همه چیز درباره دیفنوکسیلات و نحوه مصرف آن

دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) یک داروی افیونی از سری فنیل پیپریدین است که با کُند کردن حرکات و انقباضات روده‌، به کاهش دفعات اجابت مزاج در افراد کمک می‌کند. به عبارت دیگر، دیفنوکسیلات در ترکیب با آتروپین برای درمان اسهال مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که این دارو شبیه مسکن‌های مخدر است، غالبا بیمار نمی‌تواند بدون نسخه پزشک آن را از داروخانه‌ها تهیه کند. اگر به دنبال اطلاعات کاملی راجع به این دارو هستید، ما در این مطلب از وبلاگ اسنپ دکتر تصمیم داریم درباره نحوه مصرف دیفنوکسیلات، عوارض، موارد منع مصرف و تداخل دارویی آن صحبت کنیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

دیفنوکسیلات چیست؟

دیفنوکسیلات یک داروی ضد اسهال و مورد تایید FDA است که به لوپرامید (داروی دیگری که برای اسهال استفاده می‌شود) شبیه است. دیفنوکسیلات با کاهش سرعت و حرکات روده، باعث کند شدن روند انتقال غذا از روده و افزایش جذب آب و الکترولیت‌ها از آن شده (اقداماتی که در درمان اسهال مفید هستند) و بدین ترتیب به توقف اسهال کمک می‌کند. بنابراین دیفونوکسیلات از طریق کند کردن فعالیت روده، دفعات اسهال را کاهش می‌دهد. دیفنوکسیلات یک داروی خوراکی است که در دو شکل قرص و شربت تولید می‌شود و معمولا با دستور پزشک می‌توان آن را تا چهار بار در روز مصرف کرد.

دیفنوکسیلات از نظر شیمیایی به برخی مواد مخدر مشابه بوده (به مپریدین که دارویی مخدر از گروه شبه‌تریاک‌هاست مربوط می‌شود) و به همین دلیل دارویی افیونی به حساب می‌آید؛ البته مانند اکثر مواد مخدر اثرات تسکین‌دهنده درد را ندارد. با این حال، اگر این دارو در دوزهای بالا مصرف شود، مانند سایر مواد مخدر می‌تواند باعث سرخوشی (بالا رفتن مود) و همچنین وابستگی فیزیکی شود. در غیر این‌صورت، علائم رایج آن معمولا ظرف دو روز پس از شروع مصرف دارو بهبود می‌یابد.

به‌طور معمول به دیفنوکسیلات، دوزهای پایین آتروپین اضافه می‌شود تا از مصرف بیش‌از‌حد آن جلوگیری به عمل آید. آتروپین متعلق به دسته‌ای از داروها به نام آنتی کولینرژیک است که به خشک شدن مایعات بدن و همچنین کندی حرکت روده کمک شایانی می‌کند. ترکیب دیفنوکسیلات با آتروپین در قرص و شربت آن‌ها، دارای نسبت زیر است:

از آنجایی‌که این دارو می‌تواند اعتیادآور باشد، تنها با دستور پزشک و غالبا به‌عنوان یک درمان کوتاه‌مدت برای بیمارانی که اسهال شدید را تجربه می‌کنند، تجویز می‌شود. در بازار جهانی ترکیب دیفنوکسیلات و آتروپین دارای چندین نام‌ تجاری است؛ در بخش زیر به این نام‌ها اشاره می‌کنیم:

نحوه مصرف دیفنوکسیلات

دیفنوکسیلات به صورت قرص و محلول خوراکی (شربت) در دسترس است. این دارو باید همانند داروهای تجویزی دیگر فقط طبق دستور پزشک یا دستورالعمل روی برچسب آن مصرف شود، زیرا دوز مصرفی این دارو برای بیماران مختلف متفاوت است. از این رو، اطلاعات زیر فقط شامل دوزهای متوسط ​​مصرف این دارو برای اسهال شدید است و اگر برای مثال دوز تجویز شده شما متفاوت است، ابدا آن را تغییر ندهید.

اگر فردی یک نوبت مصرف دیفنوکسیلات را از یاد ببرد، می‌تواند در اسرع وقت آن را مصرف کند. با این حال، اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، باید دوز فراموش‌شده را رها کرده و به برنامه دوز معمولی خود بازگردد. از این رو، ابدا مصرف دو دوز با هم توصیه نمی‌شود. 

علائم اسهال معمولا باید ظرف ۴۸ ساعت یا ۲ روز پس از درمان با دیفنوکسیلات بهبود یابد. اما در صورت عدم تسکین علائم فرد یا بدتر شدن اوضاع بعد از گذشت ۱۰ روز پس از درمان، فرد باید با پزشک خود مشورت کند.

لازم به ذکر است اگر افراد به طور ناگهانی مصرف این دارو را متوقف کنند، ممکن است علائمی مانند گرفتگی و ناراحتی معده، تهوع و استفراغ را تجربه کنند. در این حالت نیز برای کمک به جلوگیری از عوارض قطع ناگهانی مصرف دیفنوکسیلات، بهتر است فرد با پزشک خود مشورت کند. بدین ترتیب پزشک دوز مصرفی را به صلاح‌دید خود به آرامی کاهش می‌دهد.

عوارض دیفنوکسیلات

از عوارض جانبی دیفنوکسیلات می‌توانیم به خشکی دهان، درد شکم، تهوع، استفراغ و یبوست اشاره کنیم. دیفنوکسیلات می‌تواند اثرات شبه افیونی سیستم عصبی مرکزی مانند گیجی، خواب‌آلودگی، سرخوشی و سردرد را نیز ایجاد کند. در بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده، دیفنوکسیلات باعث ایجاد مگاکولون سمی و در بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی باعث آنسفالوپاتی کبدی یا کمای کبدی می‌شود. عوارض جانبی نادر آن نیز شامل واکنش‌های حساسیت مفرط، پانکراتیت (التهاب و تورم پانکراس) و ایلئوس فلجی (شایع‌ترین انسداد روده در نوزادان و کودکان) است. همچنین دیفنوکسیلات در کودکان کمتر از ۶ سال به دلیل خطر ابتلا به افسردگی تنفسی یا هیپوونتیلاسیون (مشکل شدید تنفسی) یا کما (از دست دادن هوشیاری) نباید استفاده شود.

تداخلات دارویی با دیفنوکسیلات

هنگامی که فردی برای درمان اسهال از دیفنوکسیلات استفاده می‌کند، بسیار مهم است که تمام شرایط خود و داروهایی که مصرف می‌کند را از پیش با پزشک در میان بگذارد. بدین ترتیب پزشک می‌تواند با تعیین دوز مناسب و دیگر تدابیر لازم، از عوارض جانبی معمول تا کمی جدی‌تر دیفنوکسیلات جلوگیری کند. بنابراین ابتدا در صورت تجربه هر یک از موارد زیر بهتر است فرد آن‌ها را با پزشک خود در میان بگذارد:

• زردی (زردی پوست یا چشم ناشی از مشکلات کبدی)
• اسهال خونی، اسهال همراه با تب، مخاط در مدفوع، همچنین اسهالی که در مدت کوتاهی پس از مصرف یک داروی دیگر مانند آنتی‌بیوتیک اتفاق می‌افتد
• سندرم داون (یک بیماری ارثی که باعث ایجاد طیفی از مشکلات رشدی و جسمی می‌شود)
• کولیت اولسراتیو (بیماری که باعث تورم و زخم در پوشش روده بزرگ می‌شود)
• بیماری‌های مرتبط با کبد، کیسه صفرا و رکتوم یا راست روده
• آب‌سیاه یا گلوکوم (نوعی بیماری چشمی)
• بیماری قلبی یا فشار خون بالا
• بیماری کلیوی و مشکلات دفع ادرار
• مشکلات تنفسی مانند آسم
• صرع و مشکلات تیروئیدی
• میاستنی گراویس (ضعف شدید عضلانی)
• گرفتگی، تورم و درد شکم
• مشکلات معده یا روده (مانند انسداد، فتق هیاتال، کولیت اولسراتیو)

علاوه‌بر بیماری‌ها و اختلالات به‌خصوصی که در بالا ذکر کردیم، اگر فرد در موقعیت‌های زیر قرار دارد، باز هم بهتر است تمام آن‌ها را به پزشک خود بگوید:

• اگر باردار است، قصد بارداری دارد یا اینکه در حال شیردهی به نوزاد است.
• به دیفنوکسیلات، آتروپین یا هر یک از مواد تشکیل‌دهنده قرص یا محلول آن حساسیت دارد.
• از داروهای دیگری از جمله ویتامین‌ها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی استفاده می‌کند.
• تصمیم دارد عمل جراحی مانند جراحی دندان را انجام دهد. (پیش از جراحی دندان باید به دندانپزشک اطلاع دهد که از این دارو استفاده می‌کند.)

استفاده همزمان از دیفنوکسیلات با برخی از داروها اصلا توصیه نمی‌شود. از این رو، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که فرد را با این دارو درمان نکرده یا برخی از داروهایی که او مصرف می‌کند را تغییر دهد. در بخش زیر، داروهایی که ممکن است با دیفنوکسیلات و آتروپین تداخل داشته باشند را بیان کرده‌ایم:

• مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAO) یا داروهای خاص برای افسردگی، اضطراب یا شرایط سلامت روان مانند ایزوکاربوکسازید (مارپلان)، لینزولید (زیووکس)، متیلن بلو، فنلزین (ناردیل)، سلژیلین
• داروهای آنتی هیستامین برای آلرژی، سرفه و سرماخوردگی (دیفن هیدرامین، لوراتادین، فکسوفنادین، کلرفنیرامین یا ستیریزین)
• داروهای باربیتورات برای القای خواب یا درمان تشنج مانند آموباربیتال، بوتالبیتال، متوهگزیتال، پنتوباربیتال، فنوباربیتال
• داروهایی برای اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون یا برای مشکلات گوارشی
• شل‌کننده‌های عضلانی
• داروهای مسکن برای کاهش درد

البته لازم به ذکر است این فهرست ممکن است تمام تعاملات و تداخلات ممکن را توصیف نکند؛ به همین دلیل بهتر است فرد فهرستی از تمام داروها، گیاهان دارویی، داروهای بدون نسخه یا مکمل‌های غذایی که استفاده می‌کند را از پیش برای ارائه به پزشک آماده کند. همچنین اگر فرد سیگار مصرف می‌کند، مشروبات الکلی می‌نوشد یا از مواد مخدر استفاده می‌کند، بهتر است تمام آن‌ها را بدون کم و کاست به پزشک خود اطلاع دهد.

شرایط نگهداری از دیفنوکسیلات

دیفنوکسیلات مانند سایر داروها باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود. همچنین فرد نباید این دارو را با فرد دیگری که دچار اسهال است به اشتراک بگذارد، زیرا مصرف بیش‌از‌حد یا خودسرانه‌ این دارو ممکن است منجر به بیهوشی و حتی مرگ شود. از این رو، اگر مقداری از داروی شما از دفعات قبلی باقی مانده است، آن را دور بیندازید. همچنین بدیهی است که نباید پس از سپری شدن تاریخ انقضا، از آن‌ها استفاده کنید.

برای نگهداری از داروی دیفنوکسیلات بهتر است آن را در دمای اتاق، بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد (۵۹ تا ۸۶ درجه فارنهایت) نگهداری کنیم. علاوه‌بر آن، دارو را دور از نور خورشید قرار داده و همیشه پس از هر بار استفاده، در ظرف را به‌ خوبی ببندیم.

دیفنوکسیلات و نحوه مصرف آن

در این مطلب از وبلاگ اسنپ دکتر در مورد داروی دیفنوکسیلات و نحوه مصرف آن صحبت کردیم. دانستیم دیفنوکسیلات یک داروی افیونی است که در ترکیب با آتروپین برای درمان اسهال حاد در بزرگسالان استفاده می‌شود. در واقع، دیفنوکسیلات برای جلوگیری از مصرف بیش از حد در ترکیب با آتروپین تولید می‌شود. دیفنوکسیلات که مصرف آن برای کودکان، خصوصا کودکان کمتر از ۶ سال ابدا توصیه نمی‌شود، با کند کردن حرکات و انقباضات روده به مدیریت اسهال کمک می‌کند.

با اینکه در مورد چگونگی مصرف دیفنوکسیلات برای سنین مختلف به‌طور کامل صحبت کرده‌ایم، اما باید توجه داشت که همیشه برای مصرف دیفنوکسیلات به دستور پزشک نیاز بوده و نباید کسی آن را خودسرانه مصرف کند. در پایان اگر در مورد عوارض و سایر نکات پیرامون دیفنوکسیلات سوالی دارید می‌توانید از سرویس آنلاین اسنپ دکتر استفاده و با پزشکان متخصص مشورت کنید. همچنین می‌توانید از داروخانه آنلاین اسنپ دکتر که همیشه در دسترس شماست، برای تهیه دارو و نسخه تجویز شده توسط پزشک کمک بگیرید.