تاثیرات منفی مواد مخدر بر سلامتی
مواد مخدر اغلب شامل ترکیبات شیمیایی‌ای هستند که بر بدن و خصوصا بر مغز تأثیر می‌گذارند. انواع مختلف این ترکیبات می‌توانند تأثیرات متفاوتی داشته باشند. برخی از آنها شامل تأثیراتی بر سلامتی فرد برای طولانی‌مدت و دائمی خواهند بود. حتی پس از قطع مصرف مواد توسط فرد این آثار مخرب همراه او خواهند بود. در این مطلب از مجله پزشکی اسنپ دکتر به طور کامل به بررسی انواع مواد مخدرها بر سلامت و تاثیرات توهمی آنها خواهیم پرداخت.
تأثیرات دارو بر بدن به نحوۀ دریافت دارو بستگی دارد. به عنوان مثال تزریق مواد مخدر به طور مستقیم وارد جریان خون می‌شود و تأثیر آنی دارد. در حالی که بلع مواد اثر آرامی دارد. تمامی انواع مواد مخدر روی مغز اثر مخرب می‌گذارند. در واقع مواد مخدر مقادیر زیادی دوپامین در مغز تولید می‌کند. در نتیجه این مواد نحوۀ عملکرد مغز را تغییر می‌دهند و در توانایی فرد برای انتخاب اختلال ایجاد می‌کنند. در نتیجه این اتفاق منجر به مصرف شدید بر حسب نیاز به مواد مخدر می‌شود. با گذشت زمان این رفتار باعث وابستگی به مواد یا اعتیاد به مواد مخدر می‌شود.امروزه بیش از 7 میلیون نفر از اعتیاد به مواد مخدر رنج می‌برند و از هر چهار مرگ یک مورد ناشی از مصرف مواد مخدر است. در حقیقت مرگ و میر، بیماری و ناتوانی بیش از هر بیماری با سوء مصرف مواد مخدر ارتباط دارد. همچنین افرادی که از اعتیاد به مواد مخدر و الکل رنج می‌برند، بیشتر در معرض آسیب‌های ناخواسته، حوادث و خشونت‌های خانگی قرار دارند.
سوء مصرف مواد مخدر چیست؟
از نظر بالینی، اختلال مصرف مواد به عنوان سوءمصرف مواد مخدر یا اعتیاد شناخته شده است که ناشی از مصرف مواد اعتیادآور است. مواد مخدر شامل الکل، ماری جوانا، توهم‌زا و مواد افیونی است. اعتیاد یا وابستگی به مواد نوعی بیماری است که باعث می‌شود، افراد علی‌رغم توجه به نتایج آن به اجبار از دارو استفاده کنند.
تأثیر سوءمصرف مواد مخدر بر سلامتی
اختلالات مصرف مواد با طیف گسترده‌ای از اثرات سلامتی در کوتاه‌مدت و بلندمدت همراه است. با توجه به نوع دارو، مقدار و دفعات مصرف و سلامت عمومی فرد اثرات متفاوتی خواهند داشت. به طور کلی اثرات سوء مصرف و وابستگی به مواد مخدر گسترده است. مواد مخدر می‌توانند تقریباً روی همه اعضای بدن انسان تأثیرگذار باشند.
عوارض جانبی اعتیاد به مواد مخدر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سیستم ایمنی ضعیف که خطر بیماری و عفونت را افزایش می‌دهد.
- بیماری‌های قلبی از ضربان غیرطبیعی قلب تا حملات قلبی و آسیب به عروق خونی و عفونت‌های عروق خونی ناشی از داروهای تزریقی متفاوت است.
- حالت تهوع و شکم درد که می‌تواند منجر به تغییر اشتها و کاهش وزن شود.
- فشار بیشتر بر روی کبد که فرد را در معرض آسیب قابل توجه کبدی یا نارسایی کبدی قرار می‌دهد.
- تشنج، سکته مغزی، گیجی ذهنی و آسیب مغزی
- بیماری‌های شایع ریوی
- اختلال در حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری که زندگی روزمره را دشوار می‌کند.
- اثرات جهانی داروها بر روی بدن، مانند رشد سینه در مردان و افزایش درجه حرارت بدن می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی شود.
شدیدترین پیامدهای سوءمصرف مواد مخدر مرگ است. مرگ و میرهای مربوط به مواد افیونی مصنوعی و هروئین در حال افزایش است. در 12 ماه گذشته 212000 نفر از افراد 12 سال به بالا برای اولین بار هروئین مصرف کردند.
اثرات اعتیاد به مواد روی مغز
استفاده از نیکوتین، کوکائین، ماریجوانا و سایر مواد مخدر بر احساس «پاداش» در مغز که بخشی از سیستم لیمبیک است، تأثیر می‌گذارد. این ناحیه از مغز در غریزه و روحیه دخالت دارد. درواقع مواد مخدر این سیستم را هدف قرار می‌دهند و در نتیجه مقادیر زیادی دوپامین (ماده شیمیایی که به تنظیم احساسات و احساس لذت کمک می‌کند) در مغز ترشح شود. این سیل دوپامین همان چیزی است که باعث احساس متفاوتی پس از مصرف می‌شود. یکی از دلایل اصلی اعتیاد به مواد مخدر همین اثرات سرخوشی موقت است.
اگرچه استفاده از مواد برای اولین بار ممکن است با انتخاب فرد صورت گیرد، اما پس از استفاده مواد شیمی مغز را تغییر می‌دهند. از این رو منجر به به هوس شدید و مصرف اجباری مواد خواهد شد. با گذشت زمان این رفتار به وابستگی یا اعتیاد به مواد مخدر و الکل تبدیل شود. الکل می‌تواند اثرات کوتاه مدت و طولانی مدت بر روی مغز داشته باشد و مسیرهای ارتباطی مغز را مختل کند. علاوه بر این بر خلق و خو، رفتار و سایر عملکردهای شناختی تأثیر می‌گذارد.
آسیب مغزی همچنین ممکن است از طریق کمبود تغذیه ناشی از الکل، تشنج ناشی از الکل و بیماری کبدی رخ دهد. در زنان باردار مصرف الکل بر مغز نوزادان تأثیر می‌گذارد و در نتیجه باعث اختلالات الکلی جنین می‌شود. گزارش شده است که مشکلات مغزی ناشی از الکل اغلب با درمان مناسب قابل اصلاح است. پرهیز از الکل برای ماه‌ها یا سال‌ها می‌تواند تا حدی به بهبود توانایی تفکر و حافظه کمک کند.
اثرات مواد مخدر بر رفتار
اعتیاد به موادمخدر می‌تواند منجر به مشکلات رفتاری متعدد در کوتاه‌مدت و بلندمدت مانند موارد زیر گردد:
1. پارانویا
2. توهم یا خیال‌پردازی
3. کابوس
4. تشخیص و تصمیم نامناسب
5. ضعف
6. از دست دادن کنترل شخصی
این تأثیرات سوء مصرف مواد مخدر عواقب جدی مانند بی‌کاری، جرائم متعدد، حوادث و جراحات را به همراه دارد. در حقیقت الكل و مواد مخدر تا حدودی در 80 درصد تخلفات زندانیان نقش دارند. این حوادث و جرایم شامل خشونت خانگی، رانندگی در حالت مستی و اموال آسیب دیده است. در 16 درصد از تصادفات وسایل نقلیه موتوری، داروهای قانونی و غیرقانونی به استثنای الکل دخالت دارند.
تأثیر سوء مصرف دارو بر جنین
استفاده از مواد مخدر خطرات جدی در سلامت زنان باردار و فرزندان آنها خواهد داشت. اغلب مواد مخدر حاوی ناخالصی است که برای نوزاد یک مادۀ خطرناک و مضر است. زنان باردار در صورت استفاده از مواد مخدر با رفتارهای خطرناک و تغذیۀ نامناسب به جنین آسیب می‌رسانند. مصرف مواد مخدر منجر به تولد زودرس یا وزن کم هنگام تولد نوزاد خواهد شد. همچنین باعث بروز علائم ترک کودک (گاهی اوقات به صورت سندرم پرهیز نوزاد)، نقص مادرزادی یا مشکلات یادگیری و رفتاری در اواخر دوران بارداری خواهد شد.
سوءمصرف مواد مخدر در نوجوانان
سوء مصرف مواد در نوجوانان تأثیر عمده‌ای در زندگی آنها می‌گذارد. نوجوانانی که استفاده از مواد مخدر را تجربه می‌کنند، سلامت و ایمنی خود را در معرض خطر قرار می‌دهند. مصرف مداوم از مواد نتیجه عدم امنیت یا میل به پذیرش اجتماعی است. نوجوانان ممکن است احساس آسیب‌ناپذیری کنند و در نتیجه عواقب اعمال خود را در نظر نمی‌گیرند. در نتیجه آنها به سمت رفتارهای خطرناک با مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند.
عوامل مؤثر در مصرف مواد مخدر در نوجوانان
- سابقه خانوادگی سوءمصرف مواد
- بیماری روانی یا روحی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD)
- رفتاری تکانشی یا ریسک‌پذیری بیش از حد
- سابقه حوادث آسیب‌زا مانند تجربه تصادف رانندگی
- عزت‌نفس پایین یا احساس طرد اجتماعی
عواقب سوءمصرف مواد مخدر در نوجوانان
تأثیرات منفی مصرف مواد مخدر در نوجوانان شامل موارد زیر می‌شود:
- وابستگی به مواد مخدر
- تشخیص و رفتار نادرست در روابط اجتماعی و شخصی
- رابطۀ جنسی غیر ایمن و بارداری بدون برنامه
- افزایش یا تشدید اختلالات روحی مانند افسردگی و اضطراب
- اختلال در رانندگی
- ضعف عملکرد تحصیلی
اثرات انواع مواد مخدر بر سلامتی
مصرف مواد مخدر منجر به اعتیاد به مواد مخدر، اختلال جدی، بیماری و مرگ می‌شود. عوارض انواع مواد مخدر رایج شامل موارد زیر است:
- کوکائین: خطر حمله قلبی، سکته مغزی و تشنج
- اکستازی: خطر نارسایی کبدی و نارسایی قلبی
- مواد استنشاقی: خطر آسیب به قلب، ریه، کبد و کلیه‌ها در اثر استفاده طولانی‌مدت
- ماری جوانا: اختلال در حافظه، یادگیری، حل مسئله و تمرکز همراه با خطرات روان‌پریشی مانند اسکیزوفرنی، توهم یا پارانویا همراه با مصرف زودرس و مکرر
- مت آمفتامین: خطر رفتارهای روانی ناشی از مصرف طولانی مدت یا دوز بالا
- مواد افیونی: خطر ناراحتی تنفسی یا مرگ در اثر مصرف بیش از حد
- سیگارهای الکترونیکی: قرار گرفتن در معرض مواد مضر مشابه سیگار و خطر وابستگی به نیکوتین
صحبت با نوجوانان در مورد مصرف انواع مواد مخدر
در صحبت با نوجوانان درباره مصرف انواع مواد مخدر تأکید کنید که چگونه مصرف مواد مخدر می‌تواند در فعالیت‌های مهم زندگی او تأثیرگذار باشد (ورزش، رانندگی، سلامتی و ظاهر). رسانه‌های اجتماعی، برنامه‌های تلویزیونی، فیلم و موسیقی می‌توانند مصرف مواد مخدر را بی‌ا‌همیت جلوه دهند. درباره آنچه نوجوان شما می‌بیند و می‌شنود، صحبت کنید. در مورد راه‌های مقاومت در برابر فشار دوستان بحث کنید. در مورد چگونگی رد پیشنهادات دارویی با نوجوان خود مشورت کنید. آماده بحث در مورد مصرف مواد مخدر باشید. به این فکر کنید که اگر نوجوان شما در مورد مصرف مواد مخدر سؤال کند، چگونه پاسخ خواهید داد. اگر از مواد مخدر استفاده نکردید، دلیل آن را توضیح دهید. در صورت تجربه مواد از نتایج و تجارب خود صحبت کنید.
به احتمال زیاد در مورد مصرف مواد مخدر و الکل با نوجوان خود مکالمات متعددی خواهید داشت. زمان‌هایی را انتخاب کنید که بعید است رفتار ناخوشایندی را نشان دهند. لازم است بدانید چه زمانی نباید با آنها صحبت کنید. مثلاً وقتی از فرزند خود عصبانی هستید، آماده پاسخ به سؤالات نیستید، یا کودک شما مست یا خمار است. نظرات نوجوان خود را دریابید. از سخنرانی و نصیحت در این مورد پرهیز کنید. در عوض به نظرات و سؤالات نوجوان خود دربارۀ مواد مخدر گوش دهید. به نوجوان خود اطمینان دهید که می‌تواند با شما صادق باشد. درباره دلایل عدم استفاده از مواد مخدر بحث کنید. از تاکتیک‌های ترساندن خودداری کنید.
استراتژی‌های پیشگیری از اعتیاد فرزندان به انواع مواد مخدر
در این بخش برخی استراتژی‌های مربوط به به پیشگیری از اعتیاد فرزندان به مواد مخدر را بیان خواهیم کرد.
فعالیت‌های محبوب نوجوان خود را شناسایی کنید: به اتاق نوجوان خود توجه کنید. دریابید که نوجوان شما تحت تأثیر چه کسی یا فعالیت‌هایی قرار دارد.
قوانین و عواقب سرپیچی از قوانین را تعیین کنید: قوانین خانوادگی خود را از جمله ترک مهمانی در جایی که مصرف مواد مخدر اتفاق می‌افتد یا سوار شدن اتومبیل راننده‌ای که مواد مخدر مصرف می‌کند، توضیح دهید. اگر نوجوان شما قوانین را زیر پا گذاشت، عواقب مقرر آن را به طور مداوم اجرا کنید.
دوستان نوجوان خود را بشناسید: اگر دوستان نوجوان شما از مواد مخدر استفاده کنند، ممکن است نوجوان شما برای تجربه این حالت وسوسه شود.
نسبت به وجود داروهای مختلف در خانه حساس باشید: مراقب مصرف داروهای مختلف توسط فرزند خود باشید.
حمایت خود را از فرزند خود دریغ نکنید: وجود یک پیوند قوی بین شما و نوجوان شما در جلوگیری از مصرف مواد مخدر کمک می‌کند.
شناخت علائم سوءمصرف مواد مخدر در نوجوانان
- تغییر دوستان، عادات غذایی، خواب، ظاهر، هماهنگی یا فعالیت‌های مدرسه
- رفتارهای نامناسب، تشخیص ضعیف و عدم علاقه به جمع
- قانون‌شکنی یا دوری از خانواده
- مصرف دارو یا وجود داروهای متفاوت در اتاق نوجوان بدون اینکه فرزند شما بیما باشد
