چطور بفهمیم که هورمون‌هایمان بهم ریخته است؟
یک شوخی در بین مردم وجود دارد که می‌گویند هر مشکل پزشکی به هورمون‌ها مربوط است! در واقع سطح هورمون‌ها هر روز ممکن است تغییر کند و باعث یک مشکل جدید در بدن شود اما واقعا چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که سطح هورمون‌هایمان پایین است؟ 50 نوع مختلف هورمون وجود دارد که بر سیستم بدن شما تاثیر می‌گذارد. دکتر دیویا یوگی مورن، متخصص غدد، هفت هورمونی را که باید در مورد آنها بدانید، چگونگی تشخیص عدم تعادل هورمونی و اقداماتی که باید در مورد آن انجام دهید را معرفی می‌کند. با وبلاگ اسنپ‌دکتر همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید.
هورمون چیست؟
هورمون‌ها مواد شیمیایی‌ای هستند که بدن شما در اندام‌هایی به نام غدد آنها را می‌سازد. در حالی که غدد در سراسر بدن شما وجود دارد، غده هیپوفیز به اندازه نخود در پایه مغز شما وظیفه اصلی را بر عهده دارد. دکتر یوگی مورن توضیح می دهد: «این منطقه از مغز شماست که مسئول تولید هورمون‌هایی است که به دیگر غدد بگوید چه هورمون‌هایی باید بسازند.»
کورتیزول چه می‌کند؟
کورتیزول یک هورمون مرتبط با استرس محسوب می‌شود. سطح کورتیزول در پاسخ به استرس افزایش می‌یابد و این فقط یک فیزیولوژیکی نیست. دکتر یوگی مورن می گوید: استرس روانی هم می‌تواند کورتیزول را افزایش دهد. این نوع هورمون به حفظ فشار خون، چرخه خواب و بیداری و تنظیم قند خون نیز کمک می‌کند. سطح انرژی را افزایش می‌دهد و سطح استفاده بدن از چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها را تنظیم می‌کند.
او می افزاید: «خواب خوب شبانه برای تنظیم کورتیزول مهم است زیرا که یک الگوی شبانه روزی برای ترشح کورتیزول وجود دارد:
کورتیزول در صبح حدود ساعت 5 صبح، تقریباً زمانی که از خواب بیدار می شوید، به اوج خود می رسد و تا بعد از ظهر، سطح کورتیزول در حال کاهش است. اما سطح کورتیزول دوباره شروع به افزایش می‌کند و حدود ساعت 4 بعد از ظهر به اوج خود می‌رسد. در نهایت سطح کورتیزول در حدود نیمه شب به پایین می‌آید.»
علائم عدم تعادل کورتیزول:
- سرگیجه یا سبکی سر.
- لکه های تیره روی پوست
- فشار خون پایین
- تهوع و استفراغ
- هوس نمک
- کاهش وزن
علائم کورتیزول بیش از حد عبارتند از:
یکی از پررنگ‌ترین علائمی که بیش از حد داشتن این هورمون در بدن ایجاد می‌کند ضعف بدنی و عضلانی است. دکتر یوگی مورن خاطرنشان می‌کند: «افراد ممکن است در بالا بردن بازوهای خود برای برس زدن موهای خود، ایستادن روی صندلی یا بالا رفتن از پله‌ها مشکل داشته باشند.»
دیگر علائم می‌تواند این موارد باشند:
- تحلیل رفتن عضلات در بازوها یا پاها.
- علائم روانشناختی، مانند افسردگی و اضطراب.
- افزایش وزن، به خصوص در اطراف شکم شما.
استروژن چه می‌کند؟
استروژن به عنوان یک هورمون جنسی شناخته می‌شود که بر رشد و عملکرد جنسی تأثیر مستقیم می‌گذارد. دکتر یوگی مورن می‌گوید این هورمون برای سلامت استخوان ها نیز مهم است؛ به این دلیل که این نوع هورمون به زنان کمک می‌کند تا ویژگی‌های جنسی ثانویه (ویژگی‌های جنسی که مستقیماً به تولید مثل مرتبط نیستند) را ایجاد کنند، مانند:
- رشد سینه ها
- افزایش چربی در بدن
- تنظیم بودن سیکل های قاعدگی
- رشد رحم
تستوسترون چه می کند؟
تستوسترون یکی دیگر از هورمون های جنسی است. مانند استروژن، به حفظ سلامت استخوان ها نیز کمک می کند و هنگامی که مردان به بلوغ می‌رسند، تستوسترون به آنها کمک می‌کند تا ویژگی های جنسی ثانویه خود را ایجاد کنند، مانند:
- موهای بدن و صورت
- صدای پایین تر
- توده عضلانی و قدرت
علائم عدم تعادل تستوسترون
دکتر یوگی مورن می‌گوید آنچه رایج‌تر است، سطح تستوسترون است که با افزایش سن مردان کاهش می‌یابد و آنها باید به علائم خود دقت کنند.
علائم تستوسترون پایین عبارتند از:
- اختلال در ارضا شدن در هنگام رابطه جنسی
- خستگی
- از دست دادن توده عضلانی
- میل جنسی کم
- چربی شکم بیشتر
هورمون‌های تیروئید چه می‌کنند؟
هورمون‌های تیروئید متابولیسم بدن شما را کنترل می‌کنند. درواقع آنها کمک می‌کنند غذایی که می‌خوریم به انرژی تبدیل شود.
علائم رایج کم کاری تیروئید یا کم کاری تیروئید عبارتند از:
- عدم تحمل سرما
- یبوست
- پوستی خشک
- افزایش وزن بیش از حد
- خستگی زیاد
- ریزش موی زیاد
علائم شایع پرکاری تیروئید عبارتند از:
- افزایش تعریق در شبانه‌روز
- لرزش بیش از حد در یکی از اعضای بدن
- تپش قلب
- کاهش وزن
هورمون رشد چه می‌کند؟
هورمون رشد روی قد شما تاثیر می‌گذارد. دکتر یوگی مورن می‌گوید این نوع هورمون در دوران بلوغ برای هر فردی بسیار مهم است. اگرچه “کم یا زیاد بودن آن در بزرگسالان می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود.”
علل کمبود هورمون رشد عبارتند از:
- تومورهای هیپوفیز
- پرتودرمانی برای درمان سرطان دوران کودکی
- حوادث تروماتیک (مانند تصادفات رانندگی)
- علائم عدم تعادل هورمون رشد
علائم کمبود هورمون رشد عبارتند از:
- خستگی
- افزایش چربی در دور شکم
- احساس سبکی سر
- ضعف بدنی و عضلانی
دکتر یوگی مورن توضیح می دهد: «گاهی اوقات، ما برای افراد مبتلا به بیماری هیپوفیز، ممکن است دارویی تجویز کنیم که فعال بودن تمام هورمون‌ها را قطع کند بجز هورمون رشد. این تجویز به ندرت اتفاق می‌افتد و اغلب آنها بزرگسالان نیستند.»
هورمون رشد بیش از حد در بزرگسالان می تواند منجر به وضعیتی به نام آکرومگالی شود که می‌تواند باعث عرایض زیر شود:
- افزایش سایز فک
- افزایش فاصله بین دندان‌های شما
- درد مفاصل
- دیابت
انسولین چه می‌کند؟
این هورمون مهم از پانکراس شما می‌آید و مهم‌ترین کاری که می‌کند، تنظیم کردن قند خون (گلوکز) در بدن شماست. دکتر یوگی مورن می‌گوید: انسولین همچنین بر سایر فرآیندهای متابولیک مانند نحوه استفاده بدن از چربی و پروتئین تاثیر مستقیم می‌گذارد.
علائم عدم تعادل انسولین
وقتی هورمون انسولین در پانکراس تولید نشود فرد دچار دیابت نوع 1 می‌شود و این وضعیت اغلب در سال‌های جوانی رخ می‌دهد.
علائم دیابت نوع 1 عبارتند از:
- قند خون بالا
- افزایش تشنگی
- گلوکز بیش از حد در ادرار شما
- کاهش وزن سریع
در دیابت نوع 2، لوزالمعده شما انسولین کافی تولید می‌کند، اما بدن شما آنطور که باید به آن پاسخ نمی‌دهد و درواقع با آن مقابله می‌کند.
علائم دیابت نوع 2 عبارتند از:
- تشنگی یا گرسنگی شدید، حتی پس از خوردن غذا.
- قند خون بالا
- افزایش ادرار
- کاهش وزن سریع
ملاتونین چه می‌کند؟
هورمون ملاتونین بهترین هورمون مفید برای خوابیدن است. این نوع هورمون به دلیل اینکه به ساعت داخلی بدن شما کمک می‌کند، مهم است. قرار گرفتن در معرض نور روز بر میزان ترشح ملاتونین بدن شما تاثیر می‌گذارد و در نهایت شما خواب راحت‌تری دارید.
علائم عدم تعادل ملاتونین
بدن شما با افزایش سن ملاتونین کمتری تولید می‌کند. اگر اختلال خواب دارید، می‌تواند نشانه این باشد که بدن شما ملاتونین کافی تولید نمی‌کند و شما باید برای تقویت آن در معرض نور بیشتری قرار بگیرید.
سخن پایانی
اگر فکر می‌کنید عدم تعادل هورمونی دارید، دکتر یوگی مورن توصیه می‌کند که به پزشک خود مراجعه کنید و در مورد علائم خود با او صحبت کنید زیرا که پزشک می‌تواند با آزمایش سطح هورمونی شما را بررسی کند و راه‌های درمانی یا جایگزینی به شما پیشنهاد دهد.
ممنون