ارتودنسی متحرک یا ثابت، کدامیک مناسب‌تر است؟
تنظیم دندان‌های نامرتب به وسیله روش ارتودنسی متحرک یا ثابت تاکنون بسیار موفق بوده است. در انواع روش ارتودنسی، از طیف وسیعی از تجهیزات و ابزارها، برای اصلاح دندان‌های نامرتب و فک‌ها استفاده میشود. این نوع درمان، شامل استفاده از موادی برای زمانی مشخص است تا به‌تدریج دندانها مرتب و فک نیز تراز شود. بسته به نیازهای فردی، ارتودنتیست‌ها ممکن است روش ارتودنسی ثابت یا متحرک را برای بیماران خود توصیه کنند. در این مقاله برای آشنایی بیشتر شما به معرفی این دو نوع روش، نکات، مراحل و برخی مزایا و معایب آنها پرداخته‌ایم. با این حال در نظر داشته باشید که دندان‌پزشک شما می‌تواند بهترین روشی که می‌تواند برای مرتب کردن دندان‌های شما موثر باشد، تشخیص دهد.
همه چیز درباره ارتودنسی متحرک یا ثابت
نگاه کردن به دندان‌های صاف، بسیار دلپذیر است و اعتماد‌به‌نفس فرد را به شدت افزایش می‌دهد. امروزه انواع مختلف ارتودنسی برای منظم کردن و تراز کردن دندانها وجود دارد. روش‌های ارتودنسی متحرک یا ثابت به کمک بسیاری از افراد آمده تا بتوانند سلامت و بهداشت دهان و دندان بهتری داشته باشند. البته ارتودنسی دارای انواع دیگری از قبیل ارتودنسی لینگوال، دیمون، رنگی و سرامیکی نیز است. این روش‌های درمانی، بسته به شدت مال‌اکلوژن (malocclusion یا bad bite) یا بی‌نظمی (که آن هم به انواع مختلفی تقسیم میشود)، توسط متخصص انتخاب و برای فرد انجام میشود.
در ارتودنسی متحرک از بریس‌های متحرک استفاده میشود. بریس‌های متحرک شامل سینی‌های پلاستیکی شفاف سفارشی هستند که روی دندان فرد قرار می‌گیرند. در این روش می‌توان بریس‌ها را برای چند ساعت در روز از دهان خارج کرد، به همین دلیل استفاده از این روش برای بسیاری از افراد جذاب‌تر است. اما در ارتودنسی ثابت از بریس‌های ثابت سنتی که از براکت و سیم تشکیل شده‌اند، برای منظم کردن دندانها استفاده میشود.
روش درمان ارتودنسی بین شش تا سی ماه طول می‌کشد. البته زمان درمان، تا حد زیادی به طبقه‌بندی مال‌اکلوژن (یا همان ناترازی دندانها)، نوع دستگاه ارتودنسی متحرک یا ثابت مورد استفاده برای اصلاح دندانها و همچنین، سن بیمار بستگی دارد. اگر می‌خواهید در بزرگسالی از بریس‌های متحرک یا حتی نوع ثابت و سنتی استفاده کنید، زمان درمان ممکن است خیلی بیشتر از حد انتظار طول بکشد. درک دلیل این موضوع هم بدیهی است، زیرا تغییرات اسکلتی و استخوانی در بزرگسالان، دشوارتر از کودکان و جوانان رخ می‌دهد. به عبارتی، با افزایش سن، حرکت و جا‌به‌جایی دندانها کُند خواهد بود.
ارتودنسی ثابت
دستگاه ارتودنسی ثابت (سنتی) وسیله‌ای است که بهطور دائمی به دندان بیمار متصل میشود و او نمی‌تواند آن را از دهان خودش خارج کند. بریس‌ها که از لوازم ارتودنسی هستند، معمولا از براکت‌ها، سیم‌ها و نوارهای فلزی تشکیل شده‌اند که برای جابجایی تدریجی دندانها به موقعیت مورد نظر، استفاده می‌شوند. دستگاه‌های ارتودنسی ثابت، اغلب برای افرادی که بهم‌ریختگی دندان‌هایشان پیچیده‌تر است، استفاده میشود و ممکن است زمان زیادی برای دستیابی به نتیجه مطلوب در دهان قرار بگیرند. بهطور کلی، ارتودنسی ثابت نسبت به ارتودنسی متحرک، موثرتر و کاراتر در نظر گرفته میشود.
بهطور دقیق‌تر، در دستگاه ارتودنسی ثابت، بریس‌ها از براکت‌های کوچکی تشکیل شده‌اند که به هر یک از دندان‌های فرد متصل می‌شوند. این براکت‌ها نیز توسط یک سیم، به هم اتصال پیدا می‌کنند. در ادامه، سیم‌های ضخیم‌تر گذاشته شده و در طول زمان، تنظیم می‌شوند تا فشار ملایمی به دندانها ایجاد کنند. این فشارها نیز به‌تدریج، دندان‌های بیمار را هم‌تراز و تنظیم می‌کند. لازم به ذکر است که در طول مدت درمان، نمی‌توان بریس‌های ثابت را از دهان خارج کرد.
مزایای دستگاه‌های ارتودنسی ثابت
نگاه کردن به مزایا و معایب انواع ارتودنسی متحرک یا ثابت، می‌تواند به شما در انتخاب نوع دستگاه ارتودنسی کمک کند. اکنون به مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از روش ارتودنسی ثابت می‌پردازیم:
- بادوام‌تر هستند: اجزای فلزی مورد استفاده در دستگاه‌های ثابت ارتودنسی طوری طراحی شده‌اند که در برابر سایش و پارگی در استفاده روزمره، به خوبی مقاومت می‌کنند.
- آسان‌تر تمیز می‌شوند: تمیز نگه داشتن وسایل ارتودنسی ثابت آسان‌تر است، زیرا نمی‌توان آنها را جدا کرد. این بدان معناست که ذرات غذا و باکتری‌ها نمی‌توانند در بین دندانها جمع شوند.
- احتمال گم شدن آنها صفر است: به دلیل اینکه این نوع بریس‌ها روی دندانها ثابت می‌شوند، بنابراین احتمال فراموش کردن یا گم کردن آنها به صفر می‌رسد.
- روش موثرتری است: دستگاه‌های ارتودنسی ثابت می‌توانند فشار بیشتری بر روی دندانها وارد کنند. بدین ترتیب به آنها اجازه می‌دهند تا سریع‌تر و موثرتر به موقعیت دلخواه و ایده‌آل خود حرکت کنند.
معایب دستگاه‌های ارتودنسی ثابت
در بخش زیر، به معایب و مشکلات ارتودنسی ثابت، اشاره شده است:
- قدری آزاردهنده و ناخوشایند است: اجزای فلزی مورد استفاده در دستگاه‌های ثابت ارتودنسی می‌تواند باعث تحریک و ناراحتی در دهان بیمار شود. بنابراین ممکن است هنگام سفت شدن بریس‌ها، احساس ناراحتی کنید.
- تنظیم کردن آنها مشکل است: دستگاه‌های ثابت ارتودنسی به سختی در دهان تنظیم می‌شوند. این موضوع می‌تواند به معنای صرف زمان درمان طولانی‌تر برای موارد پیچیده باشد. همچنین برای تنظیم بریس‌های ثابت باید بهطور مرتب به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
- ظاهر جذابی ندارند: به دلیل آنکه در این روش ارتودنسی، براکت‌ها و سیم‌ها قابل مشاهده هستند، تقریبا ظاهر زیبایی نداشته و کمتر خوشایند افراد هستند.
- باید به دقت تمیز شوند: شما می‌بایست در تمیز کردن بریس‌های ثابت بسیار کوشا باشید، تا از گیر کردن ذرات غذا در آنها جلوگیری شود.
- مراعات غذایی دارد: در تمام مدت استفاده از ارتودنسی نوع ثابت، بهتر است از خوردن غذاهای چسبناک و تُرد که جویدن آنها دشوار است، خودداری کنید.
- گران‌تر است: اغلب وسایل ارتودنسی ثابت به دلیل موادی که در ساخت آنها به کار گرفته میشود و همچنین کارهایی که در هنگام نصب آنها باید انجام شود، نسبت به ارتودنسی متحرک از قیمت بالاتری برخوردار هستند.
ارتودنسی متحرک
دستگاه ارتودنسی متحرک (بریس‌های متحرک) از وسایلی مانند نگهدارنده و الاینر تشکیل شده است که برای اصلاح شرایط ارتودنسی می‌توانند توسط بیمار از دهان خارج شوند. این بریس‌های متحرک، در واقع سینی‌های پلاستیکی شفافی هستند که برای یک دوره درمان، ممکن است چند عدد از آنها به کار گرفته شود. بریس‌های متحرک، هر چند هفته یکبار، به مدت تقریبی ۱۲ تا ۱۸ ماه تعویض می‌شوند.
لازم به ذکر است که سینی‌هایی که در چند هفته ابتدایی دوره درمان استفاده می‌شوند با سینی‌هایی که در پایان دوره به کار گرفته می‌شوند، متفاوت هستند. دلیل آن هم مشخص است، زیرا آنها به مرور زمان و متناسب با میزان حرکت دندان‌های شما ساخته می‌شوند. بریس‌های به کار رفته در ارتودنسی متحرک، فشار کمی بر روی دندان‌های فرد وارد و طبیعتا آنها را به آرامی به محل ایده‌آل خود، جابه‌جا می‌کنند.
بهطور کلی، این نوع مواد معمولا برای موارد کمتر پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرند و حتی نسبت به دستگاه‌های ارتودنسی ثابت، راحت‌تر قابل‌تنظیم هستند. یعنی قرار دادن دستگاه ارتودنسی متحرک، به دلیل آنکه از اجزای فلزی استفاده نمی‌کند، آسان‌تر است و تحریک و ناراحتی کمتری در دهان و لثه بیمار ایجاد می‌کنند.
ساخت و استفاده از بریس‌های متحرک
برای ساخت بریس‌های متحرک، متخصص آنها را مخصوص دهان شما سفارش می‌دهد. او این کار را بر اساس عکس و اسکن‌های دندان شما و با استفاده از اشعه ایکس، قالب‌های دندانی و سایر ابزارها انجام می‌دهد. متخصص از اشعه ایکس برای مشاهده عوارض احتمالی یا آسیب‌های قبلی به مفصل فک استفاده می‌کند. این اشعه همچنین به ارتودنتیست اجازه می‌دهد تا موقعیت دقیق هر دندان و ریشه (های) مربوط به آن را ببیند.
پس از ساخت بریس متحرک، شما باید در بیشتر ساعات روز از آن استفاده کنید. در حقیقت، شما می‌بایست دستگاه ارتودنسی متحرک را برای ۲۰ ساعت یا بیشتر در طی روز، در دهان خود قرار دهید. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، دوره درمان نیز احتمالا به مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه طول خواهد کشید. ارتودنتیست نیز بهطور منظم پیشرفت وضعیت دندان‌های شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود دستگاه ارتودنسی متحرک، مطابق برنامه درمانی شما کار می‌کند. در انتها، پس از اتمام دوره درمان، باید از یک نگهدارنده یا رتینر نیز استفاده کنید تا از باقی ماندن اصلاحات روی دندان‌هایتان اطمینان حاصل شود.
مزایای استفاده از دستگاه‌های متحرک ارتودنسی
در بخش زیر، مزیت‌های استفاده از روش ارتودنسی متحرک بیان شده است:
- آسان‌تر تنظیم می‌شوند: دستگاه‌های ارتودنسی متحرک را می‌توان راحت‌تر از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت تنظیم کرد. این بدان معناست که زمان درمان برای موارد پیچیده‌تر، کوتاه‌تر خواهد بود.
- راحت‌تر هستند: مواد استفاده شده در وسایل ارتودنسی متحرک عموما راحت‌تر از مواد مورد استفاده در وسایل ارتودنسی ثابت هستند. یعنی می‌توان آنها را برای خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، از دهان بیرون آورد.
- نامرئی هستند: برخلاف نوع ثابت که از گیرنده و سیم تشکیل شده و به وضوح می‌توان آنها را مشاهده کرد، ارتودنسی متحرک شفاف است و نامرئی به‌نظر می‌رسد.
- ارزان‌تر هستند: وسایل ارتودنسی متحرک معمولا به دلیل مواد به کار‌رفته در ساخت آنها و نوع کار انجام شده در هنگام نصب‌شان، ارزان‌تر از نوع ثابت هستند.
- روند انجام کار سریع‌تر است: در مورد این نوع ارتودنسی، ممکن است به دفعات کمتری ویزیت یا مشاوره با ارتودنتیست نیاز داشته باشید.
معایب دستگاه‌های ارتودنسی متحرک
در بخش زیر، به معایب و مشکلات ارتودنسی متحرک اشاره شده است:
- به اندازه کافی بادوام نیستند: مواد مورد استفاده در وسایل ارتودنسی متحرک، به اندازه مواد به کار رفته در وسایل نوع ثابت، قوی نیستند و حتی ممکن است نیاز به تعویض بیشتری داشته باشند.
- تمیز کردن آنها سخت‌تر است: از آنجایی که دستگاه ارتودنسی متحرک توسط خود بیمار می‌تواند از دهان خارج شود، ذرات غذا و باکتری‌ها می‌توانند در بین دندانها انباشته شوند.
- امکان آسیب‌دیدگی بیشتر است: ممکن است زمانی‌که سینی‌های تراز ارتودنسی متحرک را از دهان خارج می‌کنید، از دستتان بیفتد یا بهطور تصادفی آنها را بشکنید.
- محدودیت غذایی دارند: شما می‌بایست ترجیحا از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین و اسیدی که ممکن است در سینی‌ها گیر بیفتند، خودداری کنید.
- کارایی کمتری دارند: دستگاه‌های نوع متحرک نمی‌توانند فشار زیادی به دندانها وارد کنند و این بدان معناست که ممکن است دستیابی به نتیجه مطلوب، بیشتر از حد انتظار طول بکشد.
ارتودنسی متحرک برای چه مواردی ایده‌آل است؟
اگر شما به تنظیمات جزئی در تراز دندانها و دهان خود نیاز دارید، احتمالا کاندیدای بریس‌های متحرک باشید. زیرا:
- بریس‌های متحرک می‌توانند دندانها را صاف کند، فاصله‌های بین دندانها را ببندند و به تراز شدن آنها کمک کنند. با این حال، اگر به درمان ارتودنسی قابل‌توجهی نیاز دارید، ممکن است بهترین گزینه نباشند.
- نوجوانان و بزرگسالان می‌توانند از بریس‌های متحرک استفاده کنند. بزرگسالان ممکن است آنها را ترجیح دهند، زیرا شفاف و نامحسوس هستند. از طرفی، پدر و مادرها معمولا ترجیح می‌دهند فرزندانشان از آنها استفاده کنند، زیرا امکان تمیز کردن و نخ دندان کشیدن مناسب را فراهم می‌کنند.
مراحل انجام ارتودنسی
در بخش زیر، مراحل انجام ارتودنسی متحرک یا ثابت بهطور خلاصه آورده شده است:
- انجام معاینات دقیق، بررسی و ارزیابی‌‌های اولیه
- تهیه عکس رنگی یا عکس رادیولوژی (OPG)
- قالب‌گیری از دندانها
- ترمیم و بازسازی دندان‌های خراب و تمیز کردن آنها
- انتخاب دستگاه ارتودنسی مناسب
- نصب براکت‌ها
- انجام اقدامات و مراقبت‌های پس از نصب
- مراجعات منظم به ارتودنتیست
- خارج کردن براکت‌ها
- گذاشتن نگهدارنده (ریتینر) برای جلوگیری از برگشت دندانها به حالت اولیه
تجربیات بیماران از ارتودنسی متحرک و ثابت چگونه است؟
بیمارانی که از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک و ثابت استفاده کرده‌اند، سطوح مختلفی از ناراحتی و حتی اختلالات خوردن را تجربه کرده‌اند. در واقع سازگار شدن بیماران با بریس‌های ثابت یا متحرک، ممکن است قدری طول بکشد. زیرا در هنگام صحبت کردن، خندیدن و حتی غذا خوردن، راحتی او را محدود می‌کند. اما در نهایت، چیزی که بیماران از آن رضایت دارند، نتیجه خوشایندی است که از فرم زیبا دندان‌هایشان بدست می‌آورند. می‌توان گفت در اغلب موارد، افراد از نتیجه بسیار خوبی که روش ارتودنسی، با منظم کردن دندان‌هایشان به آنها می‌دهد، راضی هستند. بنابراین می‌توان این روش درمانی را موثر و موفقیت‌آمیز دانست.
کدامیک بهتر است: ارتودنسی متحرک یا ثابت؟
وقتی صحبت از انتخاب بین دستگاه‌های ارتودنسی ثابت یا متحرک میشود، تقریبا نمی‌توان جواب قطعی برای آن پیدا کرد. همان‌طور که مشاهده کردید، هر دو نوع دستگاه ارتودنسی، مزایا و معایب خاص خود را دارند. این بدان معناست که بهترین انتخاب نوع ارتودنسی، دقیقا به هر بیمار و نیازهای شخصی او بستگی دارد. بهطور کلی، دستگاه‌های ارتودنسی ثابت موثرتر و کاراتر از دستگاه‌های متحرک هستند، اما در اغلب موارد قیمت بسیار بالاتری نیز دارند. همچنین وجود آن در دهان و روی دندانها، ناراحتی بیشتری را نسبت به نوع ثابت ایجاد می‌کند.
برعکس، دانستیم که دستگاه‌های ارتودنسی متحرک معمولا از لحاظ قیمت، مقرون‌به‌صرفه بوده و حتی راحت‌تر مورداستفاده قرار می‌گیرند. البته احتمال آنکه برای دستیابی به نتایج ایده‌آل، مدت زمان استفاده از آنها در دهان بیشتر از ارتودنسی نوع ثابت طول بکشد، بیشتر خواهد بود.
در نهایت، این تصمیم باید توسط یک متخصص ارتودنسی با تجربه که از نزدیک وضعیت دندان‌های فرد را بررسی کرده و شرایط او را می‌داند، گرفته شود. این شخص می‌تواند نیازهای بیمار را به خوبی ارزیابی و بهترین روش درمانی را به وی توصیه کند. از این‌رو به شما پیشنهاد می‌کنیم که برای مشورت اولیه با متخصص ارتودنسی، از مشاوره پزشکی آنلاین و تلفنی اسنپ دکتر استفاده کنید.
ارتودنسی متحرک یا ثابت، انتخاب شما کدام است؟
ارتودنسی متحرک، گزینه‌ای خوب برای شرایط خفیف تا متوسط بی‌نظمی دندانها است، ولی ممکن است این روش منجر به نتیجه مطلوب نشود. هرچند که دستگاه ارتودنسی متحرک، گزینه سریع‌تر و ارزان‌تری نسبت به ارتودنسی ثابت است، اما کارایی و تاثیر بریس‌های ثابت را ندارد. در هر صورت، اگر می‌خواهید در بزرگسالی از انواع ارتودنسی متحرک یا ثابت استفاده کنید، به یاد داشته باشید که زمان درمان ممکن است بیشتر طول بکشد. اکنون شما می‌توانید با استفاده از مطالب این مقاله و امکانی که سرویس محبوب اسنپ دکتر برای راحتی شما فراهم کرده است، از مشاوره پزشکی آنلاین و تلفنی در این زمنیه بهره برده و روش ارتودنسی مناسب خود یا فرزندتان را انتخاب کنید.
