فریز تخمک چیست و برای زنان چه مزایایی دارد؟
زمان زنان برای مادر شدن محدود است. یعنی بدن زنان تنها تا یک سن خاص تخمک سالم و آماده باروری دارد و بعد از یک سنی عملا امکان مادر شدن زنان کمتر و کمتر می‌شود. خوشبختانه امروز فریز کردن تخمک‌ها می‌تواند به زنان در تحقق رویای مادر شدن در سنین بالا کمک کند.
فریز تخمک چیست و چگونه انجام می‌شود؟
به استخراج و ذخیره تخمک برای استفاده در آینده به‌اصطلاح فریز تخمک می‌گویند. این استفاده می‌تواند برای بارداری یا درمان باشد.
در واقع انجماد تخمک، تکنیکی است که در آن یک متخصص غدد، تخمک‌ها را از تخمدان‌ها خارج کرده و سپس آنها را منجمد می‌کند. این فن‌آوری به زنان اجازه می‌دهد باروری خود را حفظ کنند و بابت تمام شدن فرصت بچه‌دار شدن کمتر دچار استرس و اضطراب شوند.
البته تخمک‌هایی که قبل از ۴۰ سالگی فرد منجمد می‌شوند، احتمال باروری بیشتری در آینده خواهند داشت. معمولا فریز کردن تخمک بعد از ۴۰ سالگی توصیه نمی‌شود، اما ممکن است بسته به شرایطی و در موارد خاص انجام شود. محدودیتی هم برای مدت زمان فریز ماندن تخمک‌ها در نیتروژن مایع و زنده ماندن آنها وجود ندارد.
فرآیند فریز تخمک هم به‌نوعی همان فرآیند لقاح آزمایشگاهی است. با این تفاوت که پس از استخراج تخمک، آنها به جای لقاح، ذخیره می‌شوند.
به‌طور کلی مراحل فریز تخمک عبارتند از:
- تزریق روزانه دو تا سه داروی هورمونی به مدت ۱۰ تا ۱۲ روز
- ردیابی رشد تخمک‌ها در این دوره با انجام چهار تا شش سونوگرافی لگن و آزمایش خون
- انجام عمل جراحی با هدایت اولتراسوند بعد از آنکه تخمک‌ها بالغ شدند (این عمل سرپایی است و با بیهوشی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد)
- بررسی پتانسیل بارور شدن تخمک‌ها توسط یک جنین‌شناس
در نهایت زمانی که قرار است از این تخمک‌های فریز شده استفاده شود، گروهی از آنها ذوب شده و با اسپرم همسر یا یک اهدا‌کننده بارور می‌شوند.
چهار دلیل اصلی زنان برای فریز تخمک
امکان بچه‌دار شدن در زمان مناسب، نه زمانی که ساعت بیولوژیکی بدن حکم می‌کند، اصلی‌ترین دلیلی است که باعث می‌شود هزاران زن تصمیم بگیرند تخمک‌های خود را فریز کنند. اصولا به‌نظر متخصصان زنان و باروری چند دلیل اصلی برای منجمد کردن تخمک‌ها وجود دارد:
- زمان باروری و تخمکگذاری در زنان محدود است
اوج باروری یک زن در اوایل دهه ۲۰ زندگی اوست. در این بازه سنی احتمال بارداری تقریباً ۲۵ درصد در هر ماه است. اما برای زنان ۳۰ ساله، احتمال بارداری به ۱۵ درصد در هر ماه کاهش پیدا می‌کند و دهه ۴۰ زندگی هم نرخ بارداری یک زن به‌طور متوسط تنها ۵ درصد در ماه خواهد بود.
علاوه بر همه این‌ها یائسگی زودرس و نارسایی زودرس تخمدان نیز می‌تواند بر عرضه تخمک تاثیر بگذارد. در این شرایط انجماد تخمک به فرد کمک می‌کند که بتواند از تخمک‌های خود استفاده کند و فرزند بیولوژیکی داشته باشد.
- کیفیت و سلامت تخمک‌ها با افزایش سن زنان کاهش می‌یابد
با افزایش سن زنان، درصد تخمک‌هایی که تعداد کروموزوم‌های صحیحی دارند، کمتر می‌شود. راهی برای تست سلامت تخمک وجود ندارد، اما سن مادر تخمین خوبی برای احتمال بروز مشکل در یک تخمک است. معمولا برای زنان در سن ۳۵ سالگی، تخمین زده می‌شود که نیمی از تخمک‌های آنها غیر طبیعی هستند و در سن ۴۰ سالگی هم تنها یک چهارم از تخمک‌های باقی مانده می‌تواند بارور شده و باعث تولد نوزاد شود.
برای همین هم هست که انجماد تخمک‌ها در سنین پایین‌تر تضمین می‌کند که بخش بزرگ‌تری از آنها در زمانی که فرد برای داشتن فرزند آماده است، به‌خوبی کار کنند.
- انجماد تخمک به زنان امکان رشد می‌دهد
امروزه برای بسیاری زنان داشتن شغل و جایگاه اجتماعی در کنار مادر بودن از اهمیت یکسانی برخوردار است. برخی از زنان ترجیح می‌دهند اول مادر شوند و سپس به فکر داشتن شغل و… باشند. برخی دیگر اما می‌خواهند قبل از بچه‌دار شدن حتما یک جایگاه اجتماعی و شغلی برای خودشان ایجاد کنند. با فریز تخمک، زنان می‌توانند اهداف شغلی و فعالیت‌های اجتماعی را دنبال کنند و زمانی که آماده بودند، برای مادر شدن اقدام کنند.
- احساس آرامش خاطر و رهایی از اضطراب
فشار ناشی از ساعت بیولوژیکی و محدودیت زمان باروری تقریبا روی دوش همه زن‌ها سنگینی می‌کند. بسیاری از زنان می‌گویند پس از انجماد تخمک، تنها اطمینان از اینکه نیازی نیست بابت محدودیت زمان باروری نگران باشند بار زیادی را از روی شانه‌های آنها برداشته است.
به زبان ساده این فن‌آوری به زنان این امکان را می‌دهد که یک رابطه مطمئن و امن پیدا کنند، روی اهداف حرفه‌ای خود تمرکز کنند و در نهایت در زمان مناسب و با فرد درست به باردار شدن فکر کنند و زندگی خود را تحت کنترل داشته باشند.
مزایای فریز تخمک برای زنان
انجماد تخمک در ابتدا برای کمک حفظ باروری در به زنان مبتلا به سرطان ایجاد شد. زیرا برخی از درمان‌های سرطان می‌توانند باروری زنان را در معرض خطر قرار دهد. به‌عنوان مثال، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌تواند به‌طور ناخواسته به تخمک‌ها هم آسیب بزند یا حتی آنها را از بین ببرد. همچنین گاهی برای درمان سرطان و برداشتن تومورها نیاز به برداشتن و رحم یا لوله‌های فالوپ خواهد بود که عملا باردار شدن را برای یک زن غیرممکن کند.
علاوه بر حفظ تخمک‌ها قبل از درمان‌های پزشکی تهاجمی مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی، دیگر مزایای فریز تخمک برای زنان عبارتند از:
- کاهش اضطراب باروری در زنان
- دادن زمان برای پیدا کردن همسر مناسب بدون نگرانی بابت ساعت بیولوژیک بدن زنانه
- محافظت از تخمک‌ها در برابر بیماری‌ها از جمله کم‌خونی داسی شکل یا بیماری خود ایمنی لوپوس
- امکان استفاده از تخمک‌های فریز شده به جای جنین‌ها در روش‌های باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)
- کمک به باروری در زنان مبتلا به آندومتریوز
- کمک به سایر زنان مخصوصا زنان بینا جنسیتی که مشکل تنبلی تخمدان دارند
سخن آخر
اینکه آیا یک زن گزینه مناسبی برای فریز کردن تخمک هست یا خیر بستگی به عوامل مختلفی دارد که باید حتما توسط یک پزشک متخصص بررسی شود. سن مهم‌ترین عامل در انجماد موفقیت‌آمیز تخمک است. زیرا همانطور که گفته شد تعداد تخمک‌ها و کیفیت آنها با افزایش سن کمتر می‌شوند. در نهایت هنگامی که یک زن به یائسگی می‌رسد (معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی) تخمکگذاری در بدن او متوقف می‌شود. اما موضوع فقط مربوط به سن نیست. شرایط خاص سلامتی هم روی تصمیم‌گیری برای فریز تخمک تاثیرگذار هستند.
به‌عنوان مثال، اگر برای زنی تشخیص سرطان داده شده باشد، واجد شرایط بودن او برای فریز کردن تخمک ممکن است به نوع سرطان و شدت بیماری بستگی داشته باشد. در این شرایط مهم است که پزشک بررسی کند آیا بیمار زمان لازم برای تکمیل فرآیند حفظ باروری قبل از شروع درمان سرطان را دارد یا خیر.
با مراجعه متخصصان زنان و باروری می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره فریز کردن تخمک راهنمایی بگیرید.
