- کاهش استفاده از عوامل تحریک‌کننده مانند لباس‌های ساینده یا صابون‌های خشک‌کننده پوست.
- آبرسانی و مرطوب نگه داشتن منظم پوست.
- کرم‌های موضعی خنک‌کننده مانند کرم منتول.
در مواردی لکه‌ها و ضایعات آمیلوئیدوز در قسمت‌های قابل مشاهده بدن، مانند صورت و دست‌ها بهوجود می‌آید که می‌تواند روی اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی فرد تاثیر جدی بگذارد. روش‌های درمانی مختلفی برای کاهش ظاهر آمیلوئیدوز ماکولا وجود دارد که می‌تواند رنگدانه‌های بهوجود آمده روی صورت و دست‌ها را تا حد خوبی کمرنگ کند یا از بین ببرد:
- کرم‌های موضعی روشن‌کننده مانند هیدروکینون و رتینوئیدها
- لایه‌برداری شیمیایی برای کاهش رنگدانه
- فتوتراپی، درمان NBUVB یا PUVA
- درمان لیزر ابلیتیو
- درم ابریژن
سایر داروها و کرم‌های درمانی برای کاهش عوارض و علائم آمیلوئیدوز ماکولا عبارتند از:
- استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی موضعی قوی
- تزریق کورتیکواستروئیدها به ناحیه آسیب‌دیده در موارد شدید و حاد ماکولار پوستی موضعی
- استفاده از کرم کپسایسین
- در موارد خیلی نادر مصرف آسیترتین
فراموش نکنید که داروها و کرم‌های موضعی باید حتما تحت نظر یک متخصص پوست مصرف شوند. بنابراین برای اطمینان از مناسب بودن و ایمنی هرکدام از این درمان‌ها، قبل از هر‌گونه مصرف خودسرانه با یک متخصص پوست مشورت کنید.
آیا بیماری ماکولار خطرناک است؟
ماکولار پوستی شایع‌ترین شکل آمیلوئید موضعی پوست است که بی‌ضرر محسوب می‌شود و نباید آن را با یک بیماری پوستی رایج دیگر به‌نام لیکن پلان پیگمنتوزوس اشتباه گرفت. یعنی آمیلوئیدوز ماکولا در درجه اول باعث نگرانی بابت زیبایی پوست است تا یک مشکل پزشکی جدی.
در ضمن بیماری ماکولار مانند عفونت گسترش پیدا نمی‌کند و واگیردار هم نیست. با این حال وسعت و شدت لکه‌ها ممکن است روی پوست فرد گسترده شود، مخصوصا با خاراندن یا مالش مکرر نواحی درگیر.
البته مانند هر بیماری پوستی دیگر، تشخیص دقیق اینکه آیا دلیل بروز این لکه‌ها یک مشکل جدی‌تر نیست، ضرورت دارد. مخصوصا که MA معمولاً با سایر بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک همراه است. می‌توانید از پزشکان متخصص پوست اسنپ دکتر وقت مشاوره بگیرید و سوالات خود را درباره روش‌های مناسب درمان ماکولار پوستی به‌صورت آنلاین بپرسید.
