نکاتی که باید درباره برخورد با فرد دارای معلولیت بدانیم

افراد دارای معلولیت جزیی از جامعه هستند و وظیفه شهروندی در قبال آنها حکم می‌کند که روش ارتباط با آنها را بدانیم تا چنانچه زمانی در کوچه یا خیابان یا یک مهمانی با چنین شخصی روبرو شدیم و نیاز به ارتباط با وی داشتیم، این ارتباط را در کمال شایستگی برقرار کنیم. انجمن United Spinal با انتشار نکاتی سعی در راهنمایی بیشتر و بهتر برای برخورد با افراد دارای معلولیت دارد. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر به نکاتی درباره نحوه برخورد با افراد توان‌یاب خواهیم پرداخت.

اصول اولیه

قبل از کمک کردن از افراد بپرسید آیا نیاز به کمک دارند؟

فقط به این دلیل که فردی دارای معلولیت جسمانی است، تصور نکنید که او به کمک نیاز دارد. اگر تجهیزات مورد نیاز برای عبور در دسترس باشد، افراد دارای معلولیت معمولاً می‌توانند به خوبی از آنجا عبور کنند. بزرگسالان دارای معلولیت می‌خواهند که به عنوان افراد مستقل با آن‌ها رفتار شود. فقط در صورتی به او کمک کنید که به نظر می‌رسد شخص به آن نیاز دارد. یک فرد دارای معلولیت اغلب زمانی که به کمک نیاز دارد سعی می‌کند خودش با افراد ارتباط برقرار کند. با این‌حال اگر می‌خواهید به او کمک کنید، قبل از هر اقدامی از او بپرسیدید که آیا به کمک نیاز دارد یا خیر.

در مورد تماس فیزیکی محتاط باشید

برخی از افراد دارای معلولیت برای حفظ تعادل به بازوهای خود وابسته هستند. گرفتن آن‌ها، حتی اگر قصد شما کمک کردن باشد، می‌تواند تعادل آن‌ها را بهم بزند. از دست زدن به سر و یا دست زدن به ویلچر، اسکوتر یا عصا خودداری کنید. افراد دارای معلولیت تجهیزات خود را بخشی از حریم خصوصی خود می‌دانند.

قبل از اینکه صحبت کنید فکر کنید

همیشه مستقیماً با فرد دارای معلولیت صحبت کنید، نه با همراه، دستیار یا مترجم زبان اشاره. با او همانطور صحبت کنید که با دیگران صحبت می‌کنید. به حریم خصوصی او احترام بگذارید و درباره شرایط جسمانی او صحبت نکنید.

فرضیات نسازید

افراد دارای معلولیت بهترین قاضی در مورد آنچه می‌توانند یا نمی‌توانند انجام دهند هستند. برای شرکت در هیچ فعالیتی به‌جای آن‌ها تصمیم نگیرید. بسته به موقعیت، حذف افراد به دلیل پیش‌فرض در مورد محدودیت‌هایشان می‌تواند آزاردهنده باشد.

با مهربانی به درخواست‌ها پاسخ دهید

وقتی افرادی که دارای معلولیت هستند در محل کسب‌و‌کار شما درخواست تجهیزات مناسب با شرایطشان می‌کنند، آن را شکایت درنظر نگیرید. این نشان می‌دهد که آن‌ها به اندازه کافی در محل شما احساس راحتی می‌کنند تا آنچه را که نیاز دارند درخواست کنند.

فرد توان‌یاب را چگونه خطاب نکنیم؟

نام شخص را در اولویت قرار دهید. به جای واژه «معلول» یا واژه‌های مترادف آن از اصطلاح «فرد دارای معلولیت» یا «توان‌یاب» استفاده کنید. اگر قصد دارید که دیگران را متوجه حضور یک فرد دارای معلولیت کنید مراقب واژه‌هایی که از آن استفاده می‌کنید باشید.

افرادی که از ویلچر یا سایر وسایل حرکتی استفاده می‌کنند

افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند دارای ناتوانی‌های متفاوت و توانایی‌های متفاوتی هستند. برخی می‌توانند از بازوها و دست‌های خود استفاده کنند. برخی می‌توانند از ویلچر خود پیاده شوند و حتی برای مسافت‌های کوتاهی راه بروند.

•  رمپ‌ها و درهای ساختمان خود را که برای ویلچر قابل دسترسی هستند باز نگه دارید. نباید جلوی ورودی‌ها و یا در وسط راهروها وسیله‌ای قرار بگیرد که مسیر را مسدود کند.
• تا آنجا که ممکن است مطمئن شوید که مسیر حرکت به قفسه‌ها برای فرد دارای معلولیت باز است و دسترسی به اقلام به خوبی در اختیار او قرار دارد.
• هنگام صحبت با فردی که از ویلچر استفاده می‌کند، سعی کنید در سطح او بنشینید. اگر این امکان وجود ندارد، در فاصله‌ای بایستید که لازم نباشد تا فرد به گردن خود برای تماس چشمی ‌با شما فشار نیاورد.
• افتادن برای افرادی که محدودیت حرکتی دارند مشکل بزرگی است. پس از شستشوی کفپوش‌ها، حتماً علائم هشداردهنده‌ای نصب کنید یا کفپوش‌ها را خشک کنید. همچنین در روزهای بارانی یا برفی، تشک‌هایی قرار دهید تا کف‌ سالن‌ها تا حد امکان خشک شوند.
• افرادی که مشکل جسمی قابل مشاهده ندارند ممکن است نیازهای مرتبط با تحرک خود داشته باشند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به بیماری تنفسی یا قلبی ممکن است مشکل در راه رفتن در مسافت‌های طولانی یا راه رفتن سریع داشته‌ باشد. مطمئن شوید که موزه، هتل یا فروشگاه بزرگ شما نیمکت‌های زیادی برای نشستن و استراحت افراد دارد.

افراد کوتاه قد

• اقلام ضروری را در دسترس فرد قرار دهید.
• توجه داشته باشید که افراد با قد کوتاه روی توانایی استفاده از تجهیزاتی که به‌اندازه قد آن‌ها هستند حساب می‌کنند. وسایل عمومی باید متناسب با آنها طراحی شود. مثلا تلفن‌های عمومی، آب خوری‌ها و باجه‌های بانکی باید برای تمامی افراد جامعه مناسب‌سازی شوند.
• مانند سایر افراد توان‌یاب، هرگز سر یک فرد کوتاه قد را نوازش نکنید یا نبوسید.
• وقتی افراد در یک سطح باشند، ارتباط می‌تواند آسان‌تر شود. افراد کوتاه قد ترجیح‌های متفاوتی دارند. شاید لازم باشد برای هم سطح بودن زانو بزنید و یا عقب بایستید تا بتوانید با فرد بدون اینکه نیاز باشد به گردنش فشار آورد، با وی تماس چشمی‌ برقرار کنید و یا روی صندلی بنشینید و طبیعی رفتار کنید.

افرادی که نابینا هستند

افرادی که نابینا هستند می‌دانند که چگونه راه خود را جهت‌یابی کنند و در خیابان تردد کنند. آن‌ها صلاحیت سفر بدون کمک را دارند. بنابراین بهتر است پیش از کمک به فرد نابینا از او سوال بپرسید.

• قبل از تماس فیزیکی با فرد نابینا خود را معرفی کنید. اگر لازم است، شغل خود را به او بگویید، مانند نگهبان، مأمور، یا همکار. در این صورت او احساس امنیت بیشتری خواهد داشت.
• اگر تغییراتی را در محیط ایجاد کردید، فرد نابینا را از تغییرات مطلع کنید.
• پله‌ها یا یک شکاف بزرگ‌ مانند درهای گردان، کمدهای بایگانی یا درهای نیمه باز و اشیاء بیرون زده از دیوار هم‌سطح سر مانند گیاهان یا لامپ‌های آویزان خطرات پیش روی افراد نابینا در مسیر هستند. اگر قصد دارید به این افراد اخطار بدهید، تنها به او نگوید مراقب باش! سعی کنید موانع را برای او توصیف کنید.
• در هنگام راهنمایی آدرس به یک فرد نابینا اطلاعات غیر بصری مشخصی را به او ارائه دهید. به جای این که بگویید: «وقتی به آب‌سرد‌کن رسیدید به سمت راست خود بروید» بگویید: «تا انتهای این راهرو به جلو بروید و کاملاً به سمت راست بپیچید».
• اگر لازم است فردی را که نابینا است ترک کنید، به او اطلاع دهید که در حال رفتن هستید و از او بپرسید که آیا او به چیزی نیاز دارد یا خیر.
• عصا یا سگ راهنما فرد را لمس نکنید.
• اگر مشتری شما یک فرد نابینا است، اطلاعات نوشته شده بر روی اجناس را برای او بخوانید.

افراد کم‌‌بینا

فردی که بینایی ضعیفی دارد ممکن است به مطالب نوشتاری با چاپ بزرگ نیاز داشته باشد. برچسب‌ها و علائم باید به وضوح با رنگ‌های متضاد نوشته شوند. خواندن حروف سفید پررنگ در پس زمینه سیاه برای اکثر افراد کم‌بینا ساده‌تر است. از به‌کار بردن تمام حروف بزرگ خودداری کنید زیرا تشخیص پایان جمله برای افراد کم‌بینا دشوارتر است.

• کاغذها یا دیوارهای بسیار براق می‌توانند تابش خیره کننده‌ای ایجاد کنند که دید افراد کم بینا را کاهش می‌دهد.
• اگر افراد کم‌بینا به طور منظم از امکانات شما به عنوان مشتری یا کارمند استفاده می‌کنند، آن‌ها را در مورد هر گونه تغییر فیزیکی، مانند مبلمان و تجهیزات مطلع کنید.

افراد دارای ناتوانی گفتاری

ممکن است افراد به دلایل مختلف از جمله سکته قلبی یا مغزی دچار ناتوانی در گفتار باشند. بهتر است در هنگام برخورد با این افراد به این نکات توجه کنید:

• توجه کامل خود را به شخص معطوف کنید. جملات شخص را قطع نکنید یا تمام نکنید. اگر در درک مشکل دارید، سر تکان ندهید. فقط از آن‌ها بخواهید که جملات خود را تکرار کنند. در بیشتر موارد، شخص  از تلاش شما برای این کار قدردانی می‌کند.
• اگر پس از تلاش، هنوز نتوانستید شخص را درک کنید، از او بخواهید آن را یادداشت کند یا راه دیگری برای تسهیل ارتباط پیشنهاد کند.
• یک محیط آرام ارتباط را آسان‌تر می‌کند.
• کسی که دارای نقص گفتاری است را مسخره نکنید یا به او نخندید. توانایی برقراری ارتباط موثر و جدی گرفته شدن برای همه ما مهم است.

افرادی که ناشنوا هستند یا کم‌شنوایی دارند

ابزارهای کمکی نوشتاری و شنیداری می‌تواند کمکی به بهبود ارتباطات برای این افراد باشد. افرادی که کاشت حلزون دارند، مانند سایر افراد مبتلا به کم‌شنوایی، معمولاً به شما اطلاع می‌دهند که چه چیزی برای آن‌ها بهتر است.

• زمانی که تبادل اطلاعات پیچیده باشد (مثلاً در طول یک مصاحبه یا ملاقات با پزشک) موثرترین راه برقراری ارتباط از طریق یک مترجم زبان اشاره است.
• نشانه‌های فرد را دنبال کنید تا متوجه شوید که آیا او کدام یک را ترجیح می‌دهد؛ زبان اشاره، نوشتن یا صحبت کردن؟ اگر در درک گفتار در مورد فردی که ناشنوا یا کم‌شنوا است مشکل دارید به او اطلاع دهید.
• هنگام استفاده از مترجم زبان اشاره، مستقیماً به فردی که ناشنوا است نگاه کنید و ارتباط چشمی ‌را حفظ کنید.
• برای آنها تصمیم نگیرید. افرادی که ناشنوا هستند باید در فرآیند تصمیم‌گیری برای مسائلی که آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شرکت کنند.
• قبل از صحبت با فردی که ناشنوا است یا کم‌شنوایی دارد، مطمئن باشید که توجه او را جلب می‌کنید. به‌طور مثال روی شانه او ضربه بزنید.
• جملاتی را که شخص متوجه نمی‌شود، به جای تکرار، بازنویسی کنید.
• برای کمک به درک آن‌ها، واضح صحبت کنید. اکثر افرادی که دچار کم‌شنوایی هستند، روی تماشای لب‌های افراد هنگام صحبت حساب می‌کنند. هنگام صحبت کردن از جویدن آدامس، سیگار کشیدن یا پوشاندن دهان با دست خودداری کنید.
• نیازی به فریاد نیست. اگر فرد از سمعک استفاده کند، آن را به سطح صدای عادی کالیبره می‌کند.

افراد با ناتوانی‌های پنهان

همه ناتوانی‌ها آشکار نیستند. ممکن است شخصی درخواستی بکند یا طوری رفتار کند که برای شما عجیب باشد. آن درخواست یا رفتار ممکن است مربوط به شرایط جسمانی او باشد. ممکن است شخصی بخواهد به جای ایستادن در صف بنشیند. اگرچه این ناتوانی‌ها پنهان هستند، اما واقعی هستند. لطفاً در صورت امکان به نیازها و درخواست‌های شخص احترام بگذارید.

درنهایت…

اگرچه معلولیت بخشی جدایی ناپذیری از وجود افراد توان‌یاب است، اما به تنهایی هویت آن‌ها را تعریف نمی‌کند. با آن‌ها به عنوان یک فرد رفتار کنید و سعی کنید نحوه برخورد صحیح با این افراد را بیاموزید.