زرد زخم چیست؟
زرد زخم (Impetigo) یک عفونت پوستی شایع و بسیار مسری است که عمدتا نوزادان و کودکان خردسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه، معمولا به‌صورت زخم‌های قرمز رنگ روی صورت، به ویژه در اطراف بینی و دهان و روی دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود. در طی حدود یک هفته، زخم‌ها می‌ترکند و پوسته‌های عسلی رنگی ایجاد می‌کنند. زرد زخم می‌تواند در پوست سالم یا پوستی که در اثر بریدگی، خراش یا نیش حشره آسیب دیده است، رخ دهد.
انواع زرد زخم
سه نوع زرد زخم وجود دارد:
-
غیر بولوز یا غیر تاولی (پوسته‌دار)
نوع غیر بولوز یا پوسته‌دار، شایع‌ترین نوع زرد زخم است. به‌صورت تاول‌های ریز شروع می‌شود که در نهایت می‌ترکند و لکه‌های مرطوب کوچکی از پوست قرمز باقی می‌گذارند که گاه مایعی از آنها تراوش می‌کند. به تدریج، پوستهای به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد یا قهوه‌ای، این ناحیه را می‌پوشاند و به نظر می‌رسد که با عسل یا شکر قهوه‌ای پوشیده شده است.
-
بلوز یا تاولی (تاول‌های بزرگ)
زرد زخم بلوز معمولا شامل تاول‌های بزرگ‌تر یا تاول‌هایی پر از مایع شفاف است که ممکن است تیره‌تر و کدرتر شوند. این تاول‌ها مدت بیشتری روی پوست باقی می‌مانند، به مرور شل می‌شوند و سپس می‌ترکند. زخمی زردرنگ و پوسته‌دار در ناحیه‌ای که تاول‌ها باز شده‌‌اند، ایجاد می‌شود که معمولا پس از بهبودی هیچ اثری از خود به جای نمی‌گذارند.
-
اکتیما
زرد زخم اکتیما (ek-THY-muh) جدی‌تر است اما شیوع بسیار کمتری دارد. اکتیما گاهی اوقات در اثر درمان نشدن انواع دیگر زرد زخم ایجاد می‌شود، عمیق‌تر از سایر اشکال زرد زخم است و به داخل پوست نفوذ می‌کند. این عفونت، تاول‌های دردناکی را روی پوست باسن، ران، ساق و مچ پا ایجاد می‌کند که به زخم‌های چرکی با پوسته ضخیم‌تر تبدیل می‌شوند. پوست اطراف زخم‌ها اغلب قرمز می‌شود. زخم‌های اکتیما به آهستگی بهبود می‌یابند و ممکن است پس از بهبودی، جای زخم باقی بماند.
زرد زخم چقدر شایع است؟
زرد زخم شایع‌ترین عفونت پوستی در کودکان دو تا پنج ساله است. البته، احتمال ابتلای کودکان بزرگ‌تر نیز وجود دارد. این بیماری، حدود 10 درصد از بیماری‌های پوستی کودکان را تشکیل می‌دهد، زیرا عفونت در محیط‌هایی مانند مدارس و مراکز نگهداری از کودکان به راحتی پخش می‌شود. زرد زخم در بزرگسالان پس از یک مشکل پوستی، سرماخوردگی یا ویروس‌های دیگر رخ می‌دهد. زمانی که افراد در یک محیط محدود (مانند پادگان‌های ارتش) زندگی می‌کنند یا سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، خطر ابتلای آنها به زرد زخم بیشتر است.
علائم و نشانه‌های زرد زخم چیست؟
- علائم زرد زخم، شامل برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار است که به سرعت می‌ترکند و چرک یا مایع شفافی به مدت چند روز از آنها ترشح می‌شود. در مرحله بعد، یک پوسته زرد یا عسلی رنگ روی زخم ایجاد می‌شود که بدون بر جای گذاشتن رد زخم بهبود می‌یابد.
- زخم‌ها اغلب در اطراف بینی و دهان، بازوها و پاها بروز می‌کنند و می‌توانند از طریق لمس، لباس و حوله به سایر نواحی بدن سرایت کنند.
- خارش و درد به‌طور کلی خفیف است.
- شکل کمتر شایع این بیماری به نام زرد زخم بولوز باعث ایجاد تاول‌های بزرگ‌تر در بدن نوزادان و کودکان خردسال می‌شود.
- اکتیما یک شکل جدی از زرد زخم است که به‌صورت زخم‌های دردناک پر از مایع یا چرک بروز می‌کند.
- علائم زرد زخم بلوز با ظهور تاول‌های پر از مایع (بولا) شروع می‌شود که معمولا در قسمت مرکزی بدن بین کمر و گردن یا روی بازوها و پاها ایجاد می‌شوند. قطر تاول‌ها اغلب یک تا دو سانتی‌متر است.
- تاول‌ها می‌توانند دردناک باشند و پوست نواحی اطراف آنها خارش داشته باشد. مانند زرد زخم غیر بلوز، مهم است که نواحی آسیب دیده پوست را لمس نکنید یا نخارانید.
- علائم تب و تورم غدد در زرد زخم بلوز شایع‌تر است.
دلایل بروز زرد زخم چیست؟
زرد زخم در اثر باکتری ایجاد می‌شود:
- شایع‌ترین علت زرد زخم، باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس است.
- منبع دیگر، باکتری استرپتوکوک پیوژنز (استرپتوکوک گروه A) است.
- استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA) نیز به یکی از علل مهم زرد زخم تبدیل شده است.
این باکتری‌ها همه جا در کمین هستند و در اثر هرگونه تماس با افرادی که عفونت دارند (ازجمله انجام ورزش‌های تماسی مانند کشتی) منتقل می‌شوند. معمولا پس از قرار گرفتن فرد در معرض باکتری، چهار تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا زخم‌ها ظاهر شوند.
همچنین:
- اگر لباس، ملحفه، حوله، اسباب‌بازی یا سایر وسایل مشابه را با فرد مبتلا به عفونت به اشتراک می‌گذارید، امکان دارد به زرد زخم مبتلا شوید.
- زرد زخم ممکن است خارش داشته باشد، بنابراین بچه‌ها با خاراندن زخم و سپس لمس سایر قسمت‌های بدن، عفونت را پخش می‌کنند.
- در صورت داشتن سایر مشکلات پوستی، مانند اگزما، شپش بدن، نیش حشرات، راش پیچک سمی یا عفونت‌های قارچی، احتمال ابتلا به زرد زخم بیشتر است.
- خاراندن زخم‌ها و بثورات پوستی یک علت شایع بروز زرد زخم است.
به‌عنوان مثال، پیچک سمی می‌تواند عفونی شده و به زرد زخم تبدیل شود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زرد زخم هستند؟
زرد زخم در کودکان شایع‌تر است، اما بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند، در صورتی که فرد:
- با بیماران مبتلا به زرد زخم تماس نزدیک دارد.
- بهداشت را رعایت نمی‌کند.
- در هوای گرم و مرطوب قرار دارد.
- بیماری‌های پوستی دیگری مانند گال یا اگزما دارد.
در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زرد زخم قرار دارد. همچنین، کودکان و افراد مبتلا به دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف -به‌دلیل شرایطی مانند HIV یا درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی- احتمال ابتلای آن به زرد زخم بیشتر است.
آیا زرد زخم مسری است؟
زرد زخم بسیار مسری است، بدان معنی که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
این بیماری می‌تواند برای نوزادان تازه متولد شده بسیار خطرناک باشد. مهم است که کودکان مبتلا به زرد زخم را از نوزادان دور نگه دارید و تا زمان شروع درمان نباید به مدرسه یا مهدکودک بروند. تا زمانی که از زخم‌ها مایعی تراوش می‌شود، امکان سرایت وجود دارد. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت، از مسری بودن عفونت جلوگیری می‌کنند.
زرد زخم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در بیشتر موارد، پزشکان می‌توانند زرد زخم را بر اساس ظاهر بثورات تشخیص دهند. اما در برخی موارد ممکن است پزشک بخواهد باکتری را کشت دهد. بنابراین، مقدار کمی از مایع درون زخم را نمونه‌گیری می‌کند تا مشخص شود کدام باکتری باعث ایجاد زخم شده است.
زرد زخم چگونه درمان می‌شود؟
زرد زخم معمولا بدون درمان در مدت دو تا سه هفته بهبود می‌یابد. با این حال، اقدامات درمانی نیز توصیه می‌شود، زیرا می‌تواند مدت بیماری را به حدود هفت تا ۱۰ روز کاهش دهد و خطر سرایت عفونت به دیگران را کم کند. پزشک، شما را معاینه می‌کند تا مطمئن شود که مشکل جدی‌تری مانند سلولیت نداشته باشید. در صورتی که تشخیص زرد زخم بدهد، برای تسریع بهبودی شما کرم یا پماد آنتی‌بیوتیک می‌دهد و اگر بیماری‌تان خیلی وخیم باشد قرص آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. این داروها معمولا می‌بایست به مدت یک هفته استفاده شوند. گاهی اوقات پزشک کرم غیرآنتی‌بیوتیکی به بیمار می‌دهد. اگر زخم شما مدام عود می‌کند، پزشک از اطراف بینی شما نمونه می‌گیرد تا باکتری‌ها را شناسایی کند. همچنین ممکن است یک کرم ضدعفونی‌کننده بینی برای پاکسازی باکتری‌ها و جلوگیری از عود زرد زخم تجویز کند. شما می‌توانید برای مدیریت این بیماری، کارهای زیر را انجام دهید:
- زخم‌ها را با آب نمک (یک قاشق چایخوری نمک خوراکی را در یک فنجان آب داغ حل کرده و بگذارید تا خنک شود) دو تا سه بار در روز بشویید و با یک حوله خشک کنید. سپس کرم آنتی‌بیوتیک را طبق دستور استفاده کنید.
- زخم‌ها را با پانسمان‌های ضد آب که هیچ سوراخی ندارند بپوشانید. تمام پانسمان‌ها را بلافاصله پس از برداشتن آنها در سطل زباله بیندازید و دست‌های خود را بشویید.
- ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند تحریک‌پذیر و خارش‌دار شود. مهم است که آن را نخارانید، زیرا باعث گسترش و بدتر شدن زخم می‌شود.
- ناخن‌های کودک خود را کوتاه و تمیز نگه دارید تا از خاراندن زخم که می‌تواند منجر به عود زخم شود، جلوگیری کنید.
چه عواملی خطر ابتلا به زرد زخم را افزایش می‌دهند؟
عواملی که خطر ابتلا به زرد زخم را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- سن: زرد زخم بیشتر در کودکان دو تا پنج ساله رخ می‌دهد.
- تماس نزدیک: زرد زخم به راحتی در خانواده‌ها، محیط‌های شلوغ مانند مدارس و مراکز مراقبت از کودکان، و از طریق شرکت در ورزش‌های تماسی (مانند کشتی) پخش می‌شود.
- هوای گرم و مرطوب: عفونت زرد زخم در هوای گرم و مرطوب شایع‌تر است.
- بریدگی در پوست: باکتری‌هایی که باعث زرد زخم می‌شوند اغلب از طریق یک بریدگی کوچک، نیش حشره یا بثورات وارد پوست می‌شوند.
- سایر شرایط سلامتی: کودکان مبتلا به سایر بیماری‌های پوستی مانند اگزمای درماتیت آتوپیک، افراد مسن، افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به زرد زخم هستند.
آیا می‌توان از زرد زخم جلوگیری کرد؟
ممکن است افراد بیش از یک بار به زرد زخم مبتلا شوند. ابتلا به زرد زخم از ابتلای مجدد به آن جلوگیری نمی‌کند. هیچ واکسنی برای پیشگیری از زرد زخم وجود ندارد، اما کارهایی هست که می‌توانید برای محافظت از خود و دیگران انجام دهید. تمیز نگه داشتن پوست بهترین راه برای حفظ سلامت آن است. زرد زخم معمولا پوستهای آسیب‌دیده را عفونی می‌کند. شستن فوری بریدگی‌ها، خراش‌ها، نیش حشرات و سایر زخم‌ها بسیار مهم است. برای کمک به جلوگیری از سرایت زرد زخم به دیگران:
- از دست زدن به زخم‌ها خودداری کنید.
- به آرامی نواحی آسیب دیده را با صابون ملایم و آب جاری بشویید و سپس با گاز بپوشانید.
- هنگام استفاده از پماد آنتی‌بیوتیک دستکش بپوشید و پس از آن دست‌های خود را کاملا شست و شو دهید.
- ناخن‌های کودک آلوده را کوتاه کنید تا از آسیب ناشی از خراشیدن جلوگیری کنید.
- شستن منظم و کامل دست‌ها و به طور کلی رعایت بهداشت را مد نظر داشته باشید.
- کودک مبتلا به زرد زخم را تا زمانی که پزشک بگوید که دیگر مسری نیست (معمولا ۲۴ ساعت پس از شروع درمان آنتی‌بیوتیکی)، در خانه نگه دارید.
- برای جلوگیری از انتشار زرد زخم در بین اعضای خانواده، مطمئن شوید که همه از لباس، ملحفه، تیغ، صابون و حوله مخصوص به خود استفاده می‌کنند. ملحفه‌ها، حوله‌ها و لباس‌های افراد مبتلا به زرد زخم را جدا کرده و هر روز در آب داغ بشویید. سطوح آشپزخانه و خانه را تمیز نگه دارید.
عوارض احتمالی زرد زخم چیست؟
عوارض زرد زخم معمولا نادر است، اما گاهی اوقات می‌تواند رخ دهد و جدی باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
-
- سلولیت: این عفونت بالقوه تهدید کننده زندگی بر بافت‌های زیرین پوست تاثیر می‌گذارد و در نهایت ممکن است به غدد لنفاوی و جریان خون گسترش یابد.
- مخملک: یک عفونت باکتریایی نادر که باعث ایجاد بثورات ظریف و صورتی در سراسر بدن می‌شود.
- پسوریازیس روده‌ای: یک بیماری پوستی غیر عفونی که می‌تواند پس از عفونت باکتریایی در کودکان و نوجوانان بروز کند.
- سپتی‌سمی (نوعی سپسیس): یک نوع عفونت باکتریایی خون است که در اثر ورود عفونت باکتریایی از نقاط دیگر بدن به جریان خون، ایجاد می‌شود.
- سندرم پوست سوخته استافیلوکوکی (SSSS): یک بیماری جدی پوستی است که در آن به نظر می‌رسد پوست با آب جوش سوخته شده است.
- آسیب کلیه (گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک)
- تب روماتیسمی
- جای زخم: زخم‌ها می‌توانند باعث ایجاد اسکار شوند.
چه زمانی باید با دکتر تماس گرفت؟
زرد زخم معمولا جدی نیست، اما ممکن است با سایر بیماری‌های پوستی مانند سلولیت، درماتیت تماسی و نیش حشرات اشتباه گرفته شود. بنابراین، اگر شما یا فرزندتان علائم زرد زخم را دارید با پزشک خود صحبت کنید. اگر کودک شما در حال حاضر تحت درمان است، زخم‌ها را زیر نظر داشته باشید. اگر پوست او بعد از سه روز درمان شروع به بهبودی نکرد یا اگر کودک تب کرد، با پزشک تماس بگیرید. اگر ناحیه اطراف بثورات قرمز، گرم یا حساس به لمس شد، فوری به پزشک اطلاع دهید.
آیا استرس می‌تواند باعث ایجاد زرد زخم در بزرگسالان شود؟
خیر، استرس باعث ایجاد زرد زخم نمی‌شود، اما می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. با سیستم ایمنی ضعیف، باکتری‌ها راحت‌تر شما را آلوده می‌کنند و بدنتان سخت‌تر می‌تواند با آنها مبارزه کند.
