بهترین سن برای انجام ارتودنسی کودکان
بسیاری از والدین دقیقا نمی‌دانند که ارتودنسی کودکان از چه سنی مناسب است. به همین خاطر ممکن است نیاز به ارتودنسی فرزند خود را به زمان‌های بعدی که شاید قدری دیر باشد، موکول کنند. همانطور که می‌دانید انجام این کار در کودکی و در زمان مناسب، میتواند بهترین نتیجه را در کمترین زمان داشته باشد. اما واقعا کودک باید چند سال داشته باشد که بتواند ارتودنسی انجام دهد؟ آیا زمانی که کودک شما فقط ۸ تا ۱۰ سال سن دارد، مشاوره ارتودنسی اهمیت دارد؟ ما اینجا هستیم تا در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر، بهترین سن مناسب ارتودنسی کودکان و همچنین نشانه‌ها، مراحل و نکات پیرامون سن ایده‌آل ارتودنسی کودکان را به شما بگوییم.
ارتودنسی کودکان چیست؟
مال اکلوژن (Malocclusion) یا بدبایت (Bad bite) زمانی است که فک و دندان‌ها، دچار نقصان بوده و به‌طور غیر طبیعی روی هم قرار می‌گیرند. این وضعیت میتواند در درازمدت باعث ایجاد مشکلات دهان و دندان کودک شود اما با کمک ارتودنسی می‌توان آن را برطرف کرد. درمان ارتودنسی در کودکان معمولا با بریس‌های ثابت (Fixed braces) یا دستگاه‌های متحرک (Removable appliances) برای درمان ناهماهنگی و نامنظمی دندان‌ها، فک‌ها یا گاهی‌اوقات هر دوی آنها انجام می‌شود.
درمان ارتودنسی میتواند بخش مهمی از مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان کودک شما باشد. دندان‌های مرتب و منظم، امکان گاز زدن، جویدن صحیح و راحت صحبت کردن را فراهم می‌کنند. از این رو، لبخند زیبایی که از درمان ارتودنسی کودک حاصل می‌شود، نه تنها نشانه ظاهر سلامت دهان و دندان اوست، بلکه زمینه را برای داشتن یک عمر دندان‌های سالم فراهم می‌کند.
نشانه‌های نیاز به ارتودنسی کودکان چیست؟
بریس‌ها نه تنها برای سلامت دندان‌ها، بلکه برای سلامت کلی دهان نیز اهمیت دارند. به عبارتی، به غیر از دندان‌های کج و نامرتب، اگر کودک یکی از موارد زیر را تجربه کند، ممکن است استفاده از روش ارتودنسی برایش ضروری باشد:
- از دست دادن زودهنگام یا دیرهنگام دندان‌های شیری: از دست دادن خیلی زود یا خیلی دیر دندان‌های شیری، میتواند مشکلاتی را برای دندان‌های دائمی که باید جایگزین آنها شوند، ایجاد کنند. متخصص ارتودنسی کودکان، در تشخیص و درمان تغییرات نامطلوبی از این دست، مهارت کافی دارد.
- مشکل در جویدن یا گاز زدن: اگر جویدن و گاز زدن غذا دردناک شود، ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلات ارتودنسی باشد که باید برطرف شوند.
- تنفس طولانیمدت از دهان: اگرچه ارتودنتیست‌ها نمی‌توانند تنفس مداوم با دهان باز را اصلاح کنند، اما برخی مشکلات وجود دارد که میتواند در نتیجه این الگوی تنفس ایجاد شده باشند. این مشکلات میتواند توسط متخصص ارتودنسی برطرف و اصلاح شود.
- جابجایی فک‌ها: جابجایی فک پایین به دلیل مشکل بایت میتواند منجر به درد فک و سایر عواقب دندانی شود. متخصصین ارتودنسی در ارزیابی نحوه به هم پیوستن دندان‌های کودک ماهر بوده و می‌توانند اطمینان حاصل کنند که دندان‌ها به درستی تراز شده‌اند.
- گاز گرفتن گونه: اگر کودک شما دائما گونه‌های خود را گاز می‌گیرد، ممکن است دچار کراس‌بایت یا بیماری دیگری شود که مانع از جویدن طبیعی و معمولی می‌شود.
- عدم تعادل صورت: ظاهر لب‌ها، چانه و سایر ویژگی‌های صورت، تحت‌تاثیر دندان‌ها و فک‌های زیرین قرار می‌گیرد. متخصصین ارتودنسی در ارزیابی رابطه بین دندان‌ها، فک‌ها و صورت کودک ماهر هستند.
معاینات اولیه برای ارتودنسی کودکان
ممکن است در مورد اینکه چه زمانی فرزندتان را برای اولین بار به متخصص ارتودنسی ببرید، کمی سردرگم باشید. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که برای اولین ویزیت ارتودنسی باید تا نوجوانی صبر کرد. اما آنچه که نمی‌دانند، این است که مراجعه به ارتودنتیست زودتر از دوران نوجوانی و در کودکی، مزایای زیادی دارد. انجمن دندانپزشکی و انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا توصیه می‌کنند که کودکان اولین معاینه خود را با یک متخصص ارتودنسی در سن ۷ سالگی انجام دهند.
این مسئله ممکن است برخی از والدین را به این فکر بیاندازد که قرار است در همین سن، روی دندان‌های فرزندشان بریس ارتودنسی قرار بگیرد. اما حقیقت این است که مراجعه به ارتودنتیست، لزوما به معنای استفاده از روش درمانی ارتودنسی نیست. سن ۷ سالگی به این دلیل توصیه می‌شود که در این سن، کودکان ترکیبی از دندان‌های شیری و دائمی را با هم دارند. از این رو، معاینه در این سن به متخصص ارتودنسی کودک اطلاعات زیادی می‌دهد. اگر مشکلی از قبل وجود داشته یا اگر مشکلی در حال ایجاد باشد، ارتودنتیست میتواند به شما توصیه کند که کدام درمان برای کودکتان بهتر است، چه زمانی باید آن را شروع کرده و طول دوره درمان را تخمین می‌زند.
البته لازم به ذکر است که اگر کودک شما کمتر از ۷ سال دارد و شما متوجه وجود مشکل در دندان‌های او شده‌اید، لازم نیست حتما صبر کنید تا فرزندتان ۷ ساله شود؛ در اولین فرصت کودک را نزد دندانپزشک و متخصص ارتودنسی ببرید. معمولا در اولین معاینه، به پنج سوال ضروری جواب داده می‌شود:
- آیا مشکل ارتودنسی وجود دارد و اگر وجود دارد آن مشکل چیست؟
- چه گزینه‌هایی برای رفع مشکل پیش روی شماست؟
- آیا نیاز به کشیدن دندان وجود دارد؟
- انتظار می‌رود درمان توصیه‌شده چقدر طول بکشد؟
- هزینه درمان توصیه‌شده چقدر خواهد بود؟
چرا ۷ سالگی؟
ما می‌دانیم که ممکن است این سن قدری زود به نظر برسد، اما همانطور که گفتیم، چند دلیل خوب برای مراجعه به ارتودنتیست در این سن وجود دارد. این دلایل به قرار زیر هستند:
- در حدود ۷ سالگی اکثر بچه‌ها چند دندان شیری را از دست داده‌اند و هنوز بسیاری از دندان‌های بالغ آنها رشد نکرده است. از آنجایی‌که هم دندان‌های شیری و هم دندان‌های بالغ در دهان آنها وجود دارد، به ارتودنتیست نشان می‌دهد که چگونه دندان‌های شیری راه را برای رشد صحیح دندان‌های بالغ هموار می‌کنند.
- وضعیت بایت (bite situation) در این سن میتواند به متخصص ارتودنسی کمک کند تا بفهمد که دندان‌های فک بالا و پایین چگونه روی هم قرار می‌گیرد و آیا مشکلات احتمالی در طول رشد فک و طرز قرارگیری دندان‌ها وجود دارد یا خیر.
- ارتودنتیست با استفاده از یک اسکن سه بعدی که معمولا به آن اسکن رشد و نمو گفته می‌شود، برای اصلاح هرگونه انحراف رویش دندان و مشکل یا عارضه بالقوه، میتواند زودتر برنامه درمانی را تعیین کند.
شایع‌ترین مشکلات ارتودنسی کودکان کدام است؟
دهان و اجزای آن برای هر کودک به روش خاص خودش رشد می‌کند. در طی دوران کودکی تغییرات زیادی در دندان‌ها، دهان و فک افراد رخ می‌دهد. همانطور که می‌توانید این رشد را در کودک خود مشاهده کنید، ممکن است متوجه مشکلاتی در دندان‌ها و طرز قرارگیری‌شان نیز شوید. زمانی که کودک شما ۷ ساله شود، شایع‌ترین مشکلات ارتودنسی قابل‌مشاهده خواهد بود. این مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- ازدحام، شلوغی و به‌هم‌ریختگی دندان‌ها (Overcrowding)
- روی هم قرار گرفتن ناهموار دندان‌ها (Uneven bite)
- دندان‌های کج (Crooked teeth)
- اوربایت (موقعیت قرارگیری دندان‌ها باعث شود تا فک پایین تا حدی به عقب رانده شود) (Overbite)
- آندربایت (فک پایین از جایگاه استاندارد خود خارج شده و بیرون زده است) (Underbite)
- دندان‌های بیرون‌زده (Protruding teeth)
گزینه‌های درمانی ارتودنسی کودکان
در بخش زیر، به گزینه‌های انتخابی جهت ارتودنسی کودکان اشاره شده است:
- بریس‌ها (Braces): متشکل است از براکت‌هایی که به دندان‌ها چسبانده شده و سیم‌هایی که در شکاف‌های براکت‌ها رفته‌اند.
- ترازکننده‌ها یا الاینرها (Aligners): سینی‌های شفاف، نازک و پلاستیکی‌مانندی که متناسب با دندان کودک ساخته می‌شوند.
- نگهدارنده‌ها یا ریتینر (Retainers): قابل جابجایی، شفاف، نازک، کمی انعطاف‌پذیر و ساخته شده از مواد پلاستیکی‌مانند هستند. نگهدارنده‌ها متناسب با شکل و محل دقیق دندان‌ها طراحی می‌شوند.
- سیم‌های کمانی یا آرچ‌وایر (Archwires): آرچ‌وايرها در شکاف‌های بریس‌ها قرار گرفته و دندان‌ها را حرکت می‌دهند.
- الاستیک‌ها (Elastics): الاستیک‌ها نوارهای لاستیکی کوچکی هستند که نیروی اضافی را به یک دندان یا دندان‌ها وارد می‌کنند، به گونه‌ای که بریس‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند این کار را انجام دهند. الاستیک‌ها به دندان‌ها کمک می‌کنند تا به موقعیت‌های ایده‌آل خود حرکت کنند.
- محافظ‌های دهان (Mouthguards): محافظ دهان برای محافظت از دندان‌ها در برابر ضربه، در طول فعالیت‌های ورزشی رقابتی و فردی استفاده می‌شود. کودکان و ورزشکاران در هر سنی می‌توانند از آن استفاده کنند.
- جراحی ارتودنسی (Orthodontic Surgery): جراحی ارتودنسی که به آن جراحی ارتوگناتیک نیز می‌گویند، جراحی اصلاحی فک است که برای رفع مشکلات اسکلتی که بر توانایی گاز گرفتن، جویدن و صحبت کردن تاثیر می‌گذارد، انجام می‌شود.
فاز ۱ و ۲ ارتودنسی کودکان
برخی از کودکان ممکن است اصلا به ارتودنسی نیاز نداشته باشند، اما برای آن‌هایی که به ارتودنسی نیاز دارند نیز ممکن است درمان با نگهدارنده یا بریس فورا توصیه نشود. در واقع، برخی از کودکان باید منتظر بمانند تا دندان‌های دائمی بیشتری در دهان‌شان رشد کرده و برای درمان آماده شوند. در صورت نیاز به درمان زودهنگام، به جای یک درمان طولانیمدت در دوران نوجوانی، درمان ارتودنسی کودکان میتواند در دو مرحله انجام شود.
فاز ۱ یا مرحله اولیه، معمولا بین سنین ۷ تا ۱۰ سالگی انجام می‌شود. این فاز شامل شکل نسبتا خفیفی از درمان، مانند بریس‌های جلوی دندان، نگهدارنده، گشادکننده کام، اسپیسرها (spacers) یا ترکیبی از این موارد است. گذراندن مرحله ۱ به منظور کمک برای به حداقل رساندن مشکلات برای فاز ۲ است. حتی گاهی اوقات ممکن است دلیلی برای انجام فاز ۲ درمانی هم وجود نداشته باشد. هدف از فاز ۱، رفع مشکل در مدت یک سال و سپس نظارت دوره‌ای، برای تعیین اینکه آیا در سال‌های نوجوانی به بریس نیاز می‌شود یا خیر، است. معمولا در حدود ۶ تا ۱۲ ماه بعد از مشاوره اولیه، یک ارزیابی مجدد وجود دارد که در آن پیشرفت کودک زیر نظر گرفته شده و از آنجا مشخص می‌شود که آیا بین ۱۱ تا ۱۴ سالگی به بریس نیاز دارد یا خیر.
ارتودنسی کودکان از چه سنی مناسب است؟
بریس‌ها دندان‌ها را جابه‌جا کرده و بایت را تنظیم می‌کنند، به همین دلیل بهترین کار این است که در سنین پایین از آنها استفاده شود. از این رو، برخی از کودکان درمان ارتودنسی خود را از سن ۶ سالگی شروع می‌کنند. با این حال، اکثر افراد موافق هستند که بهترین سن برای استفاده از بریس یا نوع دیگری از درمان، سنین بین ۸ تا ۱۴ سالگی است. همچنین توصیه می‌شود که ارتودنسی را قبل از سن ۷ سالگی برای کودک خود شروع نکنید. چراکه سن ایده‌آل برای دریافت براکت ارتودنسی، معمولا بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی است.
در برخی کشورها مانند انگلستان، رایج‌ترین سن برای دریافت ارتودنسی کودکان را ۱۲ تا ۱۳ سالگی در نظر می‌گیرند. قانون کلی این است که کودکان در صورت نیاز باید در سنین ۹ تا ۱۴ سالگی به دنبال درمان ناهماهنگی دندان‌هایشان با روش ارتودنسی باشند. بنابراین، این کار معمولا قبل از بلوغ انجام می‌شود. اگر فرزند شما این دوران را پشت سر گذاشته، به این معناست که تنظیم فک یا دندان‌هایش قدری سخت‌تر خواهد بود.
بنابراین پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت راهنمایی، دو بار در سال در دوران کودکی فرزندتان را نزد دندانپزشک ببرید. همچنین بهتر است از ۷ سالگی با یک متخصص ارتودنسی با تجربه مشورت کنید. یک متخصص میتواند نیازهای منحصربهفرد کودک شما را ارزیابی کرده و درباره گزینه‌های درمانی با شما صحبت کند؛ به خصوص اگر مشکلاتی در غذا خوردن یا صحبت کردن کودکتان وجود داشته باشد.
مزایای انجام ارتودنسی زودهنگام چیست؟
در بخش زیر، مزیت‌های پیگیری ارتودنسی کودکان نسبت به کسانی که قدری دیرتر و در سن جوانی و بزرگسالی به سراغ آن می‌روند، آورده شده است:
- در دوران بلوغ و قبل از آن، استخوان‌های فک هنوز در حال رشد بوده و دندان‌ها با سهولت بیشتری حرکت می‌کنند. بنابراین واضح است که در این دوره، درمان ارتودنسی به زمان کمتری نیاز دارد.
- برخی مشکلات، از جمله شلوغی و نامنظمی بیش از حد دندان‌ها، کراس‌بایت و همچنین دندان‌های بیرون زده، می‌توانند با افزایش سن بدتر و بدتر شوند. از این رو چرا نباید درمان ارتودنسی را در اسرع وقت و در کودکی انجام داد؟
- ارتودنسی کودکان به‌طور معمول از ۱۲ ماه تا ۲ سال و نیم طول می‌کشد. اما در موارد پیچیده ممکن است این زمان افزایش یابد. از این رو، مدت زمان استفاده از بریس‌های ارتودنسی در کودکان نسبت به بزرگسالان، کمتر خواهد بود.
- بسیاری از افراد در دوران کودکی و نوجوانی از براکت‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند، چراکه کمتر متوجه وجود بریس‌ها و مزاحمت آنها در دهان می‌شوند.
بهترین گزینه برای ارتودنسی کودکان چیست؟
برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه نوع بریس برای کودک استفاده شود، گزینه‌های مختلفی وجود دارد. به‌طور معمول، کودکان به بریس‌هایی با سیم و نوار لاستیکی نیاز دارند. سیم‌ها موقعیت دندان‌ها را صاف‌تر کرده و باندهای لاستیکی مشکلات تراز را برطرف می‌کنند. البته برخی از کودکان ممکن است برای کسب نتایج مطلوب، به انواع دیگری از ارتودنسی نیاز داشته باشند.
ارتودنسی برای کودکان چقدر دردناک است؟
پاسخ صادقانه این است که براکت‌ها وقتی روی دندان قرار می‌گیرند اصلا درد ندارند، بنابراین دلیلی برای اضطراب وجود ندارد. در بیشتر موارد، پس از قرار گرفتن سیم ارتودنسی در براکت‌ها، درد یا ناراحتی خفیفی وجود دارد که آن هم ممکن است صرفا چند روز طول بکشد.
ارتودنسی کودکان چقدر طول می‌کشد؟
برای کودکان، متوسط زمان درمان بریس‌های فلزی سنتی، ۱۲ تا ۲۴ ماه است. کودکی که اوربایت خفیف داشته و فقط چند دندان کج دارد، ممکن است فقط به ۱۲ ماه زمان نیاز داشته باشد. از طرفی، کودکی که اوربایت شدید، کراس‌بایت، چندین دندان کج و تعدادی دندان نهفته دارد، ممکن است برای برطرف شدن همه این مشکلات به ۲۴ ماه زمان نیاز داشته باشد.
در مقایسه با کودکان، زمان لازم برای درمان ارتودنسی بزرگسالان ممکن است طولانی‌تر باشد. چراکه دندان‌های بزرگسالان نسبت به افراد جوان‌تر، محکم‌تر در فک آنها قرار دارند. از این رو، طبیعی است که حرکت دادن دندان‌ها به موقعیت دلخواه در بزرگسالان نسبت به کودکان، زمان و فشار بیشتری را بطلبد.
آیا می‌توان در هر سنی ارتودنسی را انجام داد؟
بله، درمان ارتودنسی در هر سنی و هنگامی که دندان‌های دائمی در جای خود قرار گرفته‌اند نیز میتواند سودمند باشد. در حقیقت، معمولا استفاده از بریس‌های ارتودنسی برای تصحیح دندان‌ها در بزرگسالان رایج بوده و اغلب از گزینه‌هایی مانند ارتودنسی نامرئی یا بریس شفاف، برای انجام درمان استفاده می‌شود. بنابراین استفاده از درمان ارتودنسی هرگز دیر نیست، ولی نمی‌توان این نکته را درنظر نگرفت که شروع زودتر درمان ارتودنسی در کودکی، مزایایی دارد که به آنها کمی پیش‌تر پرداختیم.
آیا حفظ بهداشت دهان کودک با بریس ارتودنسی سخت است؟
بریس میتواند چالش‌هایی را در هنگام تمیز کردن دندان‌ها ایجاد کند. اما با ابزار و تکنیک‌های مناسب می‌توانید بهداشت دهان و دندان کودک خود را به نحو عالی حفظ کنید. طبق معمول، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، روشی موثر است.
مشاوره با متخصص ارتودنسی کودکان
یادتان باشد قبل از هر گونه تصمیم‌گیری در مورد سن ایده‌آل کودکتان برای استفاده از براکت‌های ارتودنسی، مشورت با متخصص ارتودنسی ضروری است. چراکه ارتودنتیست برای تشخیص ناهماهنگی‌ها و نامرتبی‌های مختلف دندانی به خوبی آموزش دیده است. از این رو، به محض اینکه متوجه هر یک از مشکلات گفته شده در کودکتان شدید، وقت آن است که به ارتودنتیست مراجعه کنید.
حتی اگر ارتودنتیست گزینه‌های درمانی فوری را توصیه نکند، این ملاقات زودهنگام میتواند به پیشگیری از مشکلات بعدی کمک نماید. چراکه او همیشه سلامت کلی دهان و دندان و نیازهای منحصربهفرد هر کودک را در نظر می‌گیرد و قادر خواهد بود نگرانی‌های مرتبط با رشد دندان‌ها و مشکلات هم‌ترازی را شناسایی کند.
در نهایت، ارتودنتیست‌ها بهترین راه برای درمان کودک را مورد بررسی قرار داده و یک جدول زمانی شخصی برای فرزندتان تعیین می‌کنند. هنگامی که با آنها صحبت می‌کنید، دیگر لازم نیست نگران این باشید که چه زمانی فرزندتان باید از بریس‌ها استفاده کند. اگر شما هم برای کودکتان نیاز به مشورت با یک دندانپزشک و ارتودنتیست حرفه‌ای دارید، می‌توانید از سرویس مشاوره آنلاین پزشک اسنپ دکتر استفاده کنید.
