قرص دوفاستون؛ موارد مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی
قرص دوفاستون یک داروی هورمونی محسوب می‌شود که با آماده کردن پوشش داخلی رحم برای بارداری به درمان ناباروری در زنان کمک می‌کند. این قرص همچنین چرخه قاعدگی را تنظیم و از سقط‌های مکرر جلوگیری می‌کند. این دارو می‌تواند شانس بارداری را در زنانی که سابقه سقط‌های متعدد داشته‌اند افزایش دهد. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر همه موارد استفاده قرص دوفاستون و عوارض جانبی این دارو و تداخل‌های دارویی احتمالی را بررسی کرده‌ایم.
قرص دوفاستون چیست؟
قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرمی (Duphaston 10 MG) به‌نوعی کمبود هورمون طبیعی پروژسترون را در بدن جبران کرده و باعث کاهش علائم عدم تعادل هورمونی می‌شود. در واقع قرص دوفاستون یک درمان جایگزین هورمونی است که برای درمان کمبود پروژسترون استفاده می‌شود. این دارو مخصوصا هنگامی که با استروژن استفاده می‌شود، می‌تواند دوره‌های قاعدگی را تنظیم کرده و علائم یائسگی را درمان کند.
قرص دوفاستون برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
این دارو معمولا برای درمان بیماری‌های مختلف ناشی از کمبود پروژسترون مانند ناباروری زنان، درد در دوران قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، اندومتریوز، خونریزی غیرطبیعی رحم و سقط جنین استفاده می‌شود. همچنین همانطور که گفته شد این قرص را می‌توان به‌عنوان یک درمان جایگزین هورمونی هم استفاده کرد.
به‌طور کلی موارد استفاده از قرص دوفاستون عبارتند از:
- آماده کردن دیواره رحم برای بارداری و درمان ناباروری زنان
- درمان درد در دوران قاعدگی (دیسمنوره) از جمله درد شدید و گرفتگی در قسمت تحتانی شکم در طول قاعدگی
- بهبود علائم آندومتریوز از جمله درد در ناحیه کمر و معده
- درمان سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- درمان خونریزی غیر طبیعی رحم
- تنظیم و متعادل کردن چرخه قاعدگی و کاهش خونریزی شدید یا طولانی‌مدت
- پیشگیری از سقط جنین با بهبود ضخامت پوشش داخلی رحم و همچنین اتصال جنین به رحم
- جلوگیری از زایمان زودرس
- درمان جایگزینی هورمونی و بالا بردن سطح پایین استروژن و پروژسترون
- کاهش درد هنگام رابطه جنسی
- درمان آمنوره ثانویه (مواقعی که قاعدگی به مدت ۳ یا ۶ ماه به دلیل ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) عقب می‌افتد.)
قرص دوفاستون همچنین می‌تواند به کنترل و قطع خونریزی‌های غیرطبیعی رحم کمک کند. این خونریزی‌ها ممکن است به دلیل شرایط مختلفی مانند تغییرات هورمونی، فیبروم‌ها (غده‌های غیر سرطانی که در رحم یا اطراف آن ایجاد می‌شوند)، سرطان و غیره اتفاق بیفتد.
نحوه مصرف قرص دوفاستون چگونه است؟
دوز و مدت مصرف قرص دوفاستون پس از بررسی نتایج آزمایش خون، سونوگرافی و بسته به شرایط هورمونی و جسمی فرد توسط پزشک تعیین می‌شود. می‌توانید این قرص را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید، اما بهتر است حتما آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید تا یک دوز از دست نرود.
با این حال اگر خوردن یک دوز از قرص دوفاستون را فراموش کردید، آن را به محض یادآوری و در اولین فرصت مصرف کنید. اما اگر بیش از ۱۲ ساعت گذشته و زمان مصرف نوبت بعدی رسیده است، نوبت فراموش‌شده را رها کنید و به برنامه معمول مصرف دارو بازگردید. یعنی دوز را دو برابر نکنید.
در ضمن اگر بیمار باید بیش از یک قرص مصرف کند، بهتر است این مقدار به‌طور مساوی در طول روز پخش شود. به‌عنوان مثال، یک قرص در صبح و یک قرص در عصر.
نکته: قرص دوفاستون باید به‌طور کامل، بدون شکستن یا جویدن، ترجیحا با یک لیوان آب بلعیده شود.
عوارض جانبی قرص دوفاستون چیست؟
قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرم عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع، خونریزی واژن و درد سینه دارد. همچنین ممکن است باعث خونریزی یا لکه‌بینی در بین دوره‌های قاعدگی شود.
شایع‌ترین عوارض جانبی رایج دوفاستون عبارتند از:
- سردرد
- درد شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- میگرن
- اختلالات قاعدگی
- درد و حساسیت سینه
- خونریزی واژن
همچنین در برخی افراد و به‌صورت نادر این قرص می‌تواند عوارض جانبی زیر را به‌وجود بیاورد:
- اسهال
- خشک شدن دهان
- سوء‌هاضمه
- کهیر
- خارش
- سرفه
- درد سینه
- افسردگی
- نوسانات خلقی
- مشکلات خواب
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- افزایش وزن
- قاعدگی غیر طبیعی یا دردناک
خوشبختانه اکثر عوارض جانبی این قرص نیازی به مراقبت پزشکی ندارند و بعد از مدتی با تطبیق بدن با دارو از بین می‌روند. با این حال می‌توانید از پزشک خود درباره نحوه برخورد با این موارد و اقداماتی که می‌توانید برای پیشگیری از آن‌ها انجام دهید، سوال کنید. اگر باز هم بهتر نشدند یا بدتر نشدند، برای اقدامات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
نکته: در صورت احساس سرگیجه یا خواب‌آلودگی پس از مصرف این دارو از رانندگی با وسایل نقلیه یا کار با ماشین‌های سنگین خودداری کنید.
قرص دوفاستون نباید با چه داروهایی مصرف شود؟
برخی از داروها ممکن است بر نحوه عملکرد قرص دوفاستون تأثیر بگذارند یا این دارو می‌تواند اثربخشی سایر داروهای مصرفی همزمان را کاهش دهد. مثلا:
- داروهای صرع مانند فنوباربیتال، فنی توئین و کاربامازپین
- ریفامپیسین
- ریفابوتین (مورد استفاده در سل)
- ریتوناویر
- نلفیناویر
- نویراپین
- افاویرنز (مورد استفاده در HIV)
- نویراپین
همچنین در زمان مصرف دوفاستون، نباید از داروهای گیاهی مخصوصا گیاهانی مانند خار مریم (Hypericum perforatum)، مریم گلی یا جینکو بیلوبا استفاده کرد.
همیشه در زمان مراجعه به پزشک در مورد داروها، مکمل‌ها یا گیاهانی که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید تا از تداخل احتمالی جلوگیری شود.
مصرف قرص دوفاستون برای کدام بیماری‌ها خطرناک است؟
همیشه باید قبل از شروع درمان با قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرم، سابقه پزشکی و مشکلات سلامتی مانند دیابت، افسردگی، بیماری قلبی یا کبدی را با پزشک در میان بگذارید. همچنین، اگر داروهای دیگری را به‌طور منظم مصرف کرده‌اید، حتما به پزشک درباره آن‌ها بگویید. علاوه بر آن، باید مشکلات گوارشی مثل عدم تحمل لاکتوز را به پزشک اطلاع دهید. زیرا قرص دوفاستون حاوی لاکتوز است.
علاوه بر این‌ها در موارد زیر بهتر است قرص دوفاستون با احتیاط تجویز شود یا اصلا تجویز نشود:
- سابقه حساسیت به دیدروژسترون یا سایر ترکیبات قرص دوفاستون
- سابقه شناخته شده یا مشکوک تومورهایی مانند مننژیوم
- ابتلا به سرطان وابسته به پروژسترون (نوعی سرطان که برای رشد یا بقا به پروژسترون وابسته است) مانند سرطان سینه یا رحم
- خونریزی واژینال که علت آن مشخص نشده است
- سابقه بیماری کبدی و اختلال در عملکرد کبد
- ابتلا به بیماری پورفیری (ناهنجاری در تولید یک ماده شیمیایی حامل اکسیژن به نام هم، به‌دلیل تجمع پورفیرین‌ها در بدن)
علاوه بر این‌ها حتما قبل از شروع درمان با قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرم، انجام هرگونه عمل جراحی برنامه‌ریزی شده، را هم به پزشک اطلاع بدهید.
آیا مصرف قرص دوفاستون در دوران بارداری مجاز است؟
قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرمی معمولا برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. مطالعات حیوانی اثرات نامطلوب کم یا بدون اثرات نامطلوب را روی جنین در حال رشد نشان داده است. با این حال، این قرص دوفاستون توسط زنان باردار باید فقط با تجویز پزشک مصرف شود.
آیا می‌توان در دوران شیردهی قرص دوفاستون مصرف کرد؟
اطلاعات محدودی در مورد قرص دوفاستون در دوران شیردهی وجود دارد. استفاده از این قرص در دوران شیردهی به دلیل نداشتن اطلاعات ایمنی توصیه نمی‌شود. در صورت لزوم به مصرف قرص در دوران بارداری حتما با پزشک مشورت کنید.
سخن آخر
قرص دوفاستون یک داروی هورمونی است که با تنظیم چرخه قاعدگی و ضخامت بخشیدن به دیواره رحم، به درمان ناباروری یا جلوگیری از سقط جنین کمک می‌کند. برای مصرف این دارو حتما با پزشک مشورت کنید. با استفاده از سرویس آنلاین اسنپ‌دکتر می‌توانید به متخصصان زنان و زایمان متعددی دسترسی داشته باشید و با آن‌ها به‌صورت آنلاین و تلفنی مشورت کنید.
