لکنت زبان در کودکان و راه‌های درمانی آن
لکنت زبان در کودکان تحت تأثیر چه عواملی است؟
امروزه لکنت زبان مسئلۀ ناشناخته‌ای نیست. زیرا کودکان زیادی در سنین اولیه زندگی که در حال یادگیری حرف زدن هستند با این مشکل مواجه هستند. این مقاله سایت دکتر اسنپ دربارۀ لکنت زبان کودکان، علائم و راه‌های درمان آن توضیح می‌دهیم.
اختلال لکنت زبان مسئله‌ای است که ممکن است گذرا باشد. مثلاً ممکن است چند هفته یا چند ماه صحبت کردن کودک را با اختلال روبه‌رو کرده باشد. از طرفی بعضی افراد هم برای تمام عمر با لکنت زبان زندگی می‌کنند. همین مشکل عزت نفس افراد و مهارت ارتباط اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند و برای فرد دارای لکنت زبان دردسرساز می‌شود.
لکنت زبان چه موقع رخ می‌دهد؟
اصطلاح لکنت زبان ( Stuttering) به معنای عدم پیوستگی در الگوی صحبت کردن است. این مسئله می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد. برای مثال بعضی از بیماران یک صدا یا سیلابی را پشت سر هم تکرار می‌کنند. این صدا بیشتر مواقع با کشیدن صدای اول هر کلمه همراه است. مثلاً دو-دو- دوست.
علاوه بر این می‌تواند تکرار یک آوا باشد مانند “دددددددددد”.
گاهی لکنت زبان با متوقف شدن کامل گفتار و یا حذف صدا همراه است. مثل مکث‌های متعددی که بیمار را به تکرار” ام” یا “او” وادار می‌کند.
منشأ مشکلات تکلم چیست؟
با اینکه از قدیم باور مردم بر این بود که لکنت زبان یک مشکل کلامی است، پژوهش‌های جدید حرف دیگری می‌زنند. در سال‌های اخیر که علوم اعصاب (Neuroscience) پیشرفت چشمگیری داشته است، لکنت زبان، به اختلالی در عملکرد مغز نسبت داده می‌شود. حتی موقع فکر کردن خیلی کوتاه لکنت زبان برای فرد رخ می‌دهد.
اما در پاسخ به این سؤال که لکنت زبان چه موقع رخ می‌دهد، باید در ادامه مقاله همراه باشید.
اختلال لکنت زبان در هر سنی امکان‌پذیر است. اما بیشتر میان کودکان رایج است. در ضمن پسرها نسبت به دخترها بیشتر با مشکل لکنت زبان مواجه می‌شوند.
بیشتر کودکانی که لکنت زبان دارند، بین 18 تا 24 ماه سن دارند. در حالی که حدوداً تا سن 5 سالگی نیز این مشکل همراه آنها خواهد بود.
جالب است بدانید 5 درصد کودکان با مشکل لکنت زبان مواجه خواهند شد. گاهی کودک بیش از 6 ماه از لکنت زبان رنج می‌برد. با این حال به این معنی نیست که تمام طول عمر با این مشکل دست و پنجه نرم خواهند کرد.
در واقع مدت زمانی که فرد لکنت زبان دارد، با توجه به علل و علائم رخ دادن این اتفاق متفاوت خواهد بود.
علل لکنت زبان چیست؟
اختلال لکنت زبان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. یک یا چند مورد از این دلایل باعث ابتلای عموم کودکان به این مشکل می‌شود. سه علت ژنتیک، اختلال رشدی و فاکتور عصبی باعث این جریان می‌شود.
ژنتیک: بیشتر متخصصان از جمله گفتاردرمان‌ها به نقش ژنتیک باور دارند. از نظر آنها در خانوادۀ 60 درصد افرادی که لکنت زبان دارند، فرد یا افراد دیگری لکنت زبان دارند.
اختلال رشدی: خیلی از کودکانی در 18 ماه تا 2 سال اول زندگی هستند رشد را در تکلم تجربه می‌کنند. در این سن اختلال لکنت زبان زیاد دیده می‌شود.
فاکتور عصبی: انتقال پیام‌های عصبی در مغز دستور درست صحبت کردن را می‌دهد. بنابراین نقصان در عملکرد مغز می‌تواند احتمال اختلال لکنت زبان را بیشتر کند.
سه عامل فوق باعث می‌شوند کودک دچار لکنت زبان شود. اما چند عامل بیشتر از عوامل دیگر احتمال روی دادن این اختلال را افزایش می‌دهند.
- خانواده: خانوادۀ کودکانی که لکنت زبان دارند در خطر بیشتری با این مسئله مواجه هستند. احتمال ابتلای عضو یا اعضای دیگر آن خانواده به لکنت زبان وجود دارد.
- سن: درصد بالای کودکانی که قبل از 3 و نیم سالگی دچار اختلال لکنت زبان می‌شوند، کامل بهبود می‌یابند. البته همۀ کودکان در این سن درمان نمی‌شوند.
- طول دورۀ اختلال لکنت زبان: کودکانی که بیشتر از 6 ماه لکنت زبان دارند، احتمال زیاد نتوانند از این مشکل خلاص شوند.
جنسیت: پسرها 4 برابر بیشتر از دخترها به لکنت زبان دچار می‌شوند.
علائم لکنت زبان چیست؟
کودکانی که مانند افراد بزرگسال لکنت زبان دارند، علائم زیر را بروز می‌دهند:
- به سختی اول کلمات را ادا می‌کنند.
- حروف و یا صداها را در قالب یک کلمه ادا می‌کنند.
- حرف یا بخشی از یک کلمه را چند بار تکرار می‌کنند.
- توقف در کلام یا توقف کوتاه در بیان کلمات را دارند.
- در بین کلمات خود از “ام” یا “او” زیاد استفاده می‌کنند.
- در چهرۀ خود زیاد تغییر حالت می‌دهند.
- موقع صحبت کردن استرس زیادی دارند.
افرادی که لکنت زبان دارند موقع استرس و هیجان خیلی سخت‌تر حرف می‌زنند. به همین دلیل حرف زدن جلوی جمع برایشان دشوار است. این در حالی هست که در تنهایی بدون ایراد حرف می‌زنند.
مشکل لکنت زبان در کودکانی زیاد دیده می‌شود که
- پرش پلک دارند
- لب و دهانشان می‌لرزد
- تیک صورت دارند
- سر خود را تکان می‌دهند
- دست‌های خود را مشت می‌کنند
والدین وقتی با اختلال در تکلم فرزند خود مواجه می‌شوند، به آسیبی که به ارتباطات اجتماعی فرزندشان وارد می‌شوند می‌اندیشند. زیرا این مسئله آسیب‌های روانی و ضعف عزت نفس را در بعد فردی برای کودک به همراه خواهد داشت. از طرفی در مدرسه دوستان زیادی نخواهد داشت و مورد تمسخر و آزار و اذیت قرار خواهد گرفت. چگونه می‌توان کمک کودکانی کرد که از لکنت زبان رنج می‌برند.
کمک به کودکان دارای لکنت زبان
پیش از هر کاری والدین باید با دیدن اولین علائم لکنت زبان، با پزشک و گفتاردرمان مشورت کنند. بررسی و ارائۀ راهکارهای مختلف کمک به درمان بهتر این افراد می‌کند. بنابراین با رخ دادن اتفاق‌های زیر پزشک و گفتاردرمان را در جریان بگذارید.
- لکنت زبان بیشتر از 6 ماه طول کشید.
- با مشکلات دیگری در تکلم همراه شد.
- موقع صحبت کردن عضلات صورت خود را سفت کرد
- بخاطر لکنت زبان با مشکلات ارتباطی مواجه شد.
پیش از مراجعه به دکتر و گفتار درمان
- نمونه‌ای از مشکلات تکلم و لکنت زبان فرزند خود را در نظر داشته باشید.
- یادتان باشد که آغاز لکنت زبان فرزندتان چه تاریخی بوده است.
- پروندۀ پزشکی فرزندتان را همراه داشته باشید. بدانید چه داروها و یا مواد غذایی مکمل می‌خورد.
- سؤال‌هایی که از پزشک و گفتاردرمان دارید آماده کنید.
چه سؤال‌هایی از گفتاردرمان یا پزشک می‌توانید بپرسید؟
- علت لکنت زبان کودکتان چیست؟
- چه تست و آزمایش‌هایی لازم است؟
- آیا این شرایط موقت است یا دائمی است؟
- چه درمانی برای کودکتان پیشنهاد می‌شود؟
- آیا راه‌های درمانی باید همیشه استفاده شود یا موقتی است؟
- بروشوری برای شناخت کامل لکنت زبان، علت‌ها و علائم آن پیشنهاد می‌کنند؟
با مشورت گرفتن از دکتر و درمان کودک با کمک گفتار درمان می‌توان مشکلات ارتباطی کودک را کاهش داد. استرس و انزوا را در کودک به حداقل رساند. حتی کودک برای حرف زدن در جمع مشتاق‌تر خواهد شد. خطر سوء استفاده و قربانی شدن در جرم‌ها کمتر می‌شود. مهمترین نکته نیز افزایش عزت نفس کودک است که با درمان لکنت زبان رخ می‌دهد.
نقش درمان لکنت زبان کودکان در آینده آنها
با توجه به دیدگاه‌های مختلفی که برای درمان کودکان و بزرگسالان درگیر لکنت زبان وجود دارد، روشهای درمانی ترکیب می‌شوند.
در واقع بعد از مشورت با پزشک و گفتار درمان و تشخیص وضعیت لکنت زبان، روش یا روشهای مشخصی استفاده می‌شود.
برای هر فرد روش مشخصی تأثیرگذار خواهد بود.
لازم است بداند که روشهای درمانی لکنت زبان را کامل از بین نمی‌برند اما به فرد کمک می‌کنند که
- روان‌تر حرف بزند
- روابط مؤثرتری را توسعه دهد
- در فعالیت‌های مدرسه، کار و پروژه‌های مختلف کاملاً فعال باشد.
راه‌های درمانی گفتار درمان چیست؟
- گفتار درمانی: در ابتدا سرعت تکلم را کاهش می‌دهد اما بعد از چند جلسۀ گفتار درمانی، سرعت حرف زدن معمولی می‌شود.
- دستگاه‌های الکترونیکی: برای روان‌تر کردن تکلم از دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. این دستگاه شما مجبور می‌کند که آرام‌تر حرف بزنید. در غیر این صورت صدای ناهنجاری تولید می‌کند.
این دستگاه می‌تواند گفتار شما را نیز تقلید کند. گویی در حال گفتگو با شخصی دیگر هستید. دستگاه می‌تواند به نحوی استفاده ش.د که گفتاردرمان کنترل و تنظیم آن را برعهده داشته باشد. - درمان‌های شناختی- رفتاری: روان درمانی روش دیگری است کخ به فردی که لکنت زبان دارد، کمک می کند. درمان رفتاری- شناختی فرد را در شناختن راه‌هایی که تکلم او را دشوار می‌کند، راهنمایی می‌کند.
- تعامل والدین و فرزندان: پدر و مادرها با پیروی از توصیه‌های گفتاردرمان با کودک خود بیشتر بازی می‌کنند. همراهی فرزندان دارای لکنت زبان می‌تواند حمایت عاطفی و درمانی خوبی باشد.
والدین چگونه در بهبود لکنت زبان کودکان خود نقش دارند؟
- با دقت و حوصلۀ کافی به حرف فرزند خود گوش دهند.
- فرصتی کافی به تکلم فرزند خود اختصاص دهند.
- بدون هیچ عجله‌ای حرف بزنند
- اعضای خانواده و دوستان را به صبوری در ارتباط بیا فرزند خود تشویق کنند.
- آرامش را در ارتباط با فرزند خود برقرار کنند. تا استرس زیاد موجب بدتر شدن لکنت زبان کودک نشود.
- خیلی بر رفتار و زندگی فرزند خود متمرکز نشوند. تمرکز زیاد باعث وابستگی فرزند و کند شدن روند درمانی او می‌شود.
- فرزند را به حرف زدن در جمع تشویق کنند. سرزنش فرزند باعث کند شدن روند درمان و مشکلات روانی دیگر می‌شود.
- پذیرش مشکل لکنت زبان فرزند مهم است. زیرا کودک سرزنش و تنبیه و طرد نمی‌شود.
بنابراین کافی است بدانید که لکنت زبان چیست؟ چه علل و علائمی دارد؟ چه راه‌هایی برای درمان این افراد مفید و تأثیرگذار خواهد بود. با کسب اطلاعات درباره لکنت زبان نقش خانواده در تسریع روند درمان لکنت زبان را می‌فهمید. علاوه بر این عواقب فردی و اجتماعی آن رفع می‌شود. در نهایت می‌توانید شاهد بهبود تکلم کودکان خود باشید.
منابع:
Mayoclinic, Mayoclinic. Mayoclinic, Webmd, Webmd, Webmd
