آیا واقعا با پول بیشتر خوشحال‌تر هستیم؟
یکی از سوالات اساسی در مورد شاد بودن و احساس خوشبختی، این است که آیا پول می‌تواند ما را شادتر کند؟ همیشه هم معمولا به یک جواب کلیشه‌ای می‌رسیم که نه اصلا لازم نیست برای اینکه در زندگی خوشبخت و شاد باشیم، پول زیادی داشته باشیم. حتی یکی از معروف‌ترین موضوع‌های انشا در دبستان همیشه این است که علم بهتر است یا ثروت؟ معمولا با یک ژست فیلسوفانه می‌‌نویسیم که علم بهتر است و پول اصلا ارزشی ندارد. اما واقعیت زندگی چیز دیگری را نشان‌مان می‌دهد. اینکه اهمیت پول در سلامت روان و شادی بیشتر، اصلا یک داستان ساختگی نیست. اما واقعا پول چقدر می‌تواند خوشبختی و شادی برای ما ایجاد کند؟ چه میزان درآمد باعث می‌شود از زندگی خود احساس رضایت داشته باشیم؟
آیا پول خوشبختی میآورد؟
جواب ساده و سریع بله است. یک بله محکم و قاطع. واقعیت این است که میزان پول و درآمد ما تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی‌مان دارد. پول عملا بر همه چیز تأثیر می‌گذارد، از انواع غذایی که می‌خوریم، تا محل زندگی و ماشینی که داریم. اگر ما امنیت مالی داشته باشیم و به جای اینکه همیشه برای کسب درآمد تحت فشار باشیم، بتوانیم با خیال راحت برای چیزهایی که از آنها لذت می‌بریم و برایمان ارزش دارند، وقت بگذاریم، چرا شادتر نباشیم؟!
اساسا پول، سلامت روان و شادی، سه جنبه مهم زندگی هستند که به هم گره خورده‌اند. یعنی همان‌قدر که داشتن پول می‌تواند احساس امنیت و ثبات در فرد ایجاد کند، مشکلات مالی می‌تواند باعث استرس قابل توجهی شود و مشکلات سلامت روان به‌وجود بیاورند. از طرف دیگر، سلامت روان ضعیف به نوبه خود می‌تواند روی میزان شادی و رفاه کلی زندگی تأثیر بگذارد. متاسفانه معمولا افراد مبتلا به مشکلات سلامت روان، درآمد کمتری هم به دست می‌آورند و احتمال بیشتری دارد که در فقر زندگی کنند. این یعنی چرخه‌ای از پیامدهای منفی که همگی با پول مرتبط هستند.
هرچند البته پول، به خودی خود، نمی‌تواند به معنای واقعی کلمه خوشبختی را بخرد. بلکه همانطور که گفته شد فقط می‌تواند زمان و آرامش خاطر را بخرد و امنیت و آرامش و امکان تجربه کردن بهترین‌ها و رشد معنوی و اجتماعی را فراهم کند.
چرا پول برای داشتن احساس خوشبختی مهم است؟
برعکس کلیشه‌های قدیمی که پول اصلا مهم نیست و برای احساس خوشبختی باید دل آدمی کنار عزیزانش شاد باشد، اتفاقا پول کمک می‌کند تا از بودن کنار عزیزانمان بیشتر لذت ببریم. اما واقعا چرا پول باعث افزایش شادی می‌شود؟
همه موافق هستیم که داشتن پولِ بیشتر مزایای آشکاری دارد. می‌توانیم در خانه‌ای زیباتر زندگی کنیم و ماشین به‌روزتری داشته باشیم، به تعطیلات بهتری برویم، آموزش باکیفیت‌تری برای فرزندانمان فراهم کنیم، دسترسی بهتری به مراقبت‌های پزشکی داشته باشیم و دوران بازنشستگی راحت‌تری را تجربه کنیم. مطمئنا تمام اینها خوب هستند، اما احتمالا برخی بگویند خب با ماشین ساده‌تر یا مسافرت کم‌خرج‌تر و … هم می‌توان از زندگی لذت برد. پس چرا پول ممکن است باعث افزایش شادی شود؟
در وهله اول، نداشتن پول یعنی درگیری بیشتر با چالش‌ها و مشکلات. چه خوشمان بیاید یا نه، منابع مالی می‌توانند حکم محافظ را در برابر رویدادهای منفی زندگی داشته باشند. یعنی همانطور که بالاتر اشاره شد، داشتن پولِ بیشتر به معنای دوری از استرس‌ها و نگرانی‌هایی است که فقیر بودن باعث آنها می‌شود.
همچنین شیوه تکامل انسان باعث شده تا ناخودآگاه به دنبال فراوانی باشد. به همین علت وقتی درآمد ما بیشتر می‌شود، احساس می‌کنیم که امنیت بهتری از نظر مالی و منابع داریم. می‌توان گفت احساس اینکه به اندازه کافی پول و منابع در اختیار داریم برای خوشبختی بسیار مهم است؛ زیرا باعث می‌شود زندگی راحت‌تر و امن‌تر به‌نظر برسد.
پول بیشتر، انتخاب بیشتر!
علاوه بر همه اینها، داشتن پول بیشتر یعنی داشتن دایره انتخاب‌های بزرگ‌تر و همچنین آزادی و احساس کنترل بیشتر بر زندگی و شرایط. بیشتر ثروتمندان یکی از مزایای اصلی ثروتمند بودن را احساس آزادی و کنترل بیشتر روی زندگی می‌دانند. این احساس کنترل و خودمختاری بخش مهمی از رسیدن به خوشبختی و رفاه در زندگی است. مثلا با پول می‌توانید تجربه و زمان دیگران را بخرید تا کارهایی که دوست ندارید خودتان انجام بدهید را برایتان انجام بدهند. حتی می‌توانید با پول به دیگران هم کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشید یا روابط بهتر و عمیق‌تری بسازید.
نکته دیگر اینکه هر چه افراد پول بیشتری به دست آورند، از زندگی خود رضایت بیشتری دارند. زیرا کسب درآمد بیشتر احتمالا با موفقیت شغلی ارتباط مستقیم دارد و این حس موفقیت می‌تواند رضایت فرد را از زندگی افزایش بدهد.
بنابراین شاید پول به تنهایی برای خوشحالی در زندگی کافی نباشد، اما منبعی است که اگر به درستی استفاده شود، می‌تواند شادی را فراهم کند و رضایت از زندگی را افزایش دهد.
باید چقدر پول داشته باشیم تا واقعا خوشبخت باشیم؟
درست است که درآمد بالاتر و پول بیشتر عملا یعنی شادی و خوشبختی بیشتر. اما آیا واقعا هرچقدر بیشتر پول به دست بیاوریم به همان اندازه هم خوشبخت‌تر و شادتر می‌شویم؟ بله معمولا افراد با درآمد بالاتر در زندگی شادتر هستند، اما واقعیت این است که میزان درآمد و پول فقط تا سقف مشخصی می‌تواند باعث شادی و خوشبختی بیشتر شود. پس از داشتن میزان مشخصی از پول و درآمد، رفاه عاطفی و خوشبختی به‌طور مستقیم با پول بیشتر ارتباطی نخواهد داشت. این موضوع نشان می‌دهد که وقتی نیازهای اولیه و برخی نیازهای پیشرفته‌تر افراد (مثلا نیاز به شکوفایی و رشد) به‌راحتی برآورده شود، پول بیشتری برای رفاه لازم نخواهد بود.
می‌توان این‌طور گفت که رفع نیازهای اساسی در سطوح درآمد پایین‌تر، چالش‌برانگیز است و آن چالش‌های روزانه روی احساس رضایت از زندگی و شادی تأثیر منفی می‌گذارد. مثلا کمبود پول با استرس، سلامتی ضعیف‌تر، اوقات فراغت کمتر و دردهای عاطفی بیشتر همراه است. اما زمانی که فردی به اندازه کافی درآمد کسب می‌کند و می‌تواند فراتر از برآوردن نیازهای اولیه خود پیش برود و علاوه بر داشتن خانه و ماشین، با خیال راحت مرخصی بگیرد و با پس‌انداز خود امنیت مالی به‌دست بیاورد، کسب درآمد بیشتر لزوما باعث شادی بیشتر نمی‌شود. در این مرحله عملا، شادی از چیزهایی مانند کیفیت روابط دوستانه و عاطفی، سلامتی و اوقات فراغت جذاب و سرگرم‌کننده به‌دست می‌آید نه صرفا پول.
موضوع مهم‌تر اینکه اگرچه داشتن پول بیشتر با شادی مرتبط است، اما جستجوی پول بیشتر احساس رضایت از زندگی را کاهش می‌دهد و شادی فرد را مختل می‌کند. معمولا افرادی که فقط اهداف موفقیت مالی در زندگی دارند، رضایت کمتری از زندگی خانوادگی، روابط دوستانه و حتی شغل خود دارند. باید مراقب باشیم که در جستجوی خوشبختی زیاد، صرفا روی به‌دست آوردن پول تمرکز نکنیم.
چیزهایی که درباره ارتباط پول و خوشبختی نمی‌دانیم
حالا که دیدیم پول چقدر می‌تواند روی احساس خوشبختی و سلامت روانی ما در زندگی تاثیر بگذارد، بد نیست چند حقیقت و نکته جالب درباره ارتباط پول و خوشبختی در زندگی را هم بدانیم:
ما موجوداتی اجتماعی هستیم و از پول به عنوان نماد موقعیت و نشانه موفقیت، مطلوبیت و جذابیت خود استفاده می‌کنیم. بر اساس آزمایش‌های مکرر که به «محرومیت نسبی» معروف شده، مشخص می‌شود که افراد تا زمانی که دستمزد و پول بیشتری از همکاران یا نزدیکان خود به دست می‌آورند، اهمیت چندانی به میزان افزایش دستمزد خودشان نمی‌دهند.
ثروت به دست آمده شادی بیشتری نسبت به ثروت ارثی یا جایزه‌ای به‌وجود میآورد. مطالعه‌ای روی میلیونرهای فوق‌العاده ثروتمند (دارایی خالص حداقل 8،000،000 دلار) انجام شده، نشان می‌دهد کسانی که ثروت خود را از طریق کار و تلاش به دست آورده‌اند، نسبت به کسانی که آن را به ارث برده‌اند یا در قرعه‌کشی برنده شده‌اند، بیشتر احساس شادی و خوشبختی می‌کنند.
خوب یا بد، ازدواج و بچه‌دار شدن هر کدام باعث شادی کوتاه‌مدت بیشتری نسبت به برنده شدن پول می‌شود، اما در دراز مدت، هر سه این رویدادها تأثیر یکسانی برای حس کردن خوشبختی دارند.
پول برای خوشبختی لازم است، اما کافی نیست!
در حالی که ارتباط بین درآمد و شادی واقعی است، اما متوسط و مشروط است. برای ارتقای رفاه افراد و جوامع، مهم است که رویکردی جامع داشته باشیم و تعامل پیچیده بین پول، سلامت روان و شادی را به‌خوبی ببینیم. باید مراقب باشیم که نقش پول در شاد بودن را بیش از حد بزرگ نکنیم. شادی موضوع پیچیده‌ای است که عوامل مختلفی را در بر می‌گیرد و داشتن پول تنها یکی از آن‌هاست. ژنتیک، سلامتی، کیفیت روابط، میزان و نوع گذراندن اوقات فراغت و داشتن هدف در زندگی همه برای شاد بودن و احساس خوشبختی کردن اهمیت دارد.
بله پول بخش بزرگی از زندگی، هویت و شاید رفاه ما را تشکیل می‌دهد. گاهی اوقات، ممکن است احساس کنیم که خوشحالی ما به مقدار پول نقدی که در حساب بانکی خود داریم بستگی دارد. اما فراموش نکنید که ثروتمند شدن تنها راه شاد بودن نیست. حتی اگر صفرهای زیادی در حساب بانکی خود نداشته باشیم، هنوز هم می‌توانیم سلامتی، شفقت، روابط اجتماعی خوب، عشق، غرور، ارتباط عاطفی و خیلی چیزهای دیگر را در زندگی به دست بیاوریم.
