همچنان که دنیا در حال مبارزه با بیماری کوید-١٩ است، بیماری‌های قلبی عروقی با ثبت 18.6 میلیون مرگ در سال همچنان رتبه اول علل مرگ و میر در دنیا را به خود اختصاص داده است. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر با بیماری‌های قلبی، عوامل ایجاد آن و راه‌هایی برای افزایش سلامت قلب آشنا می‌شوید.
از سوی دیگر بیماری کووید- ١٩ برای میلیون‌ها بیمار قلبی عروقی نگران‌کننده‌تر است. بیماران قلبی بیشتر در معرض خطر ابتلاء به انواع شدیدتر کووید-١٩ قرار دارند. بسیاری از بیماران قلبی به دلیل پاندمی کرونا برای انجام مراقبت‌های روتین و حتی در موارد اضطراری از مراجعه به درمانگاه و بیمارستان برحذر داشته می‌شوند. پزشکان به این بیماران توصیه می‌کنند که در خانه بمانند و فاصله‌ی اجتماعی را رعایت کنند.
29 سپتامبر به عنوان روز جهانی قلب نام‌گذاری شده تا بهانه‌ای برای افزایش آگاهی مردم نسبت به اهمیت محافظت از مهم‌ترین عضو بدن‌شان باشد. هدف از ثبت چنین روزی در تقویم جهانی، ترغیب و تشویق مردم به انتخاب شیوه زندگی سالم است. شیوه‌ای که می‌تواند به تضمین سلامتی قلب آنها کمک کند.
هر ساله برای این روز شعارهای متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. شعار روز جهانی قلب در سال 2021 استفاده از ابزارهای ديجيتال سلامت و فضای مجازی برای افزایش آگاهی، پیشگری و مدیریت بیماری‌های قلبی و افزایش سطح دسترسی بیماران به متخصصان است.
نزدیک شدن به روز جهانی قلب (29 سپتامبر)، فرصت و بهانه‌ی مناسبی است تا با این بیماری آشنایی بیشتری پیدا کرده و خود را برای مقابله با آن و برخورد مناسب درهنگام بروز این بیماری آماده و آگاه نگاه داریم. در ادامه این مقاله با اسنپ دکتر همراه باشید تا اطلاعات لازم برای شاخت بیشتر این بیماری را با یکدیگر مرور کنیم.
انواع مختلف بیماری‌های قلبی و علائم آن
بیماری‌های قلبی طیف وسیعی از مشکلات قلبی عروقی را شامل می‌شود. انواع بیماری‌های قلبی عبارتند از:
آریتمی‌ها
آریتمی‌ها ریتم‌های غیرطبیعی قلب هستند و علائمی‌که تجربه می‌کنید ممکن است به نوع آریتمی‌شما بستگی داشته باشد، مانند ضربان قلب بسیار سریع یا خیلی کند. علائم آریتمی‌شامل موارد زیر است:
- سبکی سر
- تپش قلب
- نبض کند
- غش کردن
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
تصلب شرایین
تصلب شرایین، خون‌رسانی به اندام‌های شما را کاهش می‌دهد. علائم آترواسکلروز علاوه بر درد قفسه سینه و تنگی نفس، شامل موارد زیر است:
- سردی، به ویژه در اندام‌ها
- بی‌حسی، به ویژه در اندام‌ها
- درد غیرمعمول یا غیرقابل توضیح
- ضعف در پاها و بازوها
- نقایص مادرزادی قلب: نقایص مادرزادی قلب مشکلات قلبی هستند که در هنگام رشد جنین ایجاد می‌شوند. برخی از نقایص قلبی هرگز تشخیص داده نمی‌شوند.
موارد دیگر ممکن است هنگام ایجاد علائم مشاهده شوند، مانند:
- پوست آبی رنگ
- تورم اندام‌ها
- تنگی نفس یا مشکل در تنفسی
- خستگی و انرژی کم
- ریتم نامنظم قلب
بیماری عروق کرونر (CAD)
CAD تجمع پلاک در شریان‌هایی است که خون غنی از اکسیژن را در قلب و ریه‌ها حرکت می‌دهد. علائم CAD عبارتند از:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- احساس فشار یا فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس
- حالت تهوع
- احساس سوء‌هاضمه یا گاز
کاردیومیوپاتی
کاردیومیوپاتی بیماری است که باعث می‌شود ماهیچه‌های قلب بزرگتر شده و سفت، ضخیم یا ضعیف شوند. علائم این بیماری عبارتند از:
- خستگی
- نفخ
- تورم پاها، به ویژه مچ پا و پاها
- تنگی نفس
- ضربان قلب یا تپش سریع
عفونت‌های قلبی
اصطلاح عفونت قلب ممکن است برای توصیف شرایطی مانند اندوکاردیت یا میوکاردیت استفاده شود. علائم عفونت قلبی عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- احتقان قفسه سینه یا سرفه
- تب
- لرز
- بثورات پوستی
تفاوت علائم بیماری قلبی میان زنان و مردان چیست؟
زنان اغلب علائم و نشانه‌های متفاوتی از بیماری قلبی را نسبت به مردان تجربه می‌کنند، به ویژه در مورد CAD و سایر بیماری‌های قلبی عروقی. در حقیقت، یک مطالعه در سال 2003 علائم بیشتری را در زنانی که دچار حمله قلبی شده بودند، بررسی کرده است. این مطالعه می‌گوید زنان پیش از حمله قلبی اضطراب، اختلالات خواب و خستگی غیرمعمول را به جای علائم قدیم و عادی حمله قلبی مانند درد قفسه سینه و سوزن سوزن شدن تجربه کرده‌اند.
علاوه بر این، 80 درصد از زنان در این مطالعه گزارش کردند که این علائم را حداقل یک ماه قبل از وقوع حمله قلبی داشته‌اند. علائم بیماری قلبی در زنان را می‌توان با سایر بیماری‌ها مانند افسردگی، یائسگی و اضطراب اشتباه گرفت.
علائم شایع بیماری قلبی در زنان عبارتند از:
- سرگیجه
- رنگ پریدگی
- تنگی نفس یا تنفس سطحی
- سبکی سر
- غش کردن یا از حال رفتن
- اضطراب
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد فک
- گردن درد
- کمردرد
- سوء‌هاضمه یا درد شبیه گاز در قفسه سینه و معده
- عرق سرد
علت بیماری‌های قلبی چیست؟
علل مختلفی می‌تواند سبب بروز هر نوع بیماری قلبی شود. به عنوان مثال:
علل ریتم غیرطبیعی قلب یا آریتمی
- دیابت
- CAD
- نقایص قلبی، از جمله نقایص مادرزادی قلبی
- داروها، مکمل‌ها و داروهای گیاهی
- فشار خون بالا (فشار خون بالا)
- مصرف زیاد الکل یا کافئین
- اختلالات مصرف مواد
- استرس و اضطراب
- آسیب یا بیماری قلبی موجود
علل نقص مادرزادی قلب
این بیماری قلبی زمانی رخ می‌دهد که نوزاد هنوز در رحم در حال رشد است. برخی از نقایص قلبی ممکن است جدی باشند و به موقع تشخیص داده شده و درمان شوند. برخی نیز ممکن است سال‌ها تشخیص داده نشوند.
ساختار قلب شما نیز می‌تواند با افزایش سن تغییر کند. این می‌تواند یک نقص قلبی ایجاد کند که ممکن است منجر به عوارض و مشکلات شود.
علل کاردیومیوپاتی
انواع مختلفی از کاردیومیوپاتی وجود دارد. هر نوع نتیجه یک علت جداگانه است:
- کاردیومیوپاتی اتساعی: مشخص نیست علت این نوع شایع کاردیومیوپاتی چیست. این ممکن است در نتیجه آسیب به قلب باشد، مانند نوع ناشی از داروها، عفونت‌ها و حمله قلبی. همچنین ممکن است یک بیماری ارثی یا نتیجه فشار خون کنترل نشده باشد.
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک: این نوع بیماری قلبی منجر به ضخیم شدن ماهیچه قلب می‌شود و معمولاً ارثی است.
- کاردیومیوپاتی محدود کننده: اغلب مشخص نیست چه چیزی منجر به این نوع کاردیومیوپاتی می‌شود که منجر به سفت شدن دیواره‌های قلب می‌شود. علل احتمالی ممکن است شامل تجمع بافت اسکار و نوعی تجمع غیر طبیعی پروتئین معروف به آمیلوئیدوز باشد.
علل عفونت قلبی:
باکتری‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها شایع ترین علل عفونت‌های قلبی هستند. عفونت‌های کنترل نشده در بدن نیز اگر به درستی درمان نشوند می‌توانند به قلب آسیب برسانند.
برخی از عوامل خطر که سبب تشدید بیماری قلبی می‌شود:
عوامل خطر زیادی برای بیماری‌های قلبی وجود دارد. برخی از آنها قابل کنترل هستند و برخی دیگر قابل کنترل نیستند. برخی از این عوامل خطر عبارتند از:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا و سطح پایین لیپوپروتئین با چگالی بالا
- سیگار کشیدن
- چاقی
- عدم فعالیت بدنی
به عنوان مثال، سیگار کشیدن یک عامل خطر قابل کنترل است. به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، افرادی که سیگار می‌کشند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را دو برابر می‌کنند.
افراد دیابتی همچنین ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های قلبی باشند زیرا سطوح بالای گلوکز خون خطر ایجاد موارد زیر را افزایش می‌دهد:
- آنژین
- حمله قلبی
- سکته
- عروق کرونر یا CAD
عوامل خطری که نمی‌توانید کنترل کنید:
سایر عوامل خطر بیماری قلبی عبارتند از:
- سابقه خانوادگی
- قومیت
- رابطه ی جنسی
- سن
اگرچه این عوامل خطر قابل کنترل نیستند، اما ممکن است بتوانید اثرات آنها را زیر نظر داشته باشید.
سن شما می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. از سن 20 تا 59 سالگی، مردان و زنان در معرض خطر مشابهی برای عروق کرونر یا CAD هستند. با این حال، پس از 60 سالگی، درصد مردان مبتلا به این بیماری بین 19.9 تا 32.2 درصد افزایش می‌یابد. درحالی که فقط 9.7 تا 18.8 درصد از زنان در این سن امکان مبتلا شدن را دارند.
بیماری قلبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما ممکن است چندین نوع آزمایش و ارزیابی را برای تشخیص بیماری قلبی تجویز کند. برخی از این آزمایشات را می‌توان قبل از نشان دادن علائم بیماری قلبی انجام داد.
معاینات فیزیکی و آزمایش خون
اولین کاری که پزشک شما انجام می‌دهد این است که یک معاینه فیزیکی انجام دهد و علائمی را که تجربه کرده‌اید، در نظر بگیرد. سپس آنها می‌خواهند سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی شما را بدانند. ژنتیک می‌تواند در برخی بیماری‌های قلبی نقش داشته باشد. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به بیماری قلبی است، این اطلاعات را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
آزمایش خون نیز اغلب توصیه می‌شود. این به این دلیل که آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک شما در مشاهده سطح کلسترول شما و یافتن علائم التهاب کمک کنند.
آزمایشات غیر تهاجمی
ممکن است از انواع آزمایشات غیر تهاجمی‌برای تشخیص بیماری قلبی استفاده شود. مانند:
- نوار قلب: این آزمایش می‌تواند فعالیت الکتریکی قلب شما را کنترل کرده و به پزشک شما در تشخیص هرگونه بی نظمی‌کمک کند.
- اکوکاردیوگرام: این آزمایش سونوگرافی می‌تواند تصویر دقیقی از ساختار قلب شما را به پزشک شما ارائه دهد.
- سنجش استرس: این تست در حالی انجام می‌شود که یک فعالیت سنگین مانند پیاده‌روی، دویدن یا دوچرخه ثابت را انجام می‌دهید. در طول آزمایش، پزشک شما می‌تواند فعالیت قلب شما را در واکنش به تغییرات در فعالیت بدنی کنترل کند.
- سونوگرافی کاروتید: برای دریافت سونوگرافی دقیق شریان‌های کاروتید، پزشک ممکن است این آزمایش سونوگرافی را سفارش دهد.
- مانیتور هولتر: ممکن است پزشک از شما بخواهد این مانیتور ضربان قلب را به مدت 24 تا 48 ساعت بپوشید. این به آنها اجازه می‌دهد تا دید وسیعی از فعالیت قلب شما داشته باشند.
- تست میز شیب دار: اگر به تازگی هنگام ایستادن یا نشستن دچار غش یا سبکی سر شده‌اید، پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند. در طول آن، شما به یک میز محکم می‌شوید و به آرامی‌بالا یا پایین می‌روید در حالی که ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن شما را کنترل می‌کنند.
- سی تی اسکن: این آزمایش تصویربرداری یک تصویر اشعه ایکس بسیار دقیق از قلب شما به پزشک می‌دهد.
MRI قلب : MRI قلب می‌تواند تصویری بسیار دقیق از قلب و عروق خونی شما ارائه دهد.
آزمایشات تهاجمی
اگر معاینه فیزیکی، آزمایش خون و آزمایشات غیر تهاجمی‌قطعی نباشند، پزشک ممکن است بخواهد بدن شما را بررسی کند تا مشخص شود که چه علامتی غیرعادی ایجاد می‌کند. آزمایشات تهاجمی‌ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاتتریزاسیون قلب و آنژیوگرافی عروق کرونر: پزشک شما ممکن است یک کاتتر را از طریق کشاله ران و عروق به قلب شما وارد کند. کاتتر به آنها کمک می‌کند تا آزمایشات مربوط به قلب و عروق خونی را انجام دهند. هنگامی‌که این سوند در قلب شما قرار گرفت، پزشک می‌تواند آنژیوگرافی عروق کرونر را انجام دهد. در طی آنژیوگرافی عروق کرونر، یک رنگ به شریان‌های ظریف و مویرگ‌های اطراف قلب تزریق می‌شود. این رنگ به تولید یک تصویر اشعه ایکس بسیار دقیق کمک می‌کند.
- مطالعه الکتروفیزیولوژی: در طول این آزمایش، پزشک ممکن است الکترودهایی را از طریق کاتتر به قلب شما وصل کند. هنگامی‌که الکترودها در جای خود قرار دارند، پزشک می‌تواند پالس‌های الکتریکی را از طریق آن ارسال کرده و نحوه واکنش قلب را ثبت کند.
آیا درمانی برای بیماری‌های قلبی وجود دارد؟
درمان بیماری قلبی به نظارت دقیق دارد. بسیاری از علائم بیماری قلبی را می‌توان با داروها، روش‌ها و تغییر شیوه زندگی برطرف کرد. در صورت شکست این روش‌ها، ممکن است از مداخله کرونر یا جراحی بای پس استفاده شود.
اگر فکر می‌کنید ممکن است علائم بیماری قلبی را تجربه کنید یا عوامل خطر بیماری قلبی دارید، برای معاینه و شورت به پزشک خود مراجعه کنید. شما و پزشکتان می‌توانید با هم خطرات را بسنجید، چند آزمایش غربالگری انجام دهید و برای سالم ماندن برنامه‌ای تهیه کنید.
چه درمان‌هایی برای بیماری‌های قلبی وجود دارد؟
درمان بیماری‌های قلبی تا حد زیادی بستگی به نوع بیماری قلبی شما و همچنین میزان پیشرفت آن دارد. به عنوان مثال، اگر مبتلا به عفونت قلبی هستید، احتمالاً پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
در صورت ایجاد پلاک، آنها ممکن است رویکرد دو طرفه داشته باشند: دارویی را تجویز کنند که می‌تواند خطر ابتلا به پلاک اضافی را کاهش دهد و به شما در تغییر شیوه زندگی سالم کمک کند.
درمان بیماری‌های قلبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
تغییر سبک زندگی
انتخاب شیوه زندگی سالم می‌تواند به شما در پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند. آنها همچنین می‌توانند به شما در درمان این بیماری و جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کنند. رژیم غذایی شما یکی از اولین زمینه‌هایی است که ممکن است به دنبال تغییر آن باشید. رژیم غذایی کم سدیم و کم چرب که سرشار از میوه و سبزیجات است ممکن است به شما در کاهش عوارض بیماری قلبی کمک کند.
به طور مشابه، ورزش منظم و ترک دخانیات می‌تواند به درمان بیماری‌های قلبی کمک کند. همچنین به دنبال کاهش مصرف الکل خود باشید.
داروها
ممکن است دارویی برای درمان انواع خاصی از بیماری‌های قلبی ضروری باشد. پزشک می‌تواند دارویی را تجویز کند که می‌تواند بیماری قلبی شما را درمان یا کنترل کند. همچنین ممکن است داروهایی برای کاهش یا توقف خطر عوارض تجویز شود. داروی دقیق تجویز شده بستگی به نوع بیماری قلبی دارد.
جراحی یا روش‌های تهاجمی
در برخی موارد بیماری قلبی، جراحی یا یک روش پزشکی برای درمان این بیماری و جلوگیری از تشدید علائم ضروری است.
به عنوان مثال، اگر شریان‌هایی دارید که به طور کامل یا تقریباً به دلیل تجمع پلاک مسدود شده اند، پزشک شما ممکن است یک استنت در شریان شما وارد کند تا جریان خون منظم را برگرداند. روشی که پزشک انجام می‌دهد بستگی به نوع بیماری قلبی شما و میزان آسیب به قلب شما دارد.
چگونه می‌توان از بیماری‌های قلبی جلوگیری کرد؟
برای مثال برخی از عوامل خطر بیماری قلبی مانند سابقه خانوادگی شما قابل کنترل نیستند. اما هنوز هم مهم است که با کاهش عوامل خطری که می‌توانید کنترل کنید، احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهید.
فشار خون و تعداد کلسترول سالم را هدف بگیرید
داشتن فشار خون سالم و محدوده کلسترول از اولین قدم‌هایی است که می‌توانید برای داشتن یک قلب سالم انجام دهید. فشار خون بر حسب میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) اندازه گیری می‌شود. فشار خون سالم کمتر از 120 سیستولیک و 80 دیاستولیک در نظر گرفته می‌شود که اغلب به عنوان “120 بیش از 80” یا “120/80 میلی متر جیوه” بیان می‌شود. سیستولیک اندازه‌گیری فشار هنگام انقباض قلب است. دیاستولیک اندازه گیری زمانی است که قلب در حال استراحت است. اعداد بالاتر نشان می‌دهد که قلب برای پمپاژ خون بیش از حد کار می‌کند. سطح کلسترول ایده‌آل شما بستگی به عوامل خطر و سابقه سلامت قلب شما دارد.
راه‌هایی برای مدیریت استرس پیدا کنید
به همان اندازه که ساده به نظر می‌رسد، مدیریت استرس می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز کاهش دهد. استرس مزمن را به عنوان عامل بیماری قلبی دست کم نگیرید. اگر مکرراً دچار اضطراب یا مواجهه با رویدادهای استرس‌زای زندگی هستید، مانند نقل مکان، تغییر شغل یا طلاق، با پزشک خود مشورت کنید.
سبک زندگی سالم تری را در پیش بگیرید
خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم نیز مهم است. اطمینان حاصل کنید که از غذاهای حاوی چربی اشباع و نمک زیاد خودداری می‌کنید. پزشکان نیز 30 تا 60 دقیقه ورزش را در اکثر روزها و در مجموع 2 ساعت و 30 دقیقه در هفته توصیه می‌کنند. با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که می‌توانید با خیال راحت این دستورالعمل‌ها را رعایت کنید، به ویژه اگر قبلاً بیماری قلبی دارید.
سیگار را کنار بگذارید
اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید. نیکوتین موجود در سیگار باعث منقبض شدن رگ‌های خونی می‌شود و گردش خون اکسیژن دار را سخت‌تر می‌کند. این می‌تواند منجر به تصلب شرایین شود.
چه ارتباطی بین بیماری قلبی و فشار خون بالا وجود دارد؟
فشار خون بالا نیاز به پمپاژ قوی‌تر قلب دارد تا خون در بدن شما گردش کند. این افزایش فشار می‌تواند منجر به انواع مختلفی از مشکلات قلبی از جمله ضخیم شدن، بزرگ شدن ماهیچه قلب و تنگ شدن عروق شود.
نیروی اضافی که قلب شما باید برای پمپاژ خون استفاده کند می‌تواند ماهیچه‌های قلب شما را سفت و ضخیم کند. این می‌تواند بر میزان پمپاژ قلب شما تأثیر بگذارد. بیماری قلبی پرفشاری خون می‌تواند شریان‌ها را کشسانتر و سفت تر کند. این می‌تواند گردش خون را کند کرده و از دریافت خون غنی از اکسیژن مورد نیاز بدن جلوگیری کند.
بیماری قلبیِ پرفشاری خون، علت اصلی مرگ و میر افراد مبتلا به فشار خون بالا است، بنابراین مهم است که در اسرع وقت درمان فشار خون بالا را آغاز کنید. درمان می‌تواند عوارض را متوقف کرده و احتمالاً از آسیب‌های اضافی جلوگیری کند.
در نهایت….
از آنجایی که امروزه همگی با بیماری‌های قلبی رو‌به‌روشده و یا در میان افراد و بستگان خود شاهد ابتلای یک فرد به این بیماری باشید، لازم است با علائم بروز انواع مخالف بیماری‌های قلبی آشنا بوده و راه های پیشگیری از آن را بدانید.
