تفاوت ماما و دکتر زنان چیست؟
بدن یک زن در طول زندگی او به‌صورت ماهانه، چرخه‌ها و فرآیندهای هورمونی منحصربه‌فردی مانند قاعدگی و یائسگی را تجربه می‌کند. مسائل مربوط به باروری -از جمله باروری و کنترل بارداری– همیشه یک نگرانی عمده برای زنان در سنین باروری است. زنان همچنین باید از نظر برخی بیماری‌ها از جمله سرطان سینه و مشکلات مربوط به اندام‌های لگن غربالگری شوند. مهم‌تر از همه مادران باردار به پیچیده‌ترین و دقیق‌ترین مراقبت‌ها در پزشکی نیاز دارند. همه این‌ها باعث شده تا داشتن یک پزشک متخصص زنان و مامایی برای هر زنی ضروری باشد. اگر می‌خواهید بدانید پزشک متخصص زنان و ماما چه خدمات متفاوتی در اختیار بیماران می‌گذارند و برای نیازهای درمانی خود باید از کدام گروه پزشکی نوبت ویزیت بگیرید حتما این مقاله را تا انتها بخوانید.
پزشک متخصص زنان چه کاری انجام می‌دهد؟
متخصص زنان (Gynecologist)، خدمات بهداشتی زنان، به‌ویژه خدمات پزشکی مربوط به اندام‌های تناسلی را ارائه می‌دهد. این خدمات شامل معاینه و کنترل سلامت سینه‌ها و اندام‌های لگن مانند واژن، رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ است.
به‌طور کلی متخصص زنان، پزشکی است که می‌تواند جنبه‌های مختلف سلامت کلی زنان را تحت نظر داشته باشد. یعنی طیف وسیعی از مشکلات سلامت زنان را با استفاده از ترکیبی از دارو، درمان و جراحی درمان کند. از مسائل مربوط به قاعدگی، غربالگری برای وضعیت سلامت زنان (پاپ اسمیر، معاینه لگن و معاینه پستان) گرفته تا درمان بیماری‌های مقاربتی و همچنین دیگر جنبه‌های سلامت جنسی همگی به‌نوعی بخشی از خدماتی است که پزشک متخصص زنان به بیماران خود ارائه می‌دهد.
زنان می‌توانند برای اطمینان از سلامتی تخمدان‌ها، واژن، لوله‌های فالوپ، دهانه رحم یا رحم به پزشک زنان مراجعه کنند. متخصص زنان همچنین می‌تواند در انتخاب روش‌های مختلف کنترل بارداری به زوج کمک کند و انواع روش‌های پیشگیری از بارداری مانند بستن لوله‌ها و هیسترکتومی را هم انجام می‌دهد. علاوه براین‌ها پزشک متخصص زنان می‌تواند واکسن‌هایی که افراد را در برابر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) محافظت می‌کنند، تجویز کند. انجام عمل‌هایی مثل هیسترکتومی (برداشتن رحم)، برداشتن زائده‌هایی مانند کیست تخمدان و درمان فیبروم رحم هم بخشی از تخصص پزشک متخصص زنان است.
آنها می‌توانند مشکلات ادراری مانند عفونت‌های دستگاه ادراری و بی‌اختیاری در زنان را هم درمان کنند. متخصص زنان می‌تواند خونریزی غیرطبیعی، خارش ناحیه تناسلی و اختلالات هورمونی را درمان و همچنین آسیب‌های اندام لگنی را نیز ترمیم کند.
به زبان ساده‌تر، متخصص زنان می‌تواند در مراقبت از سلامت باروری یک زن از زمانی که اولین قاعدگی خود را شروع می‌کند تا پس از یائسگی، به او کمک کند. یعنی می‌تواند مشکلاتی مانند موارد زیر را تشخیص داده و درمان کند:
- قاعدگی نامنظم
- عفونت‌های واژن
- شرایطی که باعث درد در حین رابطه جنسی می‌شود
- سرطان‌های دستگاه تناسلی
- افتادگی اندام‌های لگنی
- اندومتریوز
- پولیپ دهانه رحم و واژن
- کیست‌های تخمدان
- فیبروئید رحم
- لقاح آزمایشگاهی یا جراحی‌های پیشگیری از بارداری
تخصص ماما چیست؟
ماما (Midwifery یا Obstetrics)، زنان را در فواصل زمانی منظم در طول بارداری معاینه می‌کنند. آنها در برنامه‌ریزی بارداری، مراقبت‌های دوران بارداری و داشتن یک رژیم غذایی مناسب و کامل در زمان بارداری به زنان کمک می‌کنند. ماما همچنین می‌تواند آزمایش‌های سونوگرافی را برای ارزیابی سلامت و رشد جنین درخواست کند یا انجام دهد. در نهایت هم می‌تواند بر روند زایمان نظارت کند و مراقبت‌های پس از زایمان (مراقبت پس از تولد نوزاد) را برای مادر انجام دهد.
همچنین ماما می‌تواند اگر نوزاد نارس به دنیا بیاید، در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) او را تحت نظر داشته باشد.
آنها برای مقابله با عوارض بارداری از جمله موارد زیر هم آموزش دیدهاند:
- حاملگی خارج از رحم، که در آن جنین در خارج از رحم رشد می‌کند
- علائم ناراحتی جنین، که در آن جنین به دلایل مختلف حال خوبی ندارد
- مشکلات جفت
- پره اکلامپسی
- زایمان از طریق سزارین
به‌طور کلی ماما به زنان کمک می‌کند تا بارداری سالمی داشته باشند و کودک سالمی به دنیا بیاورند. علاوه بر این‌ها می‌تواند به زنان تازه‌مادرشده کمک کند بعد از اینکه نوزاد خود را به دنیا آوردند، مسائلی مانند افسردگی پس از زایمان را راحت‌تر پشت سر بگذارند.
تفاوت بین متخصص زنان و ماما چیست؟
حالا که دیدیم متخصص زنان و ماما هرکدام دقیقا چگونه می‌توانند به مراجع کننده خود کمک کنند، احتمالا راحت‌تر بتوان به این سوال پاسخ داد که تفاوت بین متخصص زنان و زایمان و ماما چیست؟
متخصص زنان در سلامت کلی دستگاه تناسلی زنان، از جمله مسائل مربوط به رحم، تخمدان‌ها و سینه‌ها تخصص دارد. اما یک ماما، متخصص مراقبت‌های بارداری، زایمان و پس از زایمان است. یعنی خدمات ماما شامل مراقبت در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و بلافاصله پس از زایمان است. اما متخصص زنان خدمات مربوط به مراقبت از تمام مسائل بهداشتی زنان را در اختیار بیماران می‌گذارد. در واقع یک پزشک متخصص زنان موضوعات غیر مرتبط با بارداری مانند سلامت باروری، پیشگیری از بارداری و جراحی‌های زنان را هم انجام می‌دهد.
به‌طور کلی ماما با تمام جنبه‌های بارداری از مراقبت‌های قبل از زایمان گرفته تا مراقبت‌های پس از زایمان سروکار دارد:
- کنترل باروری
- مراقبت‌های بهداشتی بارداری
- مراقبت از NICU
- مراقبت‌های عمومی پس از زایمان
در همین حال، متخصصان زنان مراقبت‌های بهداشتی تخصصی‌تر از جمله موارد زیر را برای بیماران انجام می‌دهند:
- بررسی سلامت باروری
- غربالگری سرطان دهانه رحم و پستان
- مشکلات دستگاه ادراری
- درمان STI
- درمان بیماری‌های رحمی
نکته مهم این است که برخی از پزشکان در هر دو زمینه آموزش دیدهاند و به آنها متخصص زنان و زایمان یا OB-GYN گفته می‌شود. این گروه از پزشکان هم در مامایی و هم در زمینه زنان تخصص دارند و مراقبت‌های جامع‌تری را برای زنان ارائه می‌دهند.
چه زمانی به ماما یا دکتر زنان مراجعه کنیم؟
اگر باردار هستید یا می‌خواهید باردار شوید، باید به یک ماما مراجعه کنید. همانطور که گفته شد این گروه از متخصصان برای رسیدگی به عوارضی که ممکن است در دوران بارداری یک زن را درگیر کند آموزش دیدهاند و می‌توانند به شما در تضمین بارداری سالم کمک کنند. همچنین برای کنترل و درمان عوارض بارداری مانند علائم ناراحتی جنین، پره اکلامپسی، مشکلات جفت و حاملگی خارج از رحم می‌توانید از یک ماما وقت بگیرید.
برای سایر نگرانی‌های مراقبت‌های بهداشتی مرتبط با سلامت زنان، متخصص زنان انتخاب بهتری است. این پزشکان می‌توانند ویزیت‌های معمولی مانند چکاپ سالانه و معاینه لگن را برای شما انجام بدهند. آنها همچنین می‌توانند به شما در مشکلات مربوط به قاعدگی، مانند پریودهای نامنظم یا چرخه‌های قاعدگی دردناک کمک کنند.
در ضمن برای زنانی که مایل به غربالگری STI یا کنترل بارداری هستند هم متخصص زنان می‌تواند انتخاب بهتری باشد و می‌توانند در مورد مسائل مربوط به رابطه جنسی، محافظت در برابر بیماری‌ها و داروهای پیشگیری از بارداری از پزشک زنان خود مشاوره بگیرند. برای مثال اگر در حین رابطه جنسی خشکی یا درد دارید، یک متخصص زنان می‌توانند دلیل این مشکل را تشخیص داده و آن را درمان کنند. برای درمان مشکلاتی مثل عفونت‌های واژن، افتادگی اندام‌های لگنی، فیبروم‌های رحمی، کیست‌های تخمدان، اندومتریوز و… حتما از متخصص زنان کمک بخواهید.
علاوه بر این‌ها اگر علائم یائسگی را تجربه می‌کنید و با مشکلاتی مثل گرگرفتگی یا نوسانات خلقی روبرو هستند، متخصص زنان می‌تواند به شما در مدیریت این علائم کمک کند.
یک نکته مهم اینکه اگرچه بسیاری از مردم بر این باورند که همیشه باید یک متخصص زنان و زایمان (OB-GYN) را انتخاب کنند تا مراقبت‌های جامع‌تری نسبت به متخصص زنان دریافت کنند، اما اگر باردار نیستید یک متخصص زنان بهترین انتخاب برای مراقبت‌های بهداشتی مورد نیاز شما خواهد بود. زیرا معمولا برای متخصصان زنان و زایمان بیماران باردار در اولویت قرار دارند.
چه زمانی باید به متخصص زنان مراجعه کنم؟
اگر از نظر جنسی فعال هستید مراجعه به متخصص زنان باید بخشی از سلامت روتین شما باشد. علاوه بر این، در صورت داشتن علائم زیر باید به متخصص زنان مراجعه کنید:
- قاعدگی دردناک
- خونریزی یا ترشح نامنظم واژن
- مشکلات مربوط به باردار شدن
- خارش واژن یا بوی نامطبوع واژن
- درد لگن
- درد هنگام رابطه جنسی یا اختلال در عملکرد جنسی
- رشد، زخم یا توده در ناحیه واژن
زنان همچنین در صورت تجربه گرفتگی غیرعادی یا شدید، ممکن است بخواهند به متخصص زنان مراجعه کنند. تغییرات در قاعدگی، درد هنگام رابطه جنسی، یا ادرار مکرر، غیرارادی یا دردناک هم باید با پزشک متخصص زنان در‌میان گذاشته شود. اگر یک زن فکر می‌کند که ممکن است به عفونت مقاربتی (STI) مانند سوزاک، کلامیدیا یا سیفلیس مبتلا شده هم باید حتما به متخصص زنان مراجعه کند. در صورت مشکوک بودن به بارداری یا سقط جنین هم پزشک متخصص زنان باید فورا فرد را معاینه کند.
هر چند وقت یکبار باید به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
متخصصان پزشکی به‌طور کلی توصیه می‌کنند که زنان جوان از حدود سن ۱۳ تا ۱۵ سالگی، پس از شروع قاعدگی و قبل از اولین رابطه جنسی، مراجعه به متخصص زنان را آغاز کند. اینکه هر چند وقت یکبار نیاز به مراجعه به متخصص زنان و زایمان دارید با توجه به عوامل متعددی مانند سن، سابقه سلامتی و باردار بودن یا نبودن شما تعیین می‌شود. با این حال همه زنان بعد از اولین رابطه جنسی باید حداقل یک بار در سال به متخصص زنان مراجعه کنند.
ویزیت آنلاین ماما و دکتر زنان با اسنپ دکتر
توصیه استاندارد برای زنان این است که از حدود ۱۵ سالگی هر سال یک بار با متخصص زنان صحبت کنند و از حدود ۲۱ سالگی معاینه سالانه کامل بگیرند و پس از آن هر چند سال یک بار آزمایش سرطان دهانه رحم انجام دهند. در اسنپ دکتر می‌توانید به تیم بزرگی از بهترین پزشکان متخصص زنان و ماما دسترسی داشته باشید و به‌صورت آنلاین از متخصص زنان و زایمان مشاوره فوری دریافت کنید.
