هر آنچه درباره ورم معده باید بدانید

ورم معده اغلب نتیجه عفونت یا همان باکتری‎‌ای است که بیشتر زخم‌های معده را ایجاد می‌کند. استفاده منظم از مسکن‌های خاص و نوشیدن بیش از حد الکل نیز می‌تواند در ورم معده نقش داشته باشد. ورم معده ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد که ورم معده‌ی حاد نامیده می‌شود. یا با گذشت زمان به آرامی ظاهر شود که به آن ورم معده مزمن می‌گویند. در ادامه این مطلب از مجله پزشکی اسنپ‌دکتر به مبحث ورم معده خواهیم پرداخت. در برخی موارد، ورم معده می‌تواند منجر به زخم معده و افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود.

با این حال برای اکثر افراد، ورم معده جدی نیست و با درمان سریع بهبود می‌یابد. طی دهه‌های گذشته شیوع ورم معده مزمن به طور قابل توجهی در جمعیت‌های توسعه یافته، کاهش یافته است. با این حال، ورم معدخ مزمن هنوز هم یکی از رایج‌ترین عفونت‌های جدی همه‌گیر با عواقب شدید کشنده مانند زخم معده یا سرطان معده است. در سطح جهانی، به طور متوسط حتی بیش از نیمی از افراد در حال حاضر ممکن است به ورم معده مزمن مبتلا شوند. عفونت (هلیکوباکتر پیلوری) در دوران کودکی علت اصلی ورم معده مزمن است، که منشأ میکروبی عامل اصلی روند بیماری است. میلیون‌ها مرگ زودرس ممکن است سالانه در سراسر جهان به دلیل سرطان و زخم معده به عنوان عوارض ورم معده مزمن رخ دهد.

علائم ورم معده

ورم معده همیشه علائم و نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کند. علائم و نشانه‌های ورم معده شامل موارد زیر است:

1. درد یا سوء هاضمه در ناحیه بالای شکم که ممکن است با خوردن غذا بدتر یا بهتر شود.
2. حالت تهوع، استفراغ، احساس سیری در قسمت فوقانی شکم بعد از غذا خوردن

تقریباً همه افراد دچار سو‌هاضمه و تحریک معده شده‌اند. بیشتر موارد سوء هاضمه کوتاه مدت هستند. نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. اگر به مدت یک هفته یا بیشتر علائم ورم معده دارید، به پزشک مراجعه کنید. در صورت بروز ناراحتی معده پس از مصرف داروهای بدون نسخه، به ویژه آسپرین یا سایر داروهای مسکن، به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر علائم زیر را دیدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا علت را مشخص کند.

• دچار استفراغ خونی هستید
• در مدفوع خون دیدید
• مدفوع سیاه رنگ به نظر می‌رسد

علت ایجاد ورم معده

ورم معده التهاب مخاط معده است. نقاط ضعف یا آسیب به سد مخاطی که از دیواره‌ی معده شما محافظت می‌کند، باعث می‌شود که آب‌های گوارشی به مخاط معده آسیب برسانند و ملتهب شوند. تعدادی از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند خطر ورم معده را افزایش دهند. از جمله بیماری کرون و سارکوئیدوز، بیماری که در آن مجموعه سلول‌های التهابی در بدن رشد می‌کنند.

عوامل خطر زا در ورم معده

عواملی که خطر ورم معده شما را افزایش می‌دهند عبارتند از:

عفونت باکتریایی

اگرچه عفونت باکتریایی از شایع‌ترین عفونت‌های انسانی در سراسر جهان است. اما فقط برخی از افراد مبتلا به این عفونت دچار گاستریت یا سایر اختلالات دستگاه گوارش فوقانی می‌شوند. پزشکان معتقدند که آسیب پذیری در برابر باکتری می‌تواند ارثی باشد یا ناشی از انتخاب سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی باشد.

استفاده منظم از مسکن‌ها

مسکن‌های‌ معمولی مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند باعث ورم معده حاد و ورم معده معمولی شوند. استفاده منظم از این مسکن‌ها یا مصرف زیاد این داروها ممکن است ماده اساسی که به حفظ پوشش محافظ معده شما کمک می‌کند را کاهش دهد.

سن

افراد مسن بیشتر در معرض خطر ورم معده هستند. زیرا با افزایش سن پوشش معده نازک می‌شود. در نتیجه آن‌ها بیشتر از افراد جوان مبتلا به عفونت یا اختلالات خود ایمنی می‌شوند.

مصرف بیش از حد الکل

الکل می‌تواند باعث تحریک و فرسایش مخاط معده شود. این امر باعث آسیب پذیری معده در برابر آب‌های گوارشی می‌شود. مصرف بیش از حد الکل به احتمال زیاد باعث ورم معدۀ حاد می‌شود.

۵-فشار استرس

استرس شدید ناشی از جراحی، سوختگی یا عفونت‌های شدید می‌تواند باعث ورم معدۀ حاد شود. در مواقعی بدن خود شما به سلول‌های معده حمله می‌کند که این نوع ورم معده (گاستریت خود ایمنی) نامیده می‌شود. این نوع ورم معده هنگامی رخ می‌دهد که بدن شما به سلول‌های تشکیل دهندۀ مخاط معده حمله کند.
این واکنش می‌تواند سد محافظ معده را فرسوده کند. گاستریت خود ایمنی در افرادی که دیگر اختلالات خود ایمنی از جمله بیماری (هاشیموتو) و دیابت نوع 1 دارند بیشتر دیده می‌شود. گاستریت خود ایمنی همچنین می‌تواند با کمبود ویتامین (B-12) همراه باشد. سایر بیماری‌ها و شرایط ایجاد ورم معده مزمن یا حاد ممکن است با سایر موارد پزشکی از جمله (HIV)، بیماری کرون و عفونت‌های انگلی همراه باشد.

عوارض ورم معده

در صورت عدم درمان، ورم معده ممکن است منجر به زخم معده و خونریزی معده شود. به ندرت، برخی از انواع ورم معده مزمن ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. به خصوص اگر شما نازک شدن مخاط معده و تغییر در سلول‌های پوشش داخلی را داشته باشید. اگر علی‌رغم درمان ورم معده، علائم و نشانه‌های شما بهبود نمی‌یابد، به پزشک خود بگویید.

ورم معده چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک معاینه بدنی انجام می‌دهد، از علائم شما سؤال می‌کند و سابقه خانوادگی شما را می‌پرسد. آن‌ها همچنین ممکن است آزمایش تنفس، خون یا مدفوع را برای بررسی بیشتر توصیه کنند. به منظور دیدن آنچه در درون شما اتفاق می‌افتد، پزشک ممکن است بخواهد آندوسکوپی را انجام  دهد. آندوسکوپی شامل استفاده از یک لوله طولانی است که در انتهای آن لنز دوربین قرار دارد. در طی این روش، دکتر شما با دقت لوله را وارد مری و معده می کند تا به وسیله دوربین موجود در انتهای این لوله مری و معدۀ شما را ببینند. اگر در  هنگام معاینه موارد غیر معمولی مشاهده شود، پزشک ممکن است یک نمونه کوچک از پوشش داخلی معدۀ شما را بردارد. همچنین ممکن است به شما مقداری محلول باریم داده شود که با عبور از سیستم هضم، به طور واضح در معده شما اشعه ایکس ایجاد شده و دیده می‌شود.

درمان ورم معده

هدف از درمان این است که میزان اسید معده را کاهش دهید تا علائم تسکین داده شود. با این کار اجازه می‌دهید پوشش داخلی معده بهبود یابد. بسته به علت ایجاد ورم معده، ممکن است خودتان بتوانید ورم معده خود را درمان کنید.

• آنتی اسیدها، این داروهای بدون نسخه اسید موجود در معده شما را خنثی می‌کنند که می‌تواند تسکین سریع درد باشد.
• داروهای هیستامین، این داروها تولید اسید را کاهش می‌دهند.
• قرص‌های امپرازول، لانزوپرازول، امپرازول، این داروها تولید اسید را حتی به طور مؤثرتر از بقیه داروها، خنثی می‌کنند.
• خوردن وعده‌های غذایی کمتر اما در دفعات بیشتر
• اجتناب از غذاهایی که می‌توانند معده را تحریک کنند، مانند غذاهای تند، اسیدی یا سرخ شده
• اجتناب یا کاهش مصرف الکل

اگر دچار ورم معده شدیم چه چیزهایی را بخوریم؟

برخی از غذاها ممکن است به مدیریت ورم معده شما کمک کرده و علائم را کاهش دهند. رژیم به طور کلی باعث ورم معده مزمن نمی شود. اما خوردن برخی از غذاها می‌تواند ورم معده شما را بدتر کند. این غذاها ممکن است شامل غذاهای سرخ شده، ادویه‌دار و بسیار ترش باشند. برخی افراد دریافتند که غذاها و نوشیدنی‌های زیر به کاهش علائم ورم معده کمک می کنند:

• غذاهای سرشار از فیبر، مانند غلات سبوس دار،
• میوه‌ها، سبزیجات و لوبیا
• غذاهای کم چرب مانند ماهی، گوشت بدون چربی
• نوشیدنی‌های غیر گازدار و نوشیدنی‌های بدون کافئین

برخی از منبع معتبر می‌گویند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به مشکلات معده ناشی از باکتری‌ها کمک کنند. بعضی از باکتری‌ها باعث ایجاد عفونت در سیستم هضم می‌شوند که می‌تواند منجر به ورم معده یا زخم معده شود. غذاهای پروبیوتیک سالم می‌توانند به ورم معده کمک کنند. از جمله این ترکیبات می‌توان به ماست و کلم ترش اشاره کرد. برخی از انواع ورم معده می‌تواند جذب آهن یا ویتامین (b12) را برای بدن دشوارتر کرده و منجر به کمبود این ویتامین‌ها شود. با پزشک خود در مورد مصرف مکمل برای جلوگیری از کمبود ویتامین صحبت کنید.

در صورت عدم درمان برخی از انواع ورم معده، در نهایت می‌توانند منجر به بیماری شوند که زخم معده نامیده می‌شود. اگر زخم معده دارید، انواع غذاهایی که باید بخورید یا از آن‌ها اجتناب کنید را با دریافت مشاوره از پزشک لیست کنید.
با وجود زخم معده، باید مطمئن شوید که غذاهایی پر از مواد مغذی دریافت می‌کنید. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل بهبود زخم معده را آسان می‌کند.

غذاهای مجاز برای زخم معده

• شیر، ماست و پنیرهای کم‌چرب روغن‌های گیاهی و روغن زیتون، برخی از میوه‌ها از جمله سیب، خربزه و موز
• برخی از سبزیجات، از جمله سبزیجات برگ‌دار، هویج، اسفناج‌، کدو سبز، عدس، نخود، سویا، گوشت بدون چربی و آب میوه‌های طبیعی

تحقیقات همچنین حاکی از آن است که افراد مبتلا به زخم معده ممکن است بخواهند از مواردی همچون غذاهای سرخ شده، فلفل تند، شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار اجتناب کنند.