درباره‌ داروی هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide) از جمله داروهایی است که برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شود و به دسته‌ای از داروها به اسم دیورتیک‌های تیازی (Thiazide Diuretics) تعلق دارد. روش عملکرد هیدروکلروتیازید در بدن به طور دقیق مشخص نیست و به نظر می‌رسد برای حذف نمک و آب اضافی بدن موثر باشد. به این ترتیب کار قلب برای پمپاژ خون راحت‌تر شده و فشار خون و تورم کاهش می‌یابد.

هیدروکلروتیازید برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟

داروی هیدروکلروتیازید با اشکال قرص یا کپسول با نسخه‌ پزشک قابل تهیه است. این دارو برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شود. علاوه‌براین، برای درمان تورم‌های ناشی از نارسایی‌های قلبی، آسیب‌های کبدی (سیروز) و مصرف داروهای گروه کورتیکواستروئید (Corticosteroids) یا استروژن‌ (Estrogens) مصرف هیدروکلروتیازید توصیه می‌شود. همچنین هیدروکلروتیازید برای درمان تورم ناشی از مشکلات کلیوی نیز ممکن است موثر باشد. این دارو می‌تواند به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر استفاده شود.

نحوه‌ مصرف هیدروکلروتیازید

پزشک دوز هیدروکلروتیازید مناسب را بر اساس عوامل مختلفی تعیین می‌کند. این عوامل عبارت‌اند از:

•   نوع و شدت بیماری
•   سن
•   نوع (شکل) هیدروکلروتیازیدی که در دسترس است.
•   شرایط پزشکی مثل بیماری‌های زمینه‌ای

معمولا پزشک با دوز پایین هیدروکلروتیازید پروسه‌ درمان را شروع کرده و در طول زمان آن را تنظیم می‌کند تا به مقدار مصرف مناسب برسد و در نهایت کمترین دوزی که اثربخشی مورد نظر را داشته باشد، تثبیت می‌شود.

نکات ضروری مصرف هیدروکلروتیازید

در صورتی که هیدروکلروتیازید برای درمان طولانی‌مدت مصرف شود، عدم رعایت دستور پزشک برای مصرف می‌تواند خطرات جدی‌ای به همراه داشته باشد.

در صورت مصرف بیش از حد هیدروکلروتیازید فورا با پزشک تماس بگیرید. در صورت بروز علائم شدید، فورا به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید.

مصرف هیدروکلروتیازید با یا بدون غذا مشکلی ندارد. هیدروکلروتیازید را صبح مصرف کنید. این دارو باعث افزایش ادرار می‌شود و مصرف آن در شب می‌تواند خواب شما را بهم بریزد.

نکات نگهداری از هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید را در دمای 20 تا 25 درجه‌ سانتی‌گراد و دور از نور خورشید نگهداری کنید. از نگهداری هیدروکلروتیازید در مکان‌های مرطوب مثل حمام خودداری کنید.

فراموشی مصرف هیدروکلروتیازید

در صورت فراموشی یک دوز، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر فقط چند ساعت تا نوبت بعدی مصرف مانده‌ است، صبر کنید و در نوبت بعدی فقط یک دوز را مصرف کنید. مصرف دو دوز در یک نوبت می‌تواند خطرات جدی‌ای در پی داشته باشد.

روش تشخیص موثر بودن هیدروکلروتیازید

کاهش فشار خون و کاهش تورم در ساق و مچ پا از نشانه‌های ثاتیر دارو هستند. پزشک در هر نوبت چک‌آپ مرتب فشار خون شما را کنترل می‌کند. بهتر است مرتب فشار خون خود را در خانه بررسی کنید و با تاریخ و ساعت روز آن را ثبت کنید. این گزارش برای پزشک در مورد تصمیم برای ادامه‌ پروسه‌ درمان می‌تواند مفید باشد.

عوارض مصرف داروی هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید می‌تواند عوارض خفیف یا جدی‌ای ایجاد کند. برای بررسی عوارض جانبی هیدروکلروتیازید حتما با پزشک متخصص یا داروساز مشورت کنید. برخی از عوارض جانبی اصلی مصرف هیدروکلروتیازید شامل موارد زیر است:

عوارض رایج هیدروکلروتیازید

این عوارض بعد از چند روز تا چند هفته از بین می‌روند. در صورت ادامه‌دار شدن این مشکلات پزشک خود را در جریان بگذارید.

•   فشار خون پایین‌تر از حد طبیعی (به خصوص هنگام ایستادن بعد از نشستن یا دراز کشیدن)
•   سرگیجه
•   سردرد
•   ضعف
•   اختلال نعوظ
•   مورمور شدن دست‌ها و پاها
•   حساسیت به نور (حساسیت بیشتر پوست به نور خورشید)
•   اسپاسم عضلانی
•   اسهال

عوارض شدید هیدروکلروتیازید

عوارض شدید هیدروکلروتیازید ممکن است زندگی فرد را به خطر بیندازند. در صورت بروز این علائم فورا به اورژانس مراجعه کنید. عوارض جدی‌تر هیدروکلروتیازید به چند دسته‌ اصلی تقسیم می‌شوند.

یکی از عوارض شدید مصرف هیدروکلروتیازید واکنش‌های پوستی شدید مثل سندرم استیونز-جانسون (Stevens-Johnson) یا اریترودرمی (درماتیت لایه‌بردار پوست) است که موارد زیر از علائم آن است:

•   التهاب‌های پوستی دردناک
•   بلند شدن پوست و تاول
•   تب
•   زخم شدن دهان

نارسایی کلیه از عوارض جدی دیگر مصرف هیدروکلروتیازید است که با علائم زیر خود را بروز می‌دهد:

•   ضعف
•   تنگی نفس
•   خستگی
•   گیجی
•   ضربان قلب غیرعادی یا درد قفسه‌ سینه
•   ادرار کمتر از حد طبیعی
•   تورم شدید ساق یا مچ پا

تاری دید نیز می‌تواند جز عوارض شدید مصرف هیدروکلروتیازید باشد که موارد زیر از علائم آن هستند:

•   درد چشم
•   مشکل در دیدن

آخرین عارضه‌ جدی مصرف هیدروکلروتیازید پانکراتیت (Pancreatitis) یا التهاب پانکراس است که علائم زیر را دارد:

•   ناراحتی و درد شدید معده
•   استفراغ
•   کمردرد شدید

مصرف هیدروکلروتیازید در دوران بارداری

اگر شخص باردار باشد یا قصد بارداری داشته باشد، برای مصرف هیدروکلروتیازید حتما باید با پزشک مشورت کند. در تحقیقاتی که روی تاثیر این دارو بر حیوانات انجام شده‌ است، مصرف هیدروکلروتیازید خطری برای جنین نداشت. اما روی انسان مطالعات کافی انجام نشده‌ است. این دارو فقط زمانی باید مصرف شود که فواید آن، خطرات احتمالی آن را توجیه کنند.

مصرف هیدروکلروتیازید در دوران شیردهی

هیدروکلروتیازید می‌تواند به شیر مادر منتقل شود و عوارض جانبی آن، نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند را درگیر کند. در صورت شیردهی برای مصرف این دارو باید با پزشک مشورت شود. ممکن‌ است قطع مصرف دارو یا شیردهی ضروری باشد.

مصرف این دارو در چه شرایطی ممکن است خطرناک باشد؟

مصرف هیدروکلروتیازید ممکن‌ است خطراتی را به همراه داشته باشد. این خطرات عبارتند از:

بر هم خوردن تعادل مایعات و الکترولیت‌ها

در طول مدت مصرف، سطح مایعات و الکترولیت بدن باید توسط پزشک بررسی شود. علائم عدم تعادل الکترولیتی ناشی از مصرف هیدروکلروتیازید شامل موارد زیر است:

•   خشک شدن دهان
•   تشنگی
•   ضعف
•   خستگی
•   بی‌قراری
•   گیجی
•   تشنج
•   درد یا گرفتگی عضلات
•   خستگی عضلانی
•   کاهش غیرطبیعی فشار خون
•   افزایش غیرطبیعی ضربان قلب
•   کاهش غیرطبیعی ادرار
•   حالت تهوع یا استفراغ

مشکلات بینایی

هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث تاری دید و گلوکوم (نارسایی‌ عصب بینایی) شود. علائم آن درد چشم و مشکل در بینایی‌ است. این عوارض معمولا در زمان چند ساعت تا چند هفته پس از شروع مصرف نمود می‌یابند. در صورت ایجاد هرگونه مشکل در بیماری باید فورا با پزشک تماس گرفت. تاری دید احتمالا با قطع مصرف دارو به حالت عادی باز‌گردد. اما در صورت عدم رسیدگی، ممکن‌ است به از دست دادن بیماری منجر شود.

واکنش آلرژیک به سولفونامید

در صورتی که شخص به داروهای حاوی سولفونامید (مانند سولفاستامید و سولفامتوکسازول) حساسیت داشته باشد، نباید هیدروکلروتیازید مصرف کند.

آلرژی

مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند واکنش‌های شدید آلرژیک ایجاد کند. علائم این مشکل عبارت‌اند از:

•   مشکل تنفسی
•   تورم گلو یا زبان
•   کهیر

اگر شخص یک بار به این دارو آلرژی نشان دهد، مصرف مجدد آن می‌تواند منجر به مرگ شود.

خطرات مصرف با الکل

نوشیدن الکل در زمان مصرف هیدروکلروتیازید ممکن‌ است باعث کاهش شدید فشار خون شود که سرگیجه از علائم آن است.

خطرات احتمالی برای افراد با شرایط جسمی خاص یا بیماری‌های زمینه‌ای

بیماران کلیوی

افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی باید در مصرف این دارو احتیاط کنند. هیدروکلروتیازید توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود و عملکرد ناقص کلیه‌ها باعث تجمع این دارو در بدن شده و عوارض آن بیشتر می‌شود. در صورت ضعیف شدن عملکرد کلیه‌ها پزشک ممکن‌ است مصرف دارو را متوقف کند.

بیماران کلیوی با مشکل کاهش ادرار

اگر کلیه‌های شخص ادرار کافی تولید نکنند، هیدروکلروتیازید نباید مصرف شود. این دارو ممکن‌ است الکترولیت و مایعات بدن را کاهش دهد که می‌تواند منجر به کاهش ادرار شود.

بیمارانی با مشکل عملکرد ضعیف کبد

هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث عدم تعادل الکترولیت و مایعات شود و این مسئله ممکن‌ است روی عملکرد کبد تاثیر منفی بگذارد. پس در صورت داشتن نارسایی کبدی یا بیماری پیشرفته‌ کبد، این دارو نباید مصرف شود.

بیماران مبتلا به لوپوس

مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث تشدید لوپوس شود.

تداخلات دارویی هیدروکلروتیازید

قرص هیدروکلروتیازید با چند داروی دیگر ممکن است تداخل ایجاد کند. این تداخل در بعضی موارد به شکل ایجاد اختلال در عملکرد یک دارو و در برخی موارد به شکل افزایش عوارض جانبی دارو است. قبل از مصرف هیدروکلروتیازید حتما پزشک خود را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید (حتی مولتی ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و مکمل‌ها) قرار دهید. داروهایی که ممکن است با هیدروکلروتیازید تداخل دارویی ایجاد کنند، شامل موارد زیر هستند:

باربیتورات‌ها (Barbiturates)

مصرف باربیتورات‌ها (نوعی آرام‌بخش) همراه با هیدروکلروتیازید ممکن‌ است باعث کاهش بیش از حد فشار خون شود که علائمی مانند احساس سرگیجه هنگام ایستادن بعد از نشستن یا دراز کشیدن را دارد. برای نمونه لیتیوم همراه با هیدروکلروتیازید نباید مصرف شود. چرا که مصرف هیدروکلروتیازید روند پاکسازی لیتیوم از بدن را کند می‌کند. افزایش سطح لیتیوم در بدن ممکن‌ است عوارض خطرناکی داشته باشد.

تنظیم‌کننده‌های فشار خون

مصرف هیدروکلروتیازید همراه با سایر داروهای فشار خون ممکن‌ است باعث کاهش بیش از حد فشار خون شود.

کاهش‌دهنده‌های کلسترول

مصرف این دسته از داروها با هیدروکلروتیازید، ممکن است باعث کاهش اثربخشی هیدروکلروتیازید شود و در روند درمان فشار خون و تورم اختلال ایجاد شود.

کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids)

مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث کاهش سطح الکترولیت در بدن شود. مصرف کورتیکواستروئیدها (داروهای کاهش‌دهنده‌ التهاب موثر در درمان التهابات پوستی، آسم و التهاب روده) همراه با هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث کاهش چشم‌گیر الکترولیت‌ها به‌ویژه پتاسیم شود. سطح پایین پتاسیم در بدن منجر به یبوست، خستگی، ضعف عضلات و ضعف جسمی می‌شود.

داروهای دیابت

هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود. در صورت مصرف هیدروکلروتیازید همراه با داروهای دیابت، ممکن است پزشک دوز بیشتری از داروهای دیابت مثل انسولین را تجویز کند.

مخدرها

مصرف هیدروکلروتیازید با داروهای مخدر مثل مورفین و کدئین ممکن‌ است باعث کاهش شدید فشار خون شود و همچنین علائمی مثل احساس سرگیجه ایجاد کند.

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

مصرف داروهای گروه NSAID مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن همراه با هیدروکلروتیازید، ممکن است باعث کاهش اثر هیدروکلروتیازید و کندی روند درمان شود. در صورت مصرف همزمان این دو دارو ممکن است لازم باشد پزشک شما را از نزدیک تحت نظر بگیرد.