خارش آلت تناسلی چیست؟
خارش آلت تناسلی (Penis Itching)، چه ناشی از یک بیماری مقاربتی باشد و چه نباشد، می‌تواند روز شما را مختل کند. این التهاب، در بیشتر موارد، بر اثر تحریک پوست، رعایت نکردن بهداشت یا رطوبت دائمی دستگاه تناسلی ایجاد میشود. در عین حال، می‌تواند نشانه یک مشکل جدی‌تر مانند عفونت قارچی، مشکل پوستی یا عفونت مقاربتی باشد.
اگر خارش بیش از یک هفته طول کشید یا با رعایت بهداشت کافی بهبود نیافت، باید برای ارزیابی و درمان به پزشک مراجعه کنید.
دلایل خارش آلت تناسلی چیست؟
برخی از شایع‌ترین دلایل خارش آلت تناسلی عبارتند از:
درماتیت تماسی تحریکی
درماتیت تماسی یکی از شایع‌ترین و کم‌خطرترین علل خارش آلت تناسلی است که معمولا در اثر تماس مستقیم با یک ماده حساسیت‌زا مانند صابون، لوسیون، عطر، کاندوم یا پارچه‌های خاص (مانند پارچه‌های مصنوعی) ایجاد میشود و می‌تواند منجر به خشکی پوست، بثورات (زخم) تناسلی، برآمدگی‌ها و واکنش‌های آلرژیک شود. علائم رایج آن سوزش، قرمزی پوست و پوسته پوسته شدن است.
نحوه درمان: برای جلوگیری از تماس با ماده حساسیت‌زا، شناسایی عامل ایجاد آلرژی مهم است. لباس زیر پنبه‌ای انتخاب کنید و از صابون‌های طبیعی یا ملایم در ناحیه تناسلی استفاده کنید. اگر مشکوک هستید که به لاتکس حساسیت دارید، نباید از کاندوم‌های لاتکس استفاده کنید.
بهداشت ضعیف
رعایت نکردن بهداشت می‌تواند منجر به تجمع کثیفی و عرق در پوست زیر ختنه‌گاه شود که بستر مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کند. این وضعیت ممکن است منجر به عفونت و التهاب و در نتیجه خارش شود. این مشکل در مردان ختنه‌نشده بیشتر است، اما هر مردی مستعد ابتلا به آن است.
دست‌کم یک بار در روز ناحیه تناسلی خود را پاکسازی کنید، زیرا این ناحیه به‌راحتی عرق می‌کند و مستعد تجمع سلول‌های مرده پوست است. برای تمیز کردن صحیح، باید پوست ختنه‌گاه را جمع کنید و بشویید.
عفونت‌های مقاربتی (STIs)
عفونت‌های مقاربتی، عفونت‌هایی است که توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها ایجاد می‌شوند و معمولا از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.
علائم شایع عفونت‌های مقاربتی عبارتند از:
- خارش یا سوزش آلت تناسلی
- ترشح از آلت تناسلی
- درد هنگام ادرار کردن
- تاول، زخم، لکه یا توده در اطراف آلت تناسلی یا مقعد
- نقاط سیاه یا سفید در لباس زیر
شاید پزشک بتواند یک STI (عفونت مقاربتی) را براساس علائم شما تشخیص دهد. همچنین ممکن است نمونه خون، ادرار یا ترشحات شما را برای آزمایش ارسال کند.
عفونت قارچی کاندیدیازیس (برفک مردانه)
کاندیدیازیس که به‌عنوان عفونت قارچی مردانه نیز شناخته میشود، در سر آلت تناسلی ایجاد میشود. این وضعیت علاوه بر خارش زیر پوست ختنه‌گاه و نوک آلت تناسلی، می‌تواند باعث سوزش، قرمزی، بثورات (زخم) پوستی و ترشحاتی شبیه پنیر در زیر پوست ختنه‌گاه شود. همچنین، باعث ناراحتی و درد در ناحیه تناسلی میشود.
این قارچ تقریبا همیشه در اثر رعایت کردن بهداشت تجمع می‌یابد، اما می‌تواند نشانه دیابت یا یک بیماری خودایمنی مانند HIV نیز باشد.
در بیشتر موارد، عفونت قارچی با یک دوره هفت‌روزه پماد ضدقارچ مانند میکونازول یا کلوتریمازول درمان میشود. از داروهای خوراکی نیز می‌توان استفاده کرد و تغییرات رژیم غذایی مانند کاهش مصرف قند و کربوهیدرات نیز ممکن است توصیه شود.
تبخال تناسلی
تبخال تناسلی که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد میشود، می‌تواند باعث ایجاد درد و خارش در ناحیه تناسلی و آلت تناسلی شود. این ویروس ممکن است سال‌ها در بدن نهفته باشد، بنابراین برخی از افراد آلوده به HSV از وجود آن بی‌خبرند. بر اثر خارش، احتمال شیوع خوشه‌های کوچکی از تاول‌های پر از مایع در اطراف وجود دارد.
طبق مطالعات انجام داده شده، حدود 14 درصد از جمعیت 14 تا 49 ساله جهان، از عفونت تبخال تناسلی رنج می‌برند.
لیکن نیتیدوس
لیکن نیتیدوس التهاب سلول‌های پوست است که باعث ایجاد برجستگی‌های ریز در قسمت‌های مختلف بدن از جمله آلت تناسلی میشود. برجستگی‌ها معمولا به رنگ گوشت هستند.
اغلب، افراد فعال جنسی این وضعیت را تجربه می‌کنند. این شرایط منجر به ناراحتی و خارش آلت تناسلی میشود. قرمزی و التهاب نیز برخی از علائم رایج آن است.
زگیل تناسلی
این برجستگی‌های کوچک توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV شایع‌ترین عفونت قابل انتقال از طریق روابط جنسی) ایجاد می‌شوند. زگیل تناسلی، شبیه گل کلم و گوشتی‌رنگ است و گاهی اوقات در حین مقاربت دچار خارش، قرمزی و خونریزی میشود.
HPV از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده منتقل میشود. در برخی موارد، حتی هیچ علائمی بروز پیدا نمی‌کند و عفونت بدون هر نوع درمانی برطرف میشود. بااینحال، گاهی زگیل تناسلی ماه‌ها یا سال‌ها پس از مواجهه اولیه با ویروس ظاهر میشود. بسیاری از مردان ممکن است بدون اینکه بدانند HPV داشته باشند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف و شرکای جنسی متعدد، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
هیچ درمان خاصی برای درمان HPV وجود ندارد، زیرا معمولا توسط بدن دفع میشود. بااینحال، حل‌وفصل آن ممکن است چند سال طول بکشد. برای جلوگیری از انتقال و عفونت مجدد، برداشتن زگیل یا ضایعات با کوتریزاسیون، کرایوتراپی یا پماد/ژل ممکن است ضروری باشد.
لیکن پلان
لیکن پلان یک بیماری التهابی است که مو، ناخن و پوست ازجمله آلت تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث خارش، برآمدگی یا تاول شود و آلت تناسلی را درگیر کند.
در این وضعیت، سلول‌های پوست خیلی سریع رشد می‌کنند و درنتیجه، روی سطح پوست تجمع می‌یابند. این بیماری باعث خارش و لکه‌های قرمز پوسته پوسته میشود.
در حالت ایده‌آل، باید ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارید تا از تحریک پوست جلوگیری شود. هنگام تمیز کردن، از آب سرد استفاده کنید. درمان‌های خانگی، مانند استفاده از کمپرس چای بابونه سرد نیز می‌تواند به تسکین علائم سوزش کمک کند.
پسوریازیس تناسلی
پسوریازیس تناسلی، یک بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد لکه‌های کوچک و قرمز روی آلت تناسلی میشود و براق شدن یا پوسته پوسته شدن پوست را در پی دارد که منجر به درد و خارش میشود.
کلامیدیا
کلامیدیا یک بیماری مقاربتی است که معمولا با خارش و به‌دنبال آن ترشح مجرای ادرار شروع میشود.
مردانی که درگیر رابطه جنسی محافظت‌نشده، اعم از واژینال، مقعدی یا دهانی هستند، باید به‌طور منظم آزمایش STI را انجام دهند تا مشخص شود آیا آلوده‌اند یا خیر.
اگر کلامیدیا مثبت هستید، باید از آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی مانند آزیترومایسین و داکسی‌سایکلین استفاده کنید و به شریک جنسی خود نیز اطلاع دهید تا به‌دنبال درمان باشد.
شپش ناحیه تناسلی
این نوع شپش می‌تواند باعث تحریک در ناحیه تناسلی شود که منجر به خارش مداوم در اطراف آلت تناسلی میشود. این شپش از طریق تماس جنسی، یا اشتراک‌گذاری حوله آلوده، ملحفه، لباس زیر یا اشیاء دیگر منتقل میشود.
بهترین درمان شپش، تراشیدن موهای ناحیه تناسلی است، زیرا شپش در ساقه مو زندگی می‌کند، نه روی پوست. گزینه‌های دیگر شامل درمان با اسپری‌ها و لوسیون‌های دارویی است که می‌توانید با تجویز پزشک یا بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید.
گال
گال وضعیتی است که در آن کنه‌های ریز در زیر سطح پوست شروع به حفاری می‌کنند. این کنه‌ها تمایل دارند در چین‌های پوست نقب بزنند، اما می‌توانند در پوست اطراف آلت تناسلی و ناحیه تناسلی مرد نیز رسوخ کنند.
گال باعث خارش شدید میشود و حتی شاید متوجه ردهایی از حفره‌های ریز روی آلت تناسلی خود شوید.
بالانیت
بالانیت وضعیتی است که باعث التهاب سر آلت تناسلی میشود. علائم آن بثورات، درد، قرمزی، تورم، خارش و ترشحات بدبو است. برخی از مردان نیز ممکن است ادرار دردناکی را تجربه کنند.
مطالعات نشان می‌دهد که این بیماری در بین مردان و پسرانی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند، بسیار رایج است. برخی عفونت‌ها، مشکلات پوستی مزمن، آلرژی‌ها یا شرایط پزشکی زمینه‌ای (مانند دیابت) ممکن است باعث بالانیت شوند.
موی زیرپوستی
موی زیرپوستی به موهایی گفته میشود که در قسمت داخلی پوست آلت تناسلی پیچیده و رشد می‌کنند. این مشکل معمولا پس از اصلاح مشاهده میشود و تحریک آلت تناسلی را در پی دارد.
در این وضعیت، تاول‌های قرمز ممکن است با مایع چرک‌مانند زرد یا سبز پر شود و ادرار دردناک و خارش آلت تناسلی را در پی داشته باشد.
اورتریت
اوتریت، التهاب یا عفونت لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد. سایر علائم اورتریت شامل تکرر ادرار، مشکل در ادرار کردن و وجود خون در مایع منی است.
اصطکاک
فعالیت‌هایی که منجر به اصطکاک میشود می‌تواند باعث قرمزی و درد آلت تناسلی شود. به‌عنوان مثال، پوشیدن شلوارهای تنگ باعث چروک شدن بدن میشود. حتی خودارضایی و رابطه جنسی باعث مالش شدید میشود که ممکن است منجر به خارش شود.
بیماری پیرونی (انحراف یا کجی آلت تناسلی)
بیماری پیرونی منجر به تشکیل توده‌های سخت از بافت‌های اسکار در داخل ساقه آلت میشود و خم شدن یک‌طرفه آلت تناسلی در حین نعوظ را در پی دارد. این عارضه باعث درد شدید در آلت تناسلی و اطراف آن میشود که گاهی منجر به تحریک شدید آلت تناسلی میشود.
اگزما
اگزما یک بیماری پوستی است که باعث خشکی، التهاب و خارش پوست میشود. این بثورات و پوسته پوسته شدن ممکن است در هر قسمتی از جمله آلت تناسلی ایجاد شود. نتایج نشان می‌دهد که حدود 31.6 میلیون نفر به اشکال مختلف اگزما مبتلا هستند.
درمان‌های خانگی خارش آلت تناسلی چیست؟
خاراندن می‌تواند خارش آلت تناسلی را تسکین دهد، اما این تسکین معمولا موقتی است و اگر بیش از حد خراش دهید، خطر آسیب‌دیدگی و عفونت احتمالی پوست وجود دارد.
برای تسکین خارش و توقف التهاب می‌توان از چند درمان خانگی استفاده کرد:
کمپرس سرد
این درمان ممکن است خارش ناشی از گال، درماتیت تماسی یا موهای زیرپوستی را تسکین دهد. یک پارچه مرطوب و سرد یا یک کیسه یخ پیچیده‌شده در حوله را به مدت 5 تا 10 دقیقه روی آلت تناسلی خود بمالید. اثر خنک‌کنندگی کمپرس سرد همچنین می‌تواند التهاب ناشی از بالانیت یا اورتریت را کاهش دهد.
بلغور جو دوسر
خواص ضدالتهابی بلغور جو دوسر می‌تواند تحریکات پوستی مانند خارش و خشکی را کاهش دهد. با پاشیدن پودر بلغور جو دوسر در آب ولرم، حمام بلغور جو را آماده کنید.
سرکه سیب
اگر پسوریازیس باعث خارش آلت تناسلی شما شده است، سرکه سیب می‌تواند خارش و تحریک را متوقف کند. یک پیمانه سرکه سیب را با یک پیمانه آب مخلوط کنید. محلول را به‌طور مستقیم روی آلت تناسلی بمالید و پس از خشک شدن، شست‌وشو دهید.
اگر ترک یا شکافی در پوست دارید، از سرکه استفاده نکنید، زیرا ممکن است پوست شما بسوزد.
نمک دریای مرده
یکی دیگر از درمان‌های خارش آلت تناسلی به دلیل پسوریازیس، نمک دریای مرده یا نمک اپسوم است. نمک را به آب گرم حمام اضافه کنید و حدود 15 دقیقه در آب خیس بخورید.
جوش شیرین
اگر برفک یا عفونت قارچی روی آلت تناسلی خود دارید، شاید استفاده از جوش شیرین خارش را کاهش دهد. یک فنجان جوش شیرین را به یک وان آب ولرم اضافه کنید و در آن خیس بخورید. یا جوش شیرین را با مقداری آب مخلوط کنید تا خمیری شود. خمیر را روی آلت تناسلی خود بمالید و پس از چند دقیقه بشویید.
درمان‌های پزشکی خارش آلت تناسلی چیست؟
اگر درمان‌های خانگی موثر نباشند، ممکن است به یک کرم موضعی بدون نسخه یا نسخه‌ای نیاز داشته باشید. نوع دارو، به علت اصلی خارش آلت تناسلی بستگی دارد.
گزینه‌ها عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک (عفونت ناشی از باکتری روی پوست را تسکین می‌دهد)
- کرم‌های استروئیدی و هیدروکورتیزون (خارش، قرمزی و التهاب پوست را تسکین می‌دهد)
- داروهای ضدقارچ (عفونت‌های قارچی را از بین می‌برد)
- آنتی‌هیستامین (تحریکات پوستی ناشی از آلرژی را تسکین می‌دهد)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی از علل خارش آلت تناسلی نیازی به مراجعه به پزشک ندارند. به‌عنوان مثال، موهای زیرپوستی پس از یک هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابند. به همین ترتیب، خارش، قرمزی و التهاب ناشی از درماتیت تماسی اغلب با اجتناب از عامل حساسیت‌زا یا محرک از بین می‌رود.
بااینحال، برخی وضعیت‌ها بدون درمان برطرف نمی‌شوند. اگر خارش آلت تناسلی تشدید شد یا بهبود نیافت، یا اگر علائم همراهی مانند ترشح، تاول، درد یا بثورات داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
پزشک ممکن است پس از معاینه پوست شما بتواند علت خارش آلت تناسلی را تشخیص دهد، یا آلت تناسلی شما را سواب بکشد و نمونه را به آزمایشگاه بفرستد. این اقدام می‌تواند ویروس، باکتری و عفونت قارچی را تایید یا رد کند.
چگونه از خارش آلت تناسلی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از خارش آلت تناسلی، باید از عوامل آن اجتناب کرد. کنترل شرایط تحریک پوست و رعایت بهداشت از مواردی است که از خارش آلت تناسلی جلوگیری می‌کند. در زیر، چند راه برای آن ارائه شده است:
- از موادی که باعث تحریک می‌شوند (صابون‌های معطر، حوله، پارچه و…) خودداری کنید.
- برای شستن لباس‌های زیر خود از شوینده‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید.
- رعایت بهداشت می‌تواند خارش را کاهش دهد. روزانه حمام کنید یا دوش بگیرید و صابون را از روی ناحیه تناسلی خود به‌طور کامل بشویید. زیر پوست ختنه‌گاه خود را به‌خوبی تمیز کنید تا مطمئن شوید سلول‌های مرده، کثیفی‌ها و باکتری‌ها از بدن شما پاک می‌شوند.
- بدن خود را بعد از حمام و استخر به‌طور کامل خشک کنید. از ماندن طولانی‌مدت در لباس خیس خودداری کنید. رطوبت می‌تواند رشد قارچ‌ها را تشدید کند.
- اگر سابقه موی زیرپوستی دارید، موها را تا ته نتراشید، در جهت رشد موها اصلاح کنید و قبل از اصلاح کرم موبر بمالید تا پوستتان نرم شود.
- ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارید. از صابون ملایم استفاده کنید و خوب بشویید.
- لباس زیر گشاد بپوشید. لباس زیر تنگ می‌تواند باعث اصطکاک و بثورات پوستی شود.
- از رابطه جنسی محافظت‌نشده خودداری کنید، به‌خصوص اگر احتمال می‌دهید که شما یا همسرتان عفونت داشته باشید.
سوالات متداول در مورد خارش آلت تناسلی
چه چیزی خارش ناحیه تناسلی را تشدید می‌کند؟
عرق کردن، لباس‌های تنگ و مواد حساسیت‌زا مانند صابون و مواد شوینده می‌توانند خارش ناحیه تناسلی ناشی از بیماری‌های پوستی را تشدید کنند.
آیا خارش آلت تناسلی خودبه‌خود برطرف میشود؟
گاهی بله، اما اگر بدتر شد یا برای مدت طولانی ادامه داشت، باید توسط پزشک معاینه شوید. شاید تحریک پوستی خفیفی داشته باشید یا مشکل جدی‌تری مانند عفونت مقاربتی باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر خارش دستگاه تناسلی شما برای مدت طولانی ادامه دارد و بر کیفیت زندگی شما تاثیر می‌گذارد، به پزشک مراجعه کنید.
