عفونت رحم چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آندومتریت (Endometritis) التهاب پوشش داخلی رحم یا آندومتر (Endometrium) است.

توجه داشته باشید که آندومتریت با آندومتریوز (Endometriosis) متفاوت است، اما هر دوی آن‌ها پوشش داخلی رحم را تحت‌ تأثیر قرار می‌دهند. یکی دیگر از بیماری‌های مرتبط آندومومتریت (Endomyometritis) است که به التهاب لایه‌ی میانی رحم به نام میومتر (Myometrium) گفته می‌شود.

علائم آندومتریت

لازم است بدانید که آندومتریت همیشه علائم مشخصی ندارد و برخی افراد ممکن است حتی از داشتن آن بی‌اطلاع باشند. اما اگر علائم داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر شود:

•   درد لگن یا شکم
•   خونریزی واژینال یا ترشحات غیرمعمول واژن
•   تب یا لرز
•   احساس ناخوشی یا خستگی شدید
•   یبوست یا درد هنگام رفتن به دستشویی

آندومتریت همچنین می‌تواند باعث ناباروری و سقط جنین شود. در صورت داشتن یک یا چند مورد از این علائم حتما پزشک خود را در جریان بگذارید تا علت آن‌ها را بیابید.

آندومتریت به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟

آندومتریت از یک عفونت در پوشش داخلی رحم که آندومتر نام دارد ناشی می‌شود. چنین عفونت‌هایی ممکن است به دلیل باکتری‌های غیرطبیعی یا باکتری‌هایی که معمولا در واژن یافت می‌شوند به وجود بیایند.

دهانه‌ی رحم که به آن سرویکس (Cervix) گفته می‌شود معمولا باکتری‌ها را از رحم دور نگه می‌دارد. اما در مواردی که دهانه‌ی رحم باز است، مثل جراحی و زایمان، باکتری‌ها می‌توانند وارد محیط رحم شوند.

مهم‌ترین عواملی که باعث آندومتریت می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

•   زایمان یا سقط جنین: این‌ها شایع‌ترین علل التهاب آندومتر هستند.
•   زایمان سزارین: احتمال آندومتریت بعد از زایمان سزارین از زایمان واژینال بیشتر است. همینطور این عفونت در افرادی که سزارین خارج از برنامه داشته‌اند، شایع‌تر است.
•   عفونت‌های مقاربتی (STIs) و سایر باکتری‌ها: بیماری‌های مقاربتی از جمله کلامیدیا (Chlamydia) و سوزاک (Gonorrhea) ممکن است در طول فعالیت جنسی منتقل شوند. این بیماری‌ها می‌توانند باعث عفونت در آندومتر شوند، بنابراین رعایت روش‌های پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی حین رابطه‌ی جنسی از اهمیت زیادی برخوردار است.
•   باکتری‌های داخل رحم: باکتری‌هایی که به طور معمول در واژن و دهانه‌ی رحم وجود دارند در صورت ورود به رحم می‌توانند باعث ایجاد آندومتریت شوند.
•   عمل‌های لگنی: برخی از عمل‌ها می‌توانند باعث ورود باکتر‌ی‌‌ها به رحم شوند، به‌ویژه آن‌هایی که اندام‌ها و بافت‌های داخلی از طریق دهانه‌ی رحم یا خود رحم درگیر پروسه‌ی جراحی می‌شوند. این عمل‌ عبارتند از:
  ۱-روش اتساع و کورتاژ، که شامل برداشتن بافت از داخل رحم است.
  ۲-بیوپسی آندومتر، که شامل نمونه برداری از بافت آندومتر است.
  ۳-هیستروسکوپی، که در آن پزشک یک تلسکوپ کوچک را در رحم قرار می‌دهد تا نارسایی‌های آن را بررسی کند.
  ۴-قرار دادن IUD (ابزاری برای پیشگیری از بارداری که در داخل رحم جایگذاری می‌شود.)
  ۵-سزارین

• بیماری التهابی لگن (PID): PID یک عفونت در لگن است که اغلب با آندومتریت همراه است و اگر سریعا درمان نشود، می‌تواند خطرناک باشد.

تفاوت آندومتریت و آندومتریوز

همانطور که قبلا اشاره کردیم، آندومتریت با آندومتریوز متفاوت است، اگرچه هر دو بیماری پوشش داخلی رحم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

آندومتریت بیماری‌ای است که در آن پوشش داخلی رحم به دلیل عفونت ملتهب می‌شود. اما آندومتریوز محلی است که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. عفونت به تنهایی باعث آندومتریوز نمی‌شود.

علائم آندومتریوز از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما به طور معمول شامل موارد زیر می‌شود:

•   درد در قسمت پایین شکم یا کمر که معمولاً در طول پریود بدتر می‌شود.

همچنین تجربه‌ی‌ یک یا چند مورد از علائم زیر در طول دوره‌ی قاعدگی می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به آندومتریوز باشد‌:

•   درد شدید پریود
•   درد هنگام ادرار کردن یا اجابت مزاج
•   وجود خون در ادرار
•   حالت تهوع
•   اسهال
•   یبوست
•   درد در حین یا بعد از رابطه‌ی جنسی
•   مشکل در باردار شدن

در حال حاضر هیچ درمانی برای آندومتریوز وجود ندارد، اما راه‌هایی برای کمک به کاهش علائم آن موجود است.

تفاوت آندومتریت و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (Polycystic Ovarian Syndrome)

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) وضعیتی است که بر عملکرد تخمدان‌های فرد تأثیر می‌گذارد و به عدم تعادل هورمونی در بدن مربوط می‌شود. بر خلاف آندومتریت، PCOS به دلیل عفونت رخ نمی‌دهد.

کارشناسان هنوز علت دقیق PCOS را نمی‌دانند. اما این بیماری احتمالا یک عامل ژنتیکی دارد زیرا اغلب در اعضای یک خانواده‌ مشاهده می‌شود.

برای تشخیص PCOS، فرد باید دو یا چند مورد از موارد زیر را تجربه کند:

•   پریودهای نامنظم: این نشان می‌دهد که تخمدان‌ها به طور منظم تخمک آزاد نمی‌کنند.
•   آندروژن‌های (Androgens) اضافی: آندروژن‌ها هورمون‌های جنسی مردانه هستند. هم مردان و هم زنان آندروژن دارند، اما در برخی از افراد مبتلا به PCOS این هورمون‌ها در سطوح بالاتری از حد معمول قرار دارند. آندروژن اضافی می‌تواند منجر به تغییرات فیزیکی مانند رشد موهای زائد در صورت یا بدن شود.
•   تخمدان پلی‌کیستیک: در این حالت تخمدان‌ها بزرگ شده و سونوگرافی وجود چندین فولیکول کوچک یا کیست‌های پر از مایع را در تخمدان‌ها نشان می‌دهد.

تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دشوار است زیرا عوامل دیگری نیز روی علائم ناشی از این سندروم تاثیر دارند، مانند:

•   بیماری‌های قلبی و عروقی
•   آکنه
•   افسردگی
•   آپنه‌ی خواب
•   دیابت نوع دو

در حال حاضر هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما روش‌هایی برای کمک به کاهش علائم آن موجود است.

آندومتریت و بارداری

آندومتریت می‌تواند بر توانایی فرد برای باردار شدن یا حفظ جنین تأثیر بگذارد. همچنین التهاب رحم می‌تواند باعث ایجاد زخم‌هایی در دیواره‌ی آن شود که از جایگیری و رشد طبیعی جنین در رحم جلوگیری می‌کند.

یک بررسی در سال 2016 نشان می‌دهد که آندومتریت مزمن می‌تواند باروری را با جلوگیری از کاشت تخمک بارور شده در پوشش داخلی رحم و افزایش احتمال از دست دادن مکرر حاملگی تحت تاثیر قرار دهد.

با این حال، همان مطالعه گزارش می‌دهد که درمان آنتی‌بیوتیکی می‌تواند به بهبود قابل توجهی در باروری و بارداری موفق منجر شود.

همچنین یک مطالعه در سال 2018 روی 95 زن که مشکلات باروری داشتند، نشان داد که بیش از نصف شرکت‌کنندگان به آندومتریت مزمن مبتلا بودند و درمان با آنتی‌بیوتیک علائم آن‌ها را تا بیش از 80 درصد بهبود بخشیده بود و در نتیجه‌ی درمان موفقیت‌آمیز، نرخ بارداری و زایمان در آن‌ها افزایش یافته بود.

متخصصان باروری ممکن است در مواردی مانند از دست دادن مکرر جنین یا داشتن چندین دوره‌ی ناموفق لقاح آزمایشگاهی با جنین‌های سالم، آزمایشات یا درمان‌های آندومتریت را توصیه ‌کنند.

تشخیص آندومتریت

برای تشخیص آندومتریت، پزشک از گرفتن سابقه‌ی پزشکی و انجام معاینه‌ی فیزیکی کمک می‌گیرد. در مرحله‌ی بعد، به معاینه‌ی لگنی برای ارزیابی اندام‌های تولیدمثل داخلی نیاز است. در این معاینه پزشک حساسیت در رحم و ترشحات دهانه‌ی رحم را بررسی خواهد کرد.

همچنین پزشک ممکن است آزمایشات زیر را برای رد سایر علل احتمالی علائم انجام دهد:

•   آزمایش خون: چکاب کامل خون می‌تواند به شناسایی علائم عفونت یا التهاب کمک کند.
•   تست سواب (SWAB)(Cervical Cultures): پزشک ممکن است برای بررسی کلامیدیا، سوزاک یا سایر باکتری‌ها، از دهانه‌ی رحم نمونه‌ی سواب بگیرد.
•   آزمایش لام مرطوب (Wet Mount) (لام: شیشه‌ای نازک و شفاف که در آزمایشگاه از آن استفاده می‌شود.): پزشک ممکن است ترشحات دهانه‌ی رحم را جمع آوری کرده و زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل کند تا بتواند سایر علل عفونت یا التهاب را شناسایی کند.
•   بیوپسی آندومتر (Endometrial Biopsy): در این روش دهانه‌ی رحم باز می‌شود تا ابزار یا لوله‌ی کوچکی وارد آن شود. این ابزار نمونه‌ی کوچکی از بافت رحم را برمی‌دارد و پزشک نمونه را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد. این روش در زمان کمی قابل انجام است و می‌تواند در مطب توسط پزشک انجام شود.
•   لاپاراسکوپی (Laparoscopy) یا هیستروسکوپی (Hysteroscopy): در این روش‌ها از یک دوربین کوچک که به یک لوله‌ی نازک و انعطاف پذیر متصل است استفاده می‌شود تا پزشک بتواند به ور مستقیم داخل رحم را بررسی کند.

چه زمانی باید پزشک را در جریان گذاشت؟

هر زمان که فرد درد و ناراحتی لگنی یا ترشح و خونریزی غیر معمول داشته باشد، باید پزشک خود را در جریان بگذارد. برخی از عفونت‌های لگنی می‌توانند عوارض جدی‌ای ایجاد کنند، بنابراین شروع هرچه سریع‌تر درمان برای این عفونت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

درمان‌های آندومتریت

هدف درمان آندومتریت از بین بردن عفونت و رفع التهاب رحم است. همچنین درمان ‌می‌تواند از ایجاد هرگونه عوارض جلوگیری کند. روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

•   آنتی‌بیوتیک‌ها: این داروها با باکتری‌هایی که باعث التهاب پوشش داخلی رحم می‌شوند مبارزه می‌کنند. اگر عفونت شدید باشد، ممکن است فرد به آنتی‌بیوتیک داخل وریدی در بیمارستان نیاز داشته باشد.
•   درمان شریک جنسی: اگر آندومتریت به دلیل یک بیماری مقاربتی باشد، شریک جنسی فرد نیز ممکن است به درمان آنتی‌بیوتیکی نیاز داشته باشد.
•   آزمایش‌های بیشتر: ممکن است فرد به تست سواب یا بیوپسی آندومتر نیاز داشته باشد تا از رفع کامل عفونت پس از اتمام دوره‌ی آنتی‌بیوتیک اطمینان حاصل شود. اگر عفونت باقی مانده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک دیگری تجویز کند.
•   جراحی برای برداشتن بافت: پزشک ممکن است لازم بداند که پس از زایمان یا سقط جنین، بافت‌های باقی‌مانده در داخل رحم برداشته شوند.
•   درمان هر گونه آبسه: در برخی موارد، عفونت ممکن است باعث ایجاد آبسه در داخل شکم شود. ممکن است فرد برای خارج کردن مایع یا چرک عفونی ناشی از آبسه نیاز به جراحی یا آسپیراسیون (Aspiration) سوزنی داشته باشد.

روش‌های جلوگیری از آندومتریت

افرادی که در معرض خطر ابتلا به آندومتریت هستند باید نسبت به علائم و نشانه‌های آن آشنایی داشته باشند. افرادی است که به تازگی زایمان کرده‌اند و همچنین کسانی که اخیرا تحت معاینه یا عمل لگن قرار گرفته‌اند، در این دسته هستند.

در شرایطی که فرد در خطر ابتلا به این عارضه است، مانند زمانی که تحت عمل لگن یا جراحی قرار می‌گیرد؛ پزشک ممکن است برای کمک به پیشگیری از آندومتریت، قبل یا بلافاصله بعد از عمل آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

از آنجایی که بیماری‌های مقاربتی نیز می‌توانند باعث ایجاد آندومتریت شوند، حفظ سلامت جنسی افراد بسیار مهم است. از این رو شرکت در غربالگری‌های منظم برای بیماری‌های مقاربتی و رعایت روش‌های پیشگیری از بارداری مانند استفاده از کاندوم می‌توانند موثر باشند.

عوارض آندومتریت

بدون درمان، آندومتریت ممکن است باعث عوارض زیر شود:

•   ناباروری
•   پریتونیت (Peritonitis) لگنی که یک عفونت متداول لگنی است.
•   آبسه در لگن یا رحم
•   سپتی‌سمی (Septicemia)، که به جریان خون آلوده از باکتری گفته می‌شود.
•   شوک سپتیک (Septic)، که فشار خون به شدت پایین به دلیل سپتی‌سمی است و می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.

سخن پایانی

فرد مبتلا به آندومتریت اگر تحت درمان، به خصوص درمان آنتی‌بیوتیکی، قرار گیرد؛ نتایج بهبود بیماری آن در اکثر موارد مثبت است.

تشخیص سریع و درمان مناسب به طور قابل توجهی خطر عوارض بعدی را کاهش می‌دهند.