تشخیص علائم ویروس هپاتیت B و C؛ علائم و نحوه مراقبت

کبد اندامی حیاتی در بدن به‌شمار می‌رود که یکی از وظایف آن تصفیه خون و مبارزه با عفونت‌هاست. زمانی که کبد ملتهب شود یا آسیب ببیند، عملکرد آن هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بیماری‌های مختلفی روی این عضو بدن اثر می‌گذارند که هپاتیت یکی از آن‌هاست. انواع مختلفی از هپاتیت وجود دارد که برخی به دلیل مصرف زیاد الکل، داروها، بیماری‌ها و گروهی نیز بر اثر ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. علائمی که هر بیمار دارد نیز، در موارد مختلف این بیماری متفاوت است؛ مثلا در برخی افراد تا قبل از عفونت اصلی هیچ علائمی دیده نمی‌شود و پس از آن فرد با خستگی، تب، تهوع و… به پزشک مراجعه می‌کند. در این مطلب قصد داریم به معرفی دو نوع ویروس هپاتیت B و C بپردازیم و آن‌ها را از زاویه‌های مختلف بررسی کنیم. اما قبل از آن بد نیست که خلاصه‌ای از این دو بیماری را در جدول زیر مشاهده کنید:

هپاتیت B را بیشتر بشناسیم

هپاتیت B نوعی عفونت ویروسی است که مانند دیگر انواع این بیماری اثر خود را روی کبد می‌گذارد. این عارضه باعث التهاب در بافت‌های کبدی می‌شود و آغاز آن با عفونت حاد کوتاه‌مدت است؛ اما در برخی افراد این مشکل برطرف نمی‌شود و پس از تبدیل شدن به عفونتی مزمن، هرگز از بین نخواهد رفت. به این‌ ترتیب بر اثر التهاب طولانی‌مدت، کبد به مرور زمان آسیب جدی می‌بیند و در نهایت سیروز و نارسایی کبد ایجاد خواهد شد. ویروس هپاتیت B از طریق استفاده از سوزن مشترک آلوده، تماس با مایع منی، مایعات واژنی و خون آلوده قابل انتقال است. همچنین اگر مادری به هپاتیت‌ B مبتلا باشد، ممکن است در لحظه زایمان این ویروس را به نوزاد خود منتقل کند. هپاتیت ‌B دو نوع مزمن و حاد دارد. در نوع مزمن، بیماری بیش از ۶ ماه طول می‌کشد و اگر سیستم ایمنی فرد در طول این مدت قدرت مبارزه با ویروس را نداشته باشد، بیمار دچار سرطان یا سیروز کبدی می‌شود. در نوع حاد نیز این بیماری کمتر از ۶ ماه طول می‌کشد و پس از آن فرد به‌طور کامل بهبود خواهد یافت.

علائم ابتلا به هپاتیت B

در اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B، علائم بیماری به کندی بروز پیدا می‌کند و اکثر بیماران در اولین روزهای ابتلا هیچ علامتی ندارند. البته کسانی که دچار بیماری‌های کبدی پیشرفته مانند سیروز کبدی هستند، ممکن است زودتر عوارض و علائم را در بدن خود حس کنند که نشان می‌دهد کبد آن‌ها دچار نارسایی شده است. از جمله نشانه‌های دیگر مربوط به هپاتیت B می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• تجمع مایع در حفره شکمی
• گیجی و لرزش به دلیل ناتوانی کبد در از بین بردن سموم
• درد مفاصل
• زرد شدن پوست
• زرد شدن سفیدی چشم
• وجود خون در استفراغ یا مدفوع

تشخیص هپاتیت B در افراد مبتلا

هپاتیت B با آزمایش خون ساده در مطب پزشک یا آزمایشگاه‌ها تشخیص داده می‌شود. در این تست به سه پرسش مختلف پاسخ داده خواهد شد:

• آیا در حال حاضر فرد به هپاتیت B مبتلا است
• آیا بدن فرد به دلیل دریافت واکسن یا ابتلای قبلی نسبت به ویروس هپاتیت B ایمن است؟
• آیا فرد ناقل ویروس هپاتیت B است

پس از انجام این آزمایش در صورت تایید وجود ویروس در بدن فرد، باید آزمایش دیگری برای تعیین شدت ابتلا انجام شود. در این آزمایش تشخیصی هم سه مرحله وجود دارد؛ یکی میزان انتقال بیماری فرد به دیگران، میزان DNA ویروس هپاتیت موجود در خون بیمار و در نهایت آزمایش‌های مربوط به کبد برای تعیین میزان آسیب آن که تعیین‌کننده نوع و روند درمان بیماری خواهد بود.

درمان هپاتیت B

برای افرادی که مبتلا به ویروس هپاتیت B هستند، درمان‌های مختلفی تجویز می‌شود. معمولا به افرادی که هنوز واکسن را تزریق نکرده‌اند، دوز فوری از واکسن هپاتیت B تزریق می‌شود و پس از آن طی ۶ ماه، دو دوز دیگر هم تزریق خواهد شد.

HDBIG روش درمانی بعدی به‌شمار می‌آید که شامل واکسنی از خون انسان حاوی آنتی‌بادی‌های تولیدشده طبیعی برای ویروس هپاتیت B است. این واکسن برای کمک به جلوگیری از عفونت به افرادی تزریق می‌شود که به تازگی در معرض ویروس قرار گرفته‌اند؛ مانند نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیت متولد شده‌اند.

اگر بیماری هپاتیت B به مرحله حاد خود رسیده باشد، تنها می‌توان عوارض آن را کنترل کرد. برای این کار از مسکن‌های ضددرد، برنامه غذایی مناسب و به‌طور کلی تغییر سبک زندگی استفاده می‌شود. همچنین سلامت کبد در بازه‌های زمانی مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد تا در صورت نیاز جراحی انجام شود.

نکات مربوط به هپاتیت C

هپاتیت C نوعی عفونت ویروسی است که باعث تورم کبد و در نتیجه آسیب جدی به این اندام می‌شود. فرد سالم ممکن است در تماس با خون آلوده به این ویروس مبتلا شود. معمولا افرادی که از مواد مخدر استفاده می‌کنند، در معرض درگیر شدن با این ویروس قرار دارند. البته باید افرادی را که روابط جنسی کنترل‌نشده و متعدد دارند نیز، به این لیست اضافه کنیم.

علائم فرد مبتلا به هپاتیت C

برخی از بیماران مبتلا به هپاتیت C نشانه‌هایی مانند خستگی و درد در سمت راست شکم را حس می‌کنند. متاسفانه در بیشتر افراد، علائم نشان‌دهنده هپاتیت C در مرحله پایانی بیماری ظاهر می‌شوند؛ مرحله‌ای که فرد در آن دچار سیروز کبدی و نارسایی کبد می‌شود. از عوامل ابتلا به هپاتیت C می‌توان به تماس با خون آلوده، تزریق مواد مخدر، در ارتباط بودن با فرد مبتلا به HIV و خالکوبی در مکان آلوده، اشاره کرد. همچنین افراد دیالیزی و نوزادانی که از مادران مبتلا به هپاتیت C متولد می‌شوند نیز از جمله افرادی هستند که بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به هپاتیت C قرار دارند.

تشخیص هپاتیت C

در افراد مبتلا به عفونت مزمن HCV، عفونت اغلب به موقع تشخیص داده نمی‌شود؛ زیرا تا مدت‌ها پس از ورود ویروس به بدن، هیچ علائمی در فرد دیده نخواهد شد. اما در هر صورت برای تشخیص این بیماری باید دو مرحله انجام شود:

• آزمایش آنتی‌بادی‌های ضدHCV که افراد آلوده به ویروس را با آزمایش سرولوژیکی شناسایی می‌کند. اگر آزمایش برای آنتی‌بادی‌های ضد HCV مثبت باشد، آزمایشی برای اسید ریبونوکلئیک (RNA) و تایید عفونت مزمن تجویز می‌شود تا مراحل درمان آغاز شود. این آزمایش بسیار مهم است؛ زیرا حدود ۳۰ درصد افراد آلوده به HCV به‌طور خودبه‌خود عفونت را با پاسخ ایمنی قوی بدون نیاز به درمان دفع می‌کنند. این افراد اگرچه دیگر آلوده نیستند، اما همچنان از نظر آنتی‌بادی‌های ضدHCV مثبت خواهند بود.
• پس از اینکه ابتلای فرد به عفونت مزمن HCV تشخیص داده شد، باید میزان آسیب کبدی به‌طور دقیق تعیین و ارزیابی شود. این کار با بیوپسی کبد یا از طریق انجام انواع آزمایش‌های غیرتهاجمی انجام می‌شود. تشخیص میزان آسیب کبدی برای تصمیمات درمانی و مدیریت بیماری ضروری است.

درمان هپاتیت C

درمان زودهنگام هپاتیت C می‌تواند از بروز عفونت‌ زیاد و انتقال ویروس به افراد دیگر جلوگیری کند. به همین دلیل به افرادی که در معرض ابتلا هستند، توصیه می‌شود که حتما مراحل تشخیصی را انجام دهند و روند درمان را شروع کنند. به‌طور مثال کارکنان مراکز آزمایشگاهی و مراقبت‌های بهداشتی، افراد درگیر با مواد مخدر، افراد زندانی، افرادی که رابطه جنسی متعدد و کنترل‌نشده دارند و افرادی که به HIV مبتلا هستند، در این دسته قرار می‌گیرند.

امروزه داروهای ضدویروسی جدیدی ساخته شده‌اند که می‌توانند هپاتیت C مزمن را درمان کنند؛ اما مشکل اینجاست که اغلب بیماران نمی‌دانند که به هپاتیت C مبتلا هستند. این موضوع به این دلیل است که علائم مربوط به بیماری چند دهه بعد از ابتلا ظاهر می‌شوند. به همین دلیل در برخی از کشورها مانند ایالات متحده که شیوع بیماری بالاست، غربالگری بزرگسالان بین ۱۸ تا ۸۰ سال توصیه می‌شود. بهتر است این فرایند برای همه افراد انجام شود؛ حتی اگر علائم خاصی در فرد وجود نداشته باشد.

تشخیص و درمان به موقع، اولین قدم برای مقابله با هپاتیت B و C

بیماری هپاتیت در برخی از کشورها شیوع زیادی پیدا کرده و به همین دلیل تحقیقات بسیاری برای تشخیص و درمان آن انجام شده است. در گذشته به دلیل نداشتن اطلاعات کافی، زندگی‌ اغلب افراد مبتلا به این بیماری بدون تشخیص درست به پایان می‌رسید و گاهی حتی دلیل این مشکل هم تشخیص داده نمی‌شد. اما امروزه با وجود تحقیقات فراوان، روش‌های تشخیص مناسب و داروها و واکسن‌هایی که وجود دارند، دیگر این بیماری مانند گذشته خطرناک نیست؛ البته به شرطی که اقدامات لازم برای تشخیص و درمان به‌موقع انجام شود.

برای افرادی که به تازگی در معرض ابتلا به این ویروس قرار گرفته‌اند، مشاوره پزشکی آنلاین و تلفنی اسنپ دکتر می‌تواند کمک‌کننده باشد. با انتخاب این مسیر می‌توان به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن اطلاعات لازم را از پزشکان متخصص و باتجربه دریافت کرد تا نیازی به مراجعه حضوری نباشد. معمولا پزشکان با دریافت اطلاعات کافی از بیمار، توصیه‌های لازم و درمان‌های مناسب را ارائه می‌دهند تا فرد بتواند در موقعیت بهتری به‌صورت حضوری به پزشک مراجعه کند.

اگر شما هم در معرض ابتلا به این ویروس بوده‌اید یا قبلا به آن مبتلا شده‌اید، تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید. به نظر شما چه نکات دیگری در مورد این بیماری‌ وجود دارد که جای آن در این مطلب خالی است؟