قلب یک عضو با ساختمانی عضلانی است. در سمت چپ قفسه سینه بین دو ریه قرار دارد. قلب یک ارگان حیاتی است. وظیفه قلب تامین اکسیژن و موادغذایی سلول های بدن از طریق سرخرگ‌ها و دریافت خون دارای کربن دی اکسید و مواد زائد از سلول ها و انتقال آن به ریه جهت تبادل است. در مشکلات قلبی ارسال اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌ها به درستی صورت نمی‌گیرد.
یکی از ناهنجاری‌های قلبی، تپش قلب است. اکثر افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود دچار تپش قلب می‌شوند. این مقاله همه اطلاعات لازم را در مورد علل تپش قلب، راه‌های درمان و پیشگیری از آن را در اختیار شما قرار می‌دهد.
تپش قلب
تپش قلب به صورت احساس انقباض سریع یا محکم قلب و یا جا انداختن ضربان توسط قلب تعریف می‌شود. هم چنین فرد میتواند احساس لرزش در قلب خود داشته باشد.
در حالت عادی معمولا افراد متوجه ضربان قلب خود نمی‌‌شوند. البته شاید آن را در گردن، قفسه سینه و یا گلو حس کنند.
تپش قلب معمولا بی ضرر است. به طور خود به خود بهبود می‌یابد و به خاطر عواملی که باعث افزایش کار قلب می شوند رخ می‌دهد. ولی برخی موارد میتواند نشانه ای از شرایط مهم و تهدید کننده حیات در قلب باشد. عوارضی مانند بیهوشی و غش کردن، نارسایی قلبی وحتی سکته قلبی در پی داشته باشد که این علل با انجام آزمایش‌‌های تشخیصی از علل خوشخیم آن افتراق داده می‌شود و درمان‌های لازم برای آن ها ارائه می‌شود.
علت تپش قلب
تپش قلب می تواند علل مختلفی داشته باشد از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تمرینات متوسط تا شدید ورزشی
• مصرف کافئین یا الکل
• نیکوتین موجود در سیگار یا قلیان
• حالت‌های احساسی شدید مثل استرس و اضطراب، ترس و وحشت
• کاهش میزان خواب
• تپش قلب ناشی از مصرف کافئین زیاد
• دهیدراتاسیون یا کاهش میزان آب بدن
• کاهش فشارخون
• آنمی یا کم خونی
• تغییرات هورمونی، برای مثال در حاملگی، دوران قاعدگی، مشکلات و بیماری‌های تیروئید
• کاهش قند خون
• از دست دادن خون برای مثال خونریزی شدید ناشی آسیب به بدن
• تب
• شوک
• حساسیت به برخی مواد غذایی
• مصرف برخی داروها مثل داروهای بیماری آسم (سالبوتامول)، آنتی بیوتیک ها (کلاریترومایسین و اریترومایسین)، آنتی هیستامین ها (ترفنادین)، داروهای ضد فشار خون (هیدرالازین و ماینوکسیدیل)، داروهای بیماری تیروئید، محصولات و داروهای گیاهی طب سنتی
• مشکلات قلبی مثل آریتمی ها و ضربان‌های نابه جا، بیماری‌های دریچه ای قلبی، بیماری عروق کرونر و نارسایی قلبی
• مصرف دخانیات
• حاملگی
• مصرف مواد مخدر و غیرمجاز مثل کوکائین
در چه مواقعی باید تپش قلب را جدی بگیریم ؟
اگر مشکل قلبی خاصی دارید، تحت درمان هستید و دچار تپش قلب شدید حتما آن را با پزشک خود در میان بگذارید تا وضعیت قلبی شما را دوباره مورد بررسی قرار دهد.
همچنین اگر تپش قلب همراه علائم زیر باشد، به پزشک متخصص مراجعه کرده و آن را پیگیری کنید:
• سرگیجه
• احساس ضعف
• احساس سبک سر هنگام تغییر وضعیت بدن
• از دست دادن هوشیاری
• تنگی نفس یا کوتاه شدن تنفس
• عرق کردن بیش از حد
• احساس درد، فشار یا کشیدگی در قفسه سینه
• احساس درد در بازو، گردن، فک تحتانی یا پشت
• تعداد ضربان بیشتر از ۱۰۰ در دقیقه در حالت استراحت
علائم بالا نشان دهنده مشکل جدی است.
تشخیص علت تپش قلب
تشخیص علت تپش قلب یک چالش جدی برای پزشک معالج است. به خصوص زمانی که بیمار در زمان حضور در مطب پزشک تپش قلب نداشته باشد.
پاسخ به سوالاتی در مورد میزان فعالیت بدنی، میزان استرس، داروهای مصرفی، بیماری‌های زمینه ای، میزان خواب، میزان مصرف کافئین، الکل و سابقه قاعدگی به تشخیص علل تپش قلب توسط پزشک کمک کند.
در صورت لزوم پزشک می تواند از آزمایشاتی مثل تست خون و اوره، تست استرس، سونوگرافی قلب، اسکن قفسه سینه، نوارقلبی، آنژیوگرافی وضبط ۴۸ساعته ریتم قلب استفاده کند تا به تشخیص درست برسد.
تعداد ضربات نرمال قلب
تعداد نرمال ضربات قلب افراد بالغ در حالت استراحت در بازه ۶۰-۱۰۰ قرار دارد. به طور کلی تعداد ضربان پایین در حین استراحت نشان دهنده وضعیت قلب و عروق مناسب تر است. برای مثال شاید در یک ورزشکار حرفه ای تعداد ضربان قلب در حالت نرمال ۴۰ ضربه در ثانیه باشد.
با اندازه گیری تعداد نبض به راحتی می توان به تعداد ضربانات قلب پی برد. برای شمردن نبض انگشت اشاره و انگشت وسط دست خود را روی کنار گردن و کنار نای فشار دهید. و یا با فشردن دو انگشت بین تاندون و استخوان مچ در سمت انگشت شست نبض را حس کنید. تعداد نبض را در ۳۰ ثانیه بشمارید و آن را دو برابر کنید. اگر حس کردید که نبض حالت نامنظم دارد بهتر است تعداد آن را در ۶۰ ثانیه کامل بشمارید.
عوامل زیادی در تعداد ضربان قلب تاثیر دارند مثل:
• سن
• فیتنس و میزان آمادگی جسمانی
• میزان مصرف دخانیات
• بیماری زمینه‌ای قلبی، کلسترول بالا ودیابت
• دمای هوا
• وضعیت بدن (حالت ایستاده، نشسته و دراز کشیده)
• اندازه بدن
• احساسات
روش های کاهش سریع ضربان قلب
• آب سرد
حمام آب سرد
قرار دادن حوله خیس و سرد به مدت 20 تا 30 ثانیه روی صورت
نوشیدن آب سرد
• نفس عمیق
تنفس عمیق از طریق بینی نگه داشتن آن برای مدت کوتاه
انجام تکنیک‌های تنفس یوگا ( یوگا فقط برای تناسب اندام نیست. تکنیک های بسیار مفیدی برای کاهش مشغله های ذهنی دارد که برای افراد مبتلا به استرس بسیار مفید است)
• مانور والسالوا
به این صورت که بینی و دهان خود را بسته نگه دارید. سعی کنید هوا داخل ریه های خود را با فشار از طریق بینی به بیرون برانید. به طوری که احساس کنید پرده های گوش به سمت بیرون حرکت می کنند. در این روش عصب واگ تحریک شده در نتیجه ضربان قلب را پایین می آورد
• سرفه کردن
سرفه شدید میتواند باعث احتباس هوا در قفسه سینه گردد. از طریق برخی رفلکس‌های عصبی باعث بازگشت ریتم قلب به حالت طبیعی خود شود.
درمان تپش قلب
درمان بستگی به علت تپش قلب دارد. برای مثال در تپش قلب ناشی مصرف دخانیات یا کافئین زیاد درمان با قطع مصرف یا کاهش مصرف آنها صورت می گیرد.
اگر تپش قلب ناشی از مشکلات زمینه ای قلبی باشد، پزشک معالج بسته به بیماری قلبی و شدت آن میتواند از روش‌های دارو درمانی، جراحی قلب، جای گذاری پیس میکر(ضربان ساز خارج قلبی) و یا حتی پیوند قلب استفاده کند.
از داروهای مورد استفاده در بیماران دارای تپش قلب می‌توان به بتا بلاکرها مثل پروپانول یا کلسیم چنل بلاکرها اشاره کرد.
پیشگیری از تپش قلب
- کاهش استرس از طریق عدم قرارگیری در شرایط استرس زا مثل عدم بحث و مجادله با افراد دیگر و حفظ آرامش
- برخی تمرینات برای کاهش استرس مثل یوگا، تای چی و مدیتیشن در افراد مضطرب و دارای استرس زیاد
- کاهش مصرف چای، قهوه و نوشیدنی های انرژی زا در تپش قلب ناشی از مصرف کافئین زیاد
- داشتن خواب منظم و کافی
- کاهش مصرف دخانیات
- عدم مصرف مواد مخدر یا روانگردان مثل کوکائین یا متانفتامین‌ها
- ورزش منظم و روزانه
- کاهش مصرف الکل
- کنترل فشارخون و کلسترول بدن و نگه داشتن آنها در حد نرمال
- تهیه رژیم غذایی سالم و تامین مواد مغذی و املاح مورد نیاز بدن
منابع healthline , webmd , mayoclinic
