نحوه ترک حشیش و عوارض مصرف آن
راهنمایی و کمک به عزیزانی که درگیر مصرف مواد مخدر و اعتیاد هستند، بسیار دشوار است. بسیاری از افراد با اینکه واقعا می‌خواهند برای ترک ماده مخدر به مصرف‌کننده کمک کنند، راه و روش درست را نمی‌دانند. قبل از هرچیزی برای کمک به یک مصرف‌کننده برای کنار گذاشتن ماده مخدر باید بدانیم که اگر نوع مداخله و تلاش ما برای کمک همراه با خشم باشد، به احتمال زیاد موفق نخواهد بود. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر شما را با روش‌های ترک مخدر حشیش آشنا خواهید شد. اطلاع از این روش‌ها می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند. اگر از عزیزان شما درگیر اعتیاد به این مخدر است، بهتر است پیش از هرگونه اقدام، از پزشکان و روانشناسی که در حوزه ترک اعتیاد تخصص دارند مشاوره بگیرید.
حشیش چیست و چه تفاوتی با ماری جوانا دارد؟
حشیش یک ماده مخدر است که از گیاه شاهدانه (ماری‌جوانا) به‌دست می‌آید. حشیش به‌طور مشخص با ماری‌جوانا متفاوت است. ماری‌جوانا عمدتا از قسمت‌های گیاهی فرآوری‌نشده تشکیل شده، در حالیکه حشیش از ترکیبات رزین گیاه شاهدانه تولید می‌شود. بنابراین مخدر حشیش بسیار بیشتر از ماری‌جوانا است.
مصرف حشیش چه خطراتی دارد؟
مصرف حشیش عوارض جانبی مضری برای سلامت جسم و روان فرد مصرف کننده دارد. مخصوصا با استفاده طولانی‌مدت، اثرات مرتبط با سوء استفاده یا وابستگی به حشیش شدیدتر می‌شوند. برخی از رایج‌ترین آثار کوتاه‌مدت مصرف حشیش عبارتند از:
- مشکلات مربوط به سلامت روان، از جمله افسردگی، پارانویا، اضطراب یا بدتر شدن علائم اسکیزوفرنی و توهم
- نقایص شناختی مانند مشکلات حافظه و یادگیری ضعیف کلامی
- افزایش ضربان قلب
- افزایش اشتها
- اختلال در درک و قضاوت
- عدم هماهنگی عضلات بدن
- از دست دادن تمرکز
- چشم‌های پرخون و قرمز
- خشکی دهان
مصرف بلندمدت حشیش هم می‌تواند عوارض زیر را روی فرد بگذارد:
- از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت
- افزایش خطر ابتلا به سرطان
- آسیب‌های تنفسی
- افزایش خطر ابتلا به عفونت ریه
- از بین رفتن روابط بین فردی با دوستان، خانواده و همکاران
- کاهش عملکرد در محل کار و مدرسه
- آسیب سیستم ایمنی
- اختلال در عملکرد جنسی
متاسفانه حتی هنگامی که مصرف حشیش متوقف می‌شود نیز ممکن است فرد علائم ناراحت‌کننده‌ای را تجربه کند. مثل:
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- درد عضلانی
- از دست دادن اشتها
- مشکلات خواب و تجربه خواب ناخوشایند، همراه با رویاهای واضح و آزاردهنده یا کابوس
- کاهش وزن
- پرخاشگری
- بی‌قراری
- خشم
- عصبی بودن
این علائم معمولا در عرض چند ساعت پس از آخرین مصرف شروع می‌شود و شدت و مدت آن هم بستگی به دفعات و طول مدت مصرف فرد دارد. در بیشتر موارد این علائم بین دو تا ده روز طول می‌کشد، با این حال گاهی ممکن است فردی تا یک ماه هم درگیر این علائم باشد.
حشیش چه تاثیری روی عملکرد مغز می‌گذارد؟
حشیش به‌دلیل دارا بودن ماده دلتا-9-تتراهیدروکانابینول (THC) اثرات بسیار مخربی روی مغز می‌گذارد. هنگام مصرف حشیش، THC وارد جریان خون می‌شود و از سد خونی مغزی عبور می‌کند و به گیرنده‌های کانابینوئید در مغز متصل می‌شود. به همین دلیل هم یکی از مهم‌ترین اثرات فیزیکی و جسمی که مصرف حشیش روی بدن می‌گذارد، اختلال در عملکرد مغز است.
- از بین بردن هماهنگی مغز و بدن و طولانی کردن زمان واکنش
حشیش می‌تواند مهارت‌های حرکتی و زمان واکنش را مختل کرده و فعالیت‌هایی مانند رانندگی را خطرناک کند.
- اضطراب و پارانویا
دوزهای بالا یا قوی حشیش می‌تواند باعث افزایش اضطراب یا احساس پارانویا در برخی افراد شود.
- اختلال شناختی
حشیش می‌تواند بر حافظه و سایر عملکردهای شناختی تأثیر بگذارد، اگرچه این اثرات عموما موقتی هستند.
- تغییر فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی و تخریب سیستم عصبی لذت و پاداش
با گذشت زمان، مصرف حشیش شیمی طبیعی مغز را مختل می‌کند و باعث می‌شود برای عملکرد طبیعی و آزاد کردن دوپامین به حشیش وابسته باشد. مخصوصا که THC موجود در این ماده مخدر در چربی بدن ذخیره و به آرامی در طول زمان آزاد می‌شود. یعنی دوزهای منظم حتی بدون استفاده هم در بدن فرد فعال می‌شود.
نشانه‌های اعتیاد به حشیش
علائم و نشانه‌های اعتیاد به حشیش می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما مصرف این ماده مخدر در بیشتر افراد با اثرات روانی و فیزیکی خودش را نشان می‌دهد. از جمله:
- سرخوشی و شدید شدن ادراک حسی
- قرمزی چشم‌ها
- خشکی دهان
- افزایش اشتها و افزایش وزن غیر قابل توضیح
- تهوع و مشکلات مکرر معده
- اختلال در مهارت‌های حرکتی و هماهنگی عضلات بدن
- مشکلات مربوط به یادآوری حافظه کوتاه مدت
- نگهداری مواد مخدر
- عدم توجه به تعهدات شخصی در محل کار و خانواده و مدرسه
- دروغ گفتن یا دزدی برای تهیه حشیش
- منزوی شدن و دوری کردن از فعالیت‌های مورد علاقه
البته اثرات سوء مصرف حشیش در بین مصرف‌کنندگان متفاوت است. یعنی این علائم می‌توانند از نظر نوع و شدت از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
چگونه می‌توان عادت به مصرف حشیش را ترک کرد؟
اقدام به ترک اعتیاد به مصرف هرگونه ماده مخدر بهتر است با مشورت پزشک و زیر نظر متخصصان و روانشناسان ترک اعتیاد انجام شود. با این حال آگاهی از روش‌های ترک می‌تواند به فرد در طی کردن این مسیر کمک کند. در ادامه به راه‌های ترک اعتیاد اشاره شده است.
سوء مصرف حشیش هم مثل هر ماده مخدری معمولا باعث وابستگی روانی می‌شود، پس توانبخشی و درمان هم بیشتر بر درمان جنبه وابستگی روانی متمرکز خواهد بود. مثلا درمان‌های رفتاری مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) به شناسایی و مدیریت محرک‌ها و الگوهای فکری ناسالم در فرد کمک می‌کند. سایر اشکال درمان، مانند درمان تقویت انگیزشی (MET) و مدیریت اقتضایی (CM) هم می‌توانند با دادن پاداش‌های ملموس در ایجاد انگیزه درونی برای ترک و حفظ آن مؤثر باشند.
در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که به طور خاص برای درمان موثر اعتیاد به حشیش تولید شده باشد. با این‌حال، ممکن است در برخی موارد داروهایی مانند نالترکسون برای کاهش هوس مصرف فرد به ماده مخدر استفاده شوند. داروهای ضد افسردگی هم می‌توانند به مدیریت علائم افسردگی در دوران ترک کمک کنند. در نهایت مراقبت‌های پس از ترک حیاتی‌ترین بخش هر طرح درمانی است که بر ایجاد مهارت برای تجهیز فرد به مکانیسم‌های مقابله و مهارت‌های زندگی مورد نیاز برای بهبودی طولانی‌مدت تاکید می‌کند. فراموش نکنیم که هدف از نزدیک شدن به کسی که از هر ماده‌ای سوء مصرف می‌کند، تشویق فرد به ترک و درمان است. هرگونه حرف و رفتاری که نشانه‌ای از تنبیه، متهم کردن یا تلافی هرگونه ناراحتی عاطفی که مصرف‌کننده برای دیگران ایجاد کرده، اشتباه است و او را از درمان دور می‌کند.
بهترین برنامه‌های درمان اعتیاد به حشیش
درمان اعتیاد به حشیش شامل یک رویکرد جامع است که هم جنبه‌های فیزیکی و هم جنبه‌های روانی این بیماری را مورد توجه قرار می‌دهد. بسته به نیاز فرد و میزان وابستگی او به ماده مخدر، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل بستری در کلینک یا درمان سرپایی با برنامه‌های منعطف‌تر باشد. خدمات درمانی بستری برای افراد مبتلا به اعتیاد شدید به مواد مخدر و کسانی که در محیط‌های سمی زندگی می‌کنند گزینه بهتری است. به‌طور کلی ترک حشیش شامل مراحل درمانی زیر خواهد بود:
- سم‌زدایی بدن از حشیش
در کنار این روش‌های روان‌درمانی و تراپی معمولا سم‌زدایی هم برای ترک حشیش استفاده می‌شود. منظور از سم‌زدایی پاکسازی تمام THC از بدن از طریق پرهیز مداوم است. در طول دوره سم‌زدایی، فرد ممکن است علائم ترک ناراحت‌کننده مثل سردرد، حالت تهوع، عصبی بودن یا تحریک‌پذیری، اضطراب، افسردگی و هوس شدید را تجربه کند. این علائم معمولا حدود یک تا دو روز پس از قطع مصرف شروع می‌شوند و پس از حدود ۱۰ روز از بین می‌روند. در دوره سم‌زدایی ممکن است از برخی داروها هم برای کاهش علائم آزاددهنده‌ای که افراد در زمان ترک حشیش تجربه می‌کند استفاده شود. پس از اتمام سم‌زدایی، کار واقعی و روند تراپی شروع می‌شود.
- بهترین روش‌های روان‌درمانی برای ترک حشیش
همانطور که گفته شد رویکردهای روان‌درمانی مانند تراپی در درمان افرادی که درگیر اعتیاد به حشیش هستند، بسیار مؤثر است. برای همین هم مهم است که در طول برنامه درمانی فرد در جلسات تراپی فردی و گروهی شرکت کند تا مهارت‌های پرهیز را در خود تقویت کند. برخی از روان‌درمان‌های خاص که برای کمک به اعتیاد به حشیش استفاده می‌شوند عبارتند از:
- درمان شناختی-رفتاری، که در آن فرد یاد می‌گیرد چگونه موقعیت‌هایی را که در معرض خطر عود مجدد قرار می‌گیرد تشخیص دهد و از آنها دور شود. یعنی به‌طور کلی در برابر هوس مصرف مجدد مقاومت کند.
- مدیریت اضطراری (مشوق‌های انگیزشی)، که در آن فرد برای دستیابی به اهداف بهبودی، مانند آزمایش ادرار منفی یا رسیدن به هدف جدول زمانی ترک، پاداش‌های ملموسی دریافت خواهد کرد.
- درمان تقویت انگیزه، که در آن فرد می‌آموزد که چگونه برای بهبودی به خود انگیزه دهد و یک برنامه شخصی برای تغییر داشته باشد و به آن پایبند بماند.
- رفتاردرمانی خانواده، که در آن فرد از طریق جلسات درمانی با خانواده خود برای بهبود روابط بین فردی و ایجاد یک سیستم حمایتی خانوادگی قوی‌تر برای کمک به حفظ ترک تلاش می‌کنند.
در این جلسات فرد یاد می‌گیرد که چگونه از ماده مخدر دوری کند و یک زندگی رضایت‌بخش بدون حشیش داشته باشد.
- مشارکت در گروه‌های حمایت اجتماعی
در کنار سم‌زدایی و روان‌درمانی، مشارکت در گروه‌های حمایت اجتماعی، مانند گروه‌های ۱۲ مرحله‌ای که می‌توانند به فرد در ایجاد یک سیستم حمایتی مثبت کمک کنند و فرصتی برای مشارکت طولانی‌مدت در یک برنامه درمانی ارائه دهند هم بسیار مفید خواهد بود.
درمان اعتیاد به حشیش
برخلاف یک تصور رایج اما اشتباه، مصرف حشیش یک عادت بی‌ضرر نیست و می‌تواند باعث مشکلات شناختی و اختلال در توانایی‌های یادگیری، به ویژه در نوجوانان مصرف‌کننده شود. آگاهی از عوارض خطرات عادت به حشیش و همچنین آشنایی با گزینه‌های درمانی موجود برای ترک آن بسیار مهم است. با مراجعه به اپلیکیشن و وب‌سایت اسنپ‌دکتر می‌توانید به‌صورت آنلاین از متخصصان روان‌درمانی و روانشناسان اعتیاد باتجربه، مشاوره بگیرید و سوالات خود را درباره ترک سریع‌تر و راحت‌تر حشیش و سایر مخدرها از آنها بپرسید.
