روش‌های درمان شوره سر

روش‌های بسیاری برای درمان شوره سر وجود دارد. از شامپوهای گیاهی و کورتیکواستروئیدها (corticosteroids) تا محصولات خانگی و گیاهی مانند روغن درخت چای و جوش شیرین. شوره سر عارضه‌ای است که با خارش و پوسته‌‌های سفید کف سر همراه است و می‌تواند شرایطی آزاردهنده برای فرد ایجاد کند. شوره سر می‌تواند با علائم دیگری مانند لکه‌های چرب روی پوست سر و سوزن‌ سوزن شدن پوست سر همراه باشد. در این مقاله به شوره سر و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم.

عوامل ایجادکننده شوره سر

شوره سر بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• خشکی و کم‌ آبی پوست
• پسوریازیس (psoriasis)
• درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis)
• حساسیت به محصولات
• اگزما
• انواع آلرژی
• رشد نوع خاصی از قارچ که روی پوست سر شما زندگی می‌کند.

هر کدام از عوامل، روش درمان مختلفی دارد. در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای حتما باید به پزشک مراجعه کنید. با کنترل بیماری زمینه‌ای، علائم شوره سر نیز رو به بهبود می‌رود.

درمان شوره سر با شامپوهای مخصوص

پزشکان معمولا پیشنهاد می‌کنند که موهای خود را شانه کنید و از شامپوهای ضد شوره استفاده کنید. شانه زدن مو به حفظ سلامت مو و پوست سر کمک می‌کند. اما باید این کار را به درستی انجام دهید. استفاده از برس‌های فلزی و محکم کشیدن آن‌ها به پوست سر می‌تواند باعث تحریک پوست سر و شدیدتر شدن شوره سر شود.

نحوه درست شانه کردن مو

برای رهایی از شوره، باید موهای خود را از پوست سر به پایین با ضربات ثابت و محکم شانه بزنید. این کار چربی موجود روی پوست سر را بر می‌دارد. جمجمه سر به دلیل وجود چربی و سلول‌های پوستی مستعد شوره است. حرکت دادن برس یا شانه در امتداد تارهای مو کمک می‌کند که موهایی سالم و براق داشته باشید.

استفاده از شامپوهای ضدشوره

تمام شامپوهای ضد‌ شوره مانند یکدیگر نیستند. برخی از آن‌ها دارای مواد اولیه فعال متفاوتی هستند که عبارتند از:

• قطران زغال‌ سنگ (Coal tar)
• پریتیون روی (Zinc Pyrithione)
• اسید سالیسیلیک و گوگرد (Salicylic acid and sulfur)
• اسید سالیسیلیک (Salicylic acid)
• سلنیوم سولفید (Selenium sulfide)
• کتوکونازول (Ketoconazole)

اگر شامپوی مصرفی شما بعد از مدتی اثر بخشی خود را از دست می‌دهد، ممکن است نیاز به تعویض شامپو داشته باشید. اگر می‌خواهید شامپوی حاوی قطران زغال‌سنگ را امتحان کنید، باید مراقب باشید. قطران زغال‌سنگ با کشتن سلول‌های روی پوست سر، شوره سر را درمان کرده و روند پوسته‌ پوسته شدن کف سر را کندتر می‌کند. اما مواردی هست که باید در نظر داشته باشید:

• برخی از افراد به قطران زغال‌سنگ حساسیت دارند.
• ممکن است رنگ موهای روشن، ناخن‌ها، پوست و لباس‌ها را تغییر دهد.
• باید آن را از هر‌گونه بریدگی، زخم، عفونت و همچنین چشم‌های خود دور نگه دارید.
• باعث افزایش حساسیت پوست نسبت به نور خورشید می‌شود. ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از استفاده، باید از نور آفتاب دوری کنید.
• زنان باردار و شیرده نباید از محصولات حاوی قطران زغال‌سنگ استفاده کنند.

نحوه استفاده از شامپوهای ضد‌ شوره

• شامپو را به خوبی روی پوست سر خود بمالید.
• شامپو را به مدت  پنج دقیقه (یا طبق دستور) روی سر خود نگه دارید.
• به‌طور کامل آب‌کشی کنید. شامپوی باقی‌ مانده می‌تواند پوست شما را تحریک کند.
• میزان مصرف و مدت‌ زمان استفاده از شامپو با توجه به شرایط شما و نسخه پزشک از روزانه تا هفته‌ای چند بار تغییر می‌کند.

روش‌های خانگی درمان شوره‌ سر

اگر چه محصولات بسیاری برای درمان شوره‌ سر ساخته شده‌اند، درمان‌های طبیعی اغلب به همان اندازه موثر هستند. در اینجا با ۱۰ روش درمان خانگی برای رهایی از شوره‌ سر آشنا خواهید شد.

•  روغن درخت چای

روغن درخت چای از گذشته‌های دور برای درمان بیماری‌هایی مانند آکنه و پسوریازیس استفاده می‌شده است. همچنین دارای خواص ضد‌میکروب و ضد التهاب قوی است که ممکن است به کاهش علائم شوره سر کمک کند. در واقع، روغن درخت چای برای مقابله با نوع خاصی از قارچ که می‌تواند منجر به درماتیت سبورئیک و شوره‌ سر شود، بسیار موثر است. روغن درخت چای ممکن است در افراد دارای پوست حساس، منجر به تحریک شود، بنابراین بهتر است قبل از استفاده آن را با چند قطره روغن حامل، مانند روغن نارگیل رقیق کنید.

• روغن نارگیل

روغن نارگیل که برای مزایای بسیارش شناخته شده است، برای درمان شوره‌ سر نیز استفاده می‌شود. این ماده با بهبود کم‌ آبی پوست سر و جلوگیری از خشکی، از پوسته‌ پوسته شدن کف سر جلوگیری می‌کند. روغن نارگیل برای درمان اگزما (eczema) که می‌تواند عامل شوره سر باشد هم گزینه خوبی است. این محصول برای درمان درماتیت آتوپیک (atopic dermatitis) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عارضه نوعی اگزما است که باعث ایجاد خارش و التهاب می‌شود. روغن نارگیل و ترکیبات آن دارای خواص ضد‌ میکروب نیز هستند. همچنین برخی بر این باورند که در مقابله با نوع خاصی از قارچ که عامل شوره‌ سر است، خوب عمل می‌کند.

• آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا نوعی گیاه ساکولنت (succulent) است که اغلب به پمادهای پوستی، لوازم آرایش و لوسیون‌ها اضافه می‌شود. این گیاه برای درمان مشکلات پوستی مانند سوختگی، پسوریازیس و تبخال استفاده می‌شود. خواص ضد باکتریایی و ضد‌ قارچی آلوئه‌ورا نیز برای مقابله با پوسته‌ پوسته شدن کف سر مفید است. برخی بر این باورند که آلوئه‌ورا در برابر انواع خاصی از قارچ که عامل شوره‌ سر هست نیز خوب عمل می‌کند. این گیاه خاصیت ضد‌ التهابی خوبی هم دارد و می‌تواند با کاهش التهاب، شوره‌ سر را درمان کند. با این حال تحقیقات بیشتری برای اثبات این موارد مورد نیاز است.

• به حداقل رساندن استرس

استرس از بیماری‌های مزمن گرفته تا مشکلات روحی، بر بسیاری از جنبه‌های سلامتی و تندرستی تاثیر می‌گذارد. در حالی که استرس به‌ تنهایی باعث شوره‌ سر نمی‌شود، می‌تواند علائم آن (مانند خشکی و خارش پوست سر) را کاهش دهد. استرس بالا در مدت‌زمان طولانی می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی شما را تغییر داده یا سرکوب کند. به این طریق بدن شما توانایی مقابله با انواع عفونت‌های قارچی و بیماری‌های پوستی عامل شوره‌ سر را از دست می‌دهد. استرس یکی از عوامل تشدیدکننده بیماری درماتیت سبورئیک است که منجر به شوره‌ سر می‌شود. بنابراین با کاهش استرس می‌توانیم عوامل زمینه‌ای پوسته‌ سر را نیز بهبود ببخشیم. برای کاهش استرس، می‌توانید از روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق یا رایحه‌درمانی (aromatherapy) استفاده کنید.

• سرکه سیب

سرکه سیب با خواص متعددش شناخته شده است و اغلب برای درمان خانگی شوره‌ سر پیشنهاد می‌شود. سرکه به تحریک ریزش سلول‌های مرده پوست سر کمک می‌کند و از این طریق برای بهبود علائم کاربرد دارد. سرکه سیب pH پوست را نیز تنظیم می‌کند و باعث کاهش رشد قارچ‌های عامل شوره‌ سر می‌شود. برای درمان شوره سر، می‌توانید چند قاشق از سرکه سیب را به شامپو اضافه کرده یا همراه با روغن‌های ضروری روی موهای خود اسپری کنید.

• آسپرین

آسپرین حاوی اسید سالیسیلیک (Salicylic acid) است، ماده‌ای که در بسیاری از شامپوهای ضد‌شوره یافت می‌شود و خواص ضد‌التهابی خوبی دارد. اسید سالیسیلیک در درمان شوره سر و درماتیت سبورئیک اثربخشی خوبی دارد.

• امگا ۳

اسیدهای چرب امگا ۳ (Omega-3) نقش مهمی را در بدن شما ایفا می‌کنند. این اسیدها نه تنها غشای سلولی را می‌سازند، بلکه برای عملکرد قلب، سیستم ایمنی و ریه‌ها ضروری هستند. علاوه بر این امگا ۳ برای سلامت پوست نیز ضروری است. از خواص اسیدهای چرب ضروری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمک به مدیریت تولید روغن در بدن
• آب‌رسانی
• بهبود زخم
• جلوگیری از پیری زودرس

کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ می‌تواند باعث ایجاد علائم گوناگونی مانند خشکی پوست، خشکی مو و شوره سر شود. اسیدهای چرب به کاهش التهاب کمک کرده و از این طریق نیز به درمان شوره سر کمک می‌کنند. ماهی‌های چرب مانند سالمون، قزل‌آلا و ماهی خال‌مخالی منابع بسیار غنی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. منابع دیگر امگا ۳ عبارتند از:

• تخم کتان
• دانه چیا
• گردو

می‌توانید از روغن ماهی یا مکمل‌های دارویی (بنا به تجویز پزشک) نیز استفاده کنید.

• پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که فواید سلامتی متعددی دارند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• محافظت در برابر آلرژی
• کاهش سطح کلسترول
• کمک به کاهش وزن

این باکتری‌ها می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را نیز بهبود ببخشند و از این طریق بدن در برابر عفونت‌های قارچی عامل شوره سر مقاوم می‌شود. از پروبیوتیک‌ها برای کمک به درمان و پیشگیری از بیماری‌های پوستی مانند اگزما و درماتیت به ویژه در کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. پروبیوتیک‌ها به شکل مکمل در دسترس هستند. همچنین در بسیاری از غذاهای تخمیر شده مانند نوشیدنی کومبوچا، کیمچی، تمپه، کلم ترش و ماست‌های کم‌چرب یافت می‌شود.

• جوش شیرین

جوش شیرین درمانی سریع، راحت و در دسترس برای شوره سر است. اعتقاد بر این است که به عنوان یک لایه‌ بردار ملایم برای از بین بردن سلول‌های مرده پوست عمل کرده و باعث کاهش پوسته‌ پوسته شدن و خارش کف سر می‌شود. همچنین دارای خاصیت ضد‌ قارچی است که ممکن است برای درمان شوره سر مفید باشد. با این حال هنوز مطالعات بیشتری برای اثر بخشی این ماده بر بیماری‌های پوستی جدی مانند پسوریازیس، قرمزی پوست و کم‌ آبی پوست مورد نیاز است.

• پرهیز از غذاهای خاص

اگر چه پژوهش‌های بیشتری در مورد ارتباط بین رژیم غذایی و شوره سر وجود دارد، برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که محدود کردن برخی غذاها، التهاب را کاهش می‌دهد و این می‌تواند به درمان شوره سر کمک کند. علاوه بر این، برخی از پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که اصلاح رژیم غذایی با کنترل رشد قارچ و بهبود میکروبیوم روده (gut microbiome) از ابتلا به عفونت‌های قارچی پیشگیری کرده و به بهبود شوره سر کمک می‌کند. برخی از غذاهایی که باید مصرف آن‌ها را محدود کنید، عبارتند از:

• کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند برنج سفید، پاستا، تورتیلا و کراکر
• گوشت قرمز
• غذاهای فرآوری‌ شده
• غذاهای سرخ‌ شده
• غذا و نوشیدنی‌های شیرین

علاوه‌براین برخی غذاها ممکن است باعث تشدید بیماری‌های پوستی عامل شوره سر مانند اگزما شوند. در حالی که غذاهای محرک شوره سر فرد به فرد متفاوت است، برخی از انواع رایج این غذاها عبارتند از:

• آرد سفید
• مواد غذایی حاوی گلوتن
• بادمجان
• فلفل

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مشکل شوره سر پس از دو الی سه هفته درمان با شامپو ضد شوره یا محصولات خانگی برطرف نشد، با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید. پزشک معمولا داروهای زیر را برای درمان شوره سر تجویز می‌کند:

• داروهای ضد‌ قارچ
• کورتیکو استروئیدها (Corticosteroids)
• داروهای تعدیل‌‌کننده سیستم ایمنی (Immunomodulators)

کلام آخر

اگرچه مقابله با شوره سر ممکن است مشکل باشد، راهکارهای طبیعی خانگی یا استفاده از محصولات موجود در داروخانه‌ها ممکن است به کاهش علائم آن کمک کند. در صورت عدم بهبود با یک متخصص پوست مشورت داشته باشید. امروزه دسترسی به پزشک از طریق پلتفرم‌های آنلاین، کار را آسان‌تر کرده است. به آسانی می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز با پزشک متخصص ارتباط برقرار کرده و از او کمک بگیرید.